Amerikan doları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Amerikan doları
United States dollar
En çok bilinen $100 banknotunun ön yüzü Çeyrek dolar (¢25) madeni parasının ön yüzü
En çok bilinen $100
banknotunun ön yüzü
Çeyrek dolar (¢25) madeni parasının
ön yüzü
ISO 4217 Kodu USD
Kullanıcı(lar)  Birleşik Devletler
Resmi olmayan
Enflasyon %1,05 (Haziran 2010)
Kaynak inflationdata.com
Metod TÜFE
Altbirim
1⁄4 Quarter [en]
1⁄100 Cent
1⁄1000 Mill [en]
Sembol $
Cent ¢
Mill [en] ₥
Madenî paralar
Sıkça kullanılan ¢1, ¢5, ¢10, ¢25
Nadiren kullanılan ¢50, $1
Banknotlar
Sıkça kullanılan $1, $5, $10, $20, $50, $100
Nadiren kullanılan $2, $500, $1.000, $5.000, $10.000
Merkez bankası Federal Rezerv Sistemi
Yazıcı Bureau of Engraving and Printing
Website www.moneyfactory.gov
Darphane United States Mint
Website www.usmint.gov

Amerikan doları veya Amerika Birleşik Devletleri doları (İngilizce: United States dollar; SEMBOL: $, KOD: USD veya US$), 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş olan Birleşik Devletler'in resmî para birimi. Bir birim Amerikan doları, muhasebe ve vergilendirme gibi amaçlar nedeniyle 100 cente (¢) ve 1000 mille (₥) bölünmüştür.

Dünyada en yaygın kullanılan dövizdir.[4] 2004 yılında dünyada dolaşımda yaklaşık 950 milyar Amerikan doları olduğu tahmin edilmektedir. Bu miktarın 2/3'ü ABD dışındadır. Bazı ülkeler Amerikan dolarını kendi resmî para birimleri olarak kullanmakta, bir kısım ülkede fiili tedavüldeki (de facto currency) para birimi, Britanya denizaşırı ülkelerinde ise tek para birimi olarak kullanılır (Britanya Virjin Adaları ve Turks ve Caicos Adaları).

Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

1 dolar
Ayrıca bakınız: Amerikan doları tarihi

Yeni kıtada kâğıt para dönemi 1600'lü yılların sonlarında İngiliz kolonilerinde askeri maliyetleri karşılamak içim basılan banknotlar ile başlamıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfezi Kolonisi'nde basılarak dolaşıma çıkmıştır. Kağıt para çıkarma yöntemi diğer Kolonilerce de kısa sürede benimsenerek yaygınlaşmıştır.

ABD Kongresi, 1781 yılında yeni hükümetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla, Philadelphia'da bulunan The Bank of North America'yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792'de kabul edilen Tedavüle Para Çıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın, gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.

1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD'nin para birimi olarak kabul eder. Federal hükûmet ülke genelinde ilk kâğıt parayı 1861 yılında dolaşıma çıkarır. İç Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre ABD Hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla "yeşil" adı takılır.

1913'te çıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu, Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ülkenin merkez bankası ilan eder. Banka, Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar. "Tanrıya Güveniyoruz" (In God We Trust) ibaresi tüm banknotlar üzerinde kullanımı 1955'te kanunla zorunlu kılınmıştır.

Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Dolar işareti

Dolar, son yıllarda Euro karşısında değer kaybetmesine rağmen, ülkelerin merkez bankalarında tutulan rezerv miktarlarına bakıldığında hala 1. derece önemini korumaktadır. Bununla birlikte özellikle Çin ve Rusya merkez bankalarının başını çektiği bir kısım ülke merkez bankaları, rezervlerinde bulunan Dolar'ın bir kısmını Avro ile değiştirmeyi gündeme getirmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Madenî paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim Değeri Bilgi Çap, ağırlık ve metal
Ön yüz Arka yüz Ön yüz Arka yüz Ağırlık Çap Metal (%)
1¢ Abraham Lincoln Birlik kalkanı 2,5 g
(0,088 oz) 		0,75 in
(19,05 mm) 		%97,5 Zn

%2,5 Cu

5¢ Thomas Jefferson Monticello 5,0 g
(0,176 oz) 		0,835 in
(21,21 mm) 		%75 Cu

%25 Ni

10¢ Franklin D. Roosevelt Zeytin dalı, meşale ve meşe dalı 2,268 g
(0,08 oz) 		0,705 in
(17,91 mm) 		%91,67 Cu

%8,33 Ni

25¢ George Washington Çeşitli; yılda beş tasarım 5,67 g
(0,2 oz) 		0,955 in
(24,26 mm) 		%91,67 Cu

%8,33% Ni

50¢ John F. Kennedy Amerika Başkanlık Arması 11,34 g
(0,4 oz) 		1,205 in
(30,61 mm) 		%91,67 Cu

%8,33 Ni

$1 Sacagawea'nin çocuğu Jean Baptiste Charbonneau ile profili Kel kartal (2000-2008)

Çeşitli; her yıl yeni tasarım

8,10 g
(0,286 oz) 		1,043 in
(26,50 mm) 		%88,5 Cu

%6 Zn %3,5 Mn

%2 Ni

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Değer Ön yüzü Arka yüzü İlk seri Son seri Dolaşım
Bir dolar US one dollar bill, obverse, series 2009.jpg US one dollar bill, reverse, series 2009.jpg 1963 serisi 2017A serisi Yaygın
İki dolar US $2 obverse.jpg US $2 reverse.jpg 1976 serisi 2017A serisi Sınırlı
Beş dolar US $5 Series 2006 obverse.jpg US $5 Series 2006 reverse.jpg 2006 serisi 2017A serisi Yaygın
On dolar US10dollarbill-Series 2004A.jpg US $10 Series 2004 reverse.jpg 2004A serisi 2017A serisi Yaygın
Yirmi dolar US20-front.jpg US20-back.jpg 2004 serisi 2017A serisi Yaygın
Elli dolar 50 USD Series 2004 Note Front.jpg 50 USD Series 2004 Note Back.jpg 2004 serisi 2013 serisi Yaygın
Yüz dolar Obverse of the series 2009 $100 Federal Reserve Note.jpg New100back.jpg 2009 serisi 2017A serisi Yaygın

Değer[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiyatı etkileyen faktör[değiştir | kaynağı değiştir]

Borçlanma maliyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

USD alım gücü kıyası 1980 baz
YIL Alım Gücü Karşılığı YIL Alım Gücü Karşılığı YIL Alım Gücü Karşılığı
1774 $0,09 1780 $0,16 1790 $0,11
1800 $0,15 1810 $0,14 1820 $0,14
1830 $0,11 1840 $0,10 1850 $0,9
1860 $0,10 1870 $0,15 1880 $0,12
1890 $0,11 1900 $0,10 1910 $0,11
1920 $0,24 1930 $0,20 1940 $0,17
1950 $0,29 1960 $0,36 1970 $0,47
1980 $1,00 1990 $1,59 2000 $2,09
2006 $2,45

Değişim oranları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir USD Doları karşılığı birimler not edilen hariç.[5]
1970* 1980* 1985* 1990* 1993 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Euro - - - 0.8343 0.8551 0.9387 1.0832 1.1171 1.0578 0.8833 0.8040 0.8033 0.7960 0.7293 0.6791 0.7176 0.6739
Yen 357.6 240.45 250.35 146.25 111.08 113.73 107.80 121.57 125.22 115.94 108.15 110.11 116.31 117.76 103.39 93.68 87.78
İngiliz Sterlini 8s 4d 0.4484[6] 0.8613[6] 0.6207 0.6660 0.6184 0.6598 0.6946 0.6656 0.6117 0.5456 0.5493 0.5425 0.4995 0.5392 0.6385 0.4548
Kanada doları 1.081 1.168 1.321 1.1605 1.2902 1.4858 1.4855 1.5487 1.5704 1.4008 1.3017 1.2115 1.1340 1.0734 1.0660 1.1412 1.0298
Meksika pesosu - 2.801 2.671 2.501 3.1237 9.553 9.459 9.337 9.663 10.793 11.290 10.894 10.906 10.928 11.143 13.498 12.623
Yuan 2.46 1.7050 2.9366 4.7832 5.7620 8.2783 8.2784 8.2770 8.2771 8.2772 8.2768 8.1936 7.9723 7.6058 6.9477 6.8307 6.7696
Hindistan rupisi - 0.0213 0.024 0.029 0.021 0.021 0.026 0.024 0.027 0.021 0.026 0.021 0.025 0.027 0.021 0.029 0.026
Singapur doları - - 2.179 1.903 1.6158 1.6951 1.7361 1.7930 1.7908 1.7429 1.6902 1.6639 1.5882 1.5065 1.4140 1.4543 1.24586
Güney Afrika randı 0.7182 0.7780 2.2343[7] 2.5600 3.2729 6.1191 6.9468 8.6093 10.5176 7.5550 6.4402 6.3606 6.7668 7.0477 8.2480 8.4117 11.73161
Kaynak: Last 4 years 2005-2002 2003-2100 1996-1999 1993-1996 1990 1970-1992 1970-1985 Canada, China, Mexico

1. Mexican peso values prior to 1993 revaluation.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Central Bank of Timor-Leste". Erişim tarihi: 22 Mart 2017. 
  2. ^ "Ecuador". CIA World Factbook. 18 Ekim 2010. 30 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2010. The dollar is legal tender 
  3. ^ "El Salvador". CIA World Factbook. 21 Ekim 2010. 30 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2001. The US dollar became El Salvador's currency in 2001 
  4. ^ "The Implementation of Monetary Policy - The Federal Reserve in the International Sphere (İngilizce)" (PDF). 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. 
  5. ^ "FRB: G.5A Release- Foreign Exchange Rates, Release Dates". Federalreserve.gov. 21 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. 
  6. ^ a b 1970-1992 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 1980 derived from AUD-USD=1.1055 and AUD-GBP=0.4957 at end of Dec 1979: 0.4957/1.1055=0.448394392; 1985 derived from AUD-USD=0.8278 and AUD-GBP=0.7130 at end of Dec 1984: 0.7130/0.8278=0.861319159
  7. ^ "Exchange Rates Between the United States Dollar and the South African Rand". Measuring Worth. 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2011. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Amerikan_doları&oldid=23223044" adresinden alınmıştır.