Almanya'nın zırhlı kruvazörleri listesi

Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. Lütfen ilgili maddelerden bu sayfaya bağlantı vermeye çalışın. (Eylül 2022)

Kaiserliche Marine (Türkçesi İmparatorluk Donanması), 19. yüzyılın sonlarında çeşitli kruvazör tipleri denedi, küçük avisolar ve daha büyük korumalı kruvazörler bunlara dâhildi.^[1] Bütçe kısıtlamaları nedeniyle yurt dışı hizmetlerine veya iç hizmet filosuna özel kruvazörler hazırlanamadı. Sonuç olarak gemi inşa şubesi, her iki görevi de yerine getirebilecek uygun gemilerin üretilmesini planladı.^[2] İlk olarak 1886 yılında Irene sınıfı iki adet korumalı kruvazörün inşasına başlandı.^[3] Korumalı kruvazörler geliştirilerek daha da güçlendirildi ve Fürst Bismarck ile bu gelişimin doruğuna ulaşılarak Almanya'nın ilk zırhlı kruvazörü denize indirildi. Fürst Bismarck'ın inşası ilk Alman korumalı kruvazöründen 10 yıl sonra, 1896 yılında başlamıştı.^{[Not 1][4]}

Fürst Bismarck'ın açık deniz görevleri ve sonraki zırhlı kruvazör tasarımları için ideal olduğunu kanıtlamasının ardından;^[2] 1898 yılında Prinz Heinrich inşa edildi. Prinz Heinrich, Fürst Bismarck'a göre bazı değişiklikler geçirmiş; daha az ana silah ve daha ince ama kapsamlı bir zırh ile daha yüksek hızda ilerleyebiliyordu. 1900 ve 1901 yıllarında, Prinz Heinrich baz alınarak Prinz Adalbert sınıfı iki kruvazörün inşasına başlandı. 1902 ve 1903 yıllarında Roon ile Yorck adlı kardeş gemiler üretilmeye başlandı. Bu gemiler Prinz Adalbert sınıfı gemilere benzemekteydiler ve sadece küçük geliştirmeler yapılmıştı.^[5] 1904 ve 1905 yıllarında iki adet Scharnhorst sınıfı zırhlı kruvazörün inşasına başlandı. Öncekilerine göre belirgin geliştirmelerin yapıldığı gemiler; çok daha ağır silah donanımı içermekte ve önceki gemilere göre 2 knot (3,7 km/h; 2,3 mph) daha hızlıydı.^[6] Son Alman zırhlı kruvazörü Blücher, daha güçlü muharebe kruvazörleri için bir vesile oldu. Scharnhorst sınıfına nazaran daha büyük, daha sağlam zırhlı ve daha hızlı olmasına karşın Kraliyet Donanması'nın Invincible sınıfı muharebe kruvazörlerinden geride kaldı.^[7]

Kendisine denk gemiler örnek alınarak üretilen Alman zırhlı kruvazörleri, kendisine denk olan yabancı gemiler ile karşılaştırıldığında daha zayıf ana bataryalara; ancak daha güçlü ikincil bataryalara sahipti. Almanların bu silahlanması İngilizler ve müttefikleri tarafından olumsuz karşılanıyordu. Donanma tarihçisi David Lyon, Alman zırhlı kruvazörlerini donanmadaki "en kötü tasarıma sahip ve savaşa en az layık gemiler" olarak tanımlanmıştır.^[1] Zırhlı kruvazörün gelişiminde bir sonraki durak olan Alman muharebe kruvazörleri ise, aksine çok büyük bir saygı görüyordu. Donanma tarihçisi John Campbell, Von der Tann için "12 inç (30,5 cm) toplara sahip 6 İngiliz muharebe kruvazörünün hepsinden çok daha iyi bir savaş gemisi" ifadelerini kullanmıştır.^[8]

Liste anahtarı[değiştir | kaynağı değiştir]

SMS Fürst Bismarck[değiştir | kaynağı değiştir]

Fürst Bismarck, İmparatorluk Donanması'nın ilk zırhlı kruvazörüydü. Sınıfının bir mensubu olarak öncelikle Almanya'nın sömürge filosunda hizmet etmek üzere tasarlanmıştı. Fürst Bismarck, önceki Victoria Louise sınıfı korumalı kruvazörlerin geliştirilmiş bir modeliydi; ancak Fürst Bismarck önceki gemilere göre daha büyüktü ve daha iyi silahlanmıştı.^[2] İkiz taretlerine ikişer olmaz üzere toplamda dört adet 24 cm'lik (9,4 inç) top monteli olup, ikincil silah donanımı olarak kazamatlarda on iki adet 15 cm'lik (5,9 inç) toplar mevcuttu. Krupp zırhı ile zırhlandırılmış olan Fürst Bismarck; ana zırh makine dairesi boşluğu üzerinde yaklaşık 20 cm (7,9 inç) ve güvertede ise 3 ilâ 5 cm (1,2-2,0 inç) kalınlığındaydı.^[9]

Gemi Alman Doğu Asya Filosunda görevlendirilmesinin ardından, Boxer Ayaklanmasının bastırılmasında yardımcı oldu. 1909 yılında görevini Scharnhorst'a devretti. Almanya'ya vardıktan sonra modernize edilen kruvazör, I. Dünya Savaşı'nda sahil koruma görevi üstlendi; ancak kısa bir süre sonra durağan eğitim gemisi statüsüne düşürüldü. Savaşın ardından Fürst Bismarck, 1919-1920 yıllarında hurdaya çıkarıldı.^[4][9]

SMS Prinz Heinrich[değiştir | kaynağı değiştir]

SMS Prinz Heinrich Kiel'deki İmparatorluk Tersanesinde inşa edildi. İnşa çalışmaları 1898 yılında başladı ve Mart 1902'de 16.588.000 Mark maliyet ile tamamlandı.^[9] Prinz Heinrich, Fürst Bismarck'ın değiştirilmiş bir haliydi; yüksek hız için daha küçük ana silahlar tercih edilmişti ve daha kapsamlı bir zırh koruması mevcuttu. Gemi, sonraki Alman koruma kruvazörleri için gemi ortasındaki ikincil silahlar açısından bir örnek oldu. Fürst Bismarck'ın zıddı olarak ikincil silahlar gemi boyunca uzanıyordu.^[5]

Prinz Heinrich görev süresinin çoğunu Alman filosu ile geçirdi.^[12] Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine gemi, Aralık 1914'te Britanya kıyılarına karşı bir operasyona katıldı,^[13] ardından Baltık Denizi'ne gönderildi.^[5] Baltık Denizi'nde Rus donanmasına karşı görev yaptı ve Ağustos 1915'teki Riga Körfezi Muharebesine katıldı, bir Rus destroyerine zarar verdi.^[14] 1916 yılında aktif görevden alınarak Kiel'de personel için yüzen bir ofis olmak gibi birkaç ikincil görevde kullanıldı. Sonuç olarak Prinz Heinrich 1920 yılında satıldı ve parçalanarak hurdaya çıkarıldı.^[12]

Prinz Adalbert sınıfı[değiştir | kaynağı değiştir]

Prinz Adalbert sınıfı, Prinz Adalbert ve Friedrich Carl olmak üzere iki gemiden oluşuyordu, Friedrich Carl 12 Aralık 1903'te ve onu takiben Prinz Adalbert de 12 Ocak 1904'te göreve başladı. Gemiler, önceki zırhlı kruvazör Prinz Heinrich'in geliştirilmiş haliydi. Zırh kalınlıkları aynıydı fakat selefinin aksine zırhları daha genişti. İki adet ana silaha sahip Prinz Heinrich'in aksine iki kardeş gemi, ikiz taretlerde dört adet ana silaha sahipti.^[5]

Her iki gemi de Alman Donanması için kapsamlı görevlerde bulundu; Prinz Adalbert barış zamanında topçu eğitim okulu olarak kullanılırken, Friedrich Carl 1909 yılında torpido eğitim okulu olarak kullanılana kadar donanmada aktif görev yaptı. Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine iki gemi seferber edildi ve Baltık Denizi'ndeki kruvazör filosuna atandı.^[15] Kasım 1914'te Friedrich Carl, Klaipėda yakınlarında bir Rus mayınına çarparak battı, mürettebatının çoğu kurtarıldı.^[16] Prinz Adalbert ise İngiliz denizaltıları tarafından iki kez torpillendi. Bunların ilki 1 Temmuz 1915'teydi ve saldırı sonucu aldığı hasar bir müddet sonra onarıldı.^[17] 23 Ekim 1915'te gerçekleşen ikinci saldırı ise mühimmat deposunun patlaması ve içindeki 672 kişiyle birlikte geminin batmasıyla sonuçlandı. Bu olay, Alman Donanması'nın savaş esnasında Baltık Denizi'nde tek seferde verdiği en büyük kayıp oldu.^[18]

Roon sınıfı[değiştir | kaynağı değiştir]

Roon sınıfı; Roon ile Yorck savaş gemilerinden oluşuyordu ve yapılan iyileştirmelere rağmen yakından Prinz Adalbert sınıfı kruvazörlere benzemekteydiler. Roon sınıfı kruvazörler, sahip oldukları dördüncü baca sayesinde önceki savaş gemilerinden kolayca ayırt edilebiliyordu. Diğer tüm Alman zırhlı kruvazörleri gibi bu gemiler de denizaşırı bölgelerin güvenliği için tasarlanmıştı.^[2] Gemiler normal yükte 9.875 metrik ton kadar deplasmandaydı ve 21 cm'lik (8,3 inç) ana bataryalarla silahlandırılmıştı. 21 knot (39 km/sa; 24 mph) hız yapabilmekteydiler.^[15]

İki kardeş gemi, 1905 ve 1906 yıllarında göreve başladıktan sonra Açık Deniz Filosu'na bağlı keşif filosuna atandı.^[19] Ağustos 1914'te I. Dünya Savaşı başladığında, I. Keşif Grubu'ndaki güçlü muharebe kruvazörlerinin yanında iki kardeş gemi görev yapıyordu. 3-4 Kasım 1914'te Yorck, savaştan dönüp limana geri dönerken Alman mayınlarına çarparak battı, geminin çok sayıda personeli öldü.^[20] 1916 yılında Roon, deniz uçağı taşıt gemisine dönüştürülmek için silahsızlandırıldı, fakat bu proje hiçbir zaman uygulamaya geçmedi. Gemi hurdaya çıkarılmak üzere 1921'de parçalandı.^[19]

Scharnhorst sınıfı[değiştir | kaynağı değiştir]

Scharnhorst sınıfı kruvazörler, İmparatorluk Donanması'nın inşa edilen son geleneksel zırhlı kruvazörleriyi. Sınıfı Scharnhorst ve Gneisenau savaş gemileri oluşturuyordu. Scharnhorst sınıfı, selefi Roon sınıfından daha büyüktü. Aralarındaki en büyük fark, 21 cm'lik (8,2 inç) ana batarya sayısının dörtten sekize yükseltilmesiydi. Bu gemiler, emsali olan İngiliz gemilerine denk olan ilk Alman kruvazörleriydi.^[21]

Denizaşırı hizmetler için inşa edilen Scharnhorst ve Gneisenau, sırasıyla 1909 ve 1910 yıllarında Alman Doğu Asya Filosuna atandı.^[22] İki geminin de özlü bir kariyeri oldu; I. Dünya Savaşı başlamadan kısa süre önce iki gemi Alman kolonisi Qingdao'dan ayrıldı.^[23] 1 Kasım 1914 tarihinde Coronel Deniz Muharebesi'nde İngiliz kuvvetleri imha edildi ve bu da Kraliyet Donanması'nın 1814 yılındaki Plattsburgh Deniz Muharebesi'nden beri yaşadığı ilk deniz yenilgisi oldu.^[24] Daha sonra 8 Aralık 1914'te Falkland Adaları Muharebesi'nde Scharnhorst sınıfı gemilerin de dâhil olduğu Alman Doğu Asya Filosu imha edildi.^[25]

SMS Blücher[değiştir | kaynağı değiştir]

SMS Blücher, İmparatorluk Donanması'nın inşa edilen son zırhlı kruvazörüdür.^[26] İngiliz Invincible sınıfı muharebe kruvazörlerin Alman istihbaratı tarafından yanlış belirtilen özelliklerine inanılarak inşa edilmiş rakip bir savaş gemisiydi. Blücher önceki zırhlı kruvazörlere göre daha büyüktü ve daha fazla silaha sahipti; fakat Alman ve İngiliz donanmalarında zırhlı kruvazörlerin yerini almaya başlayan muharebe kruvazörleri ile büyüklük ve silah donanımı açısından boy ölçüşebilecek bir gemi değildi. On iki adet 21 cm'lik (8,3 inç) ana batarya topları, İngiliz muharebe kruvazörlerinin sekiz adet 30 cm'lik (12 inç) toplarına göre kalitesiz kalmaktaydı.^[27]

Gemi başlangıçta topçu eğitim gemisi olarak kullanıldı, fakat I. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine I. Keşif Grubu'na atandı.^[8] 1914 yılındaki Yarmouth Baskını'nda ve Scarborough, Hartlepool ve Whitby Baskını'nda yer aldı.^[28] 24 Ocak 1915'teki Dogger Bank Muharebesi'nde Amiral David Beatty komutasındaki İngiliz donanmasının topçu ateşi sonucu Blücher vuruldu ve önemli ölçüde yavaşladı. Alman filosunun komutanı Tuğamiral Franz von Hipper, daha değerli muharebe kruvazörlerini kurtarmak için takipteki İngiliz savaş gemilerini oyalaması göreviyle Blücher'i geride bıraktı. İngiliz gemilerinin yoğun ateşi altında gemi battı ve çok sayıda kayıp verildi.^[29]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Alman zırhlı kruvazörleri Panzerkreuzer veya Grosse Kreuzer olarak bilinmektedir.
2. ^ Tarihçi Erich Gröner, tam yük dolu deplasmanı tam yük fuel oil, dizel yağ, kömür, kazanları beslemek için yedek su, uçak yakıtı ve özel ekipmanlar olarak tanımlamıştır.
3. ^ Alman İmparatorluk Donanması literatüründe "SK" harfi Schnelladekanone (Hızlı doldurulabilen top) anlamındadır, L/40 ise top namlusunun uzunluğunu belirtir. Bu örnekte, L/40 topun 40 kalibre uzunluğunda olduğunu belirtir, yani top namlusunun uzunluğu topun namlusunun iç çapının 40 katıdır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• N. J. M. Campbell (1984), "Germany 1906–1922" ve Robert Gardiner & Randal Gray. Conway's All the World's Fighting Ships: 1906–1922^{[ölü/kırık bağlantı]}. Annapolis: Naval Institute Press. s. 134–189. ISBN 0-87021-907-3.
• Julian Stafford Corbett & Henry John Newbolt (1922). Naval Operations ...: From the Battle of the Falklands to the entry of Italy into the war in May 1915. London: Longmans, Green and Co.
• Martin Gilbert, (2004), The First World War: A Complete History. Macmillan. ISBN 978-0-8050-7617-2.
• Axel Grießmer, (1996). Die Große Kreuzer der Kaiserlichen Marine 1906–1918. Bonn: Bernard & Graefe Verlag. ISBN 3-7637-5946-8.
• Erich Gröner, (1990). German Warships: 1815–1945. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 978-0-87021-790-6. OCLC 22101769 1 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• Paul G. Halpern, (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4.
• Holger Herwig, (1998) [1980]. "Luxury" Fleet: The Imperial German Navy 1888–1918. Amherst, New York: Humanity Books. ISBN 978-1-57392-286-9. OCLC 57239454 9 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
• David Lyon, (1979). "Germany" ve Robert Gardiner & Roger Chesneau & Eugene M. Kolesnik, Conway's All the World's Fighting Ships: 1860–1905. London: Conway Maritime Press. pp. 240–265. ISBN 0-85177-133-5.
• Lincoln P. Paine, (1997), Ships of the World: An Historical Encyclopedia. Boston: Houghton Mifflin Co.. ISBN 0-395-71556-3.
• V. E. Tarrant, (2001) [1995], Jutland: The German Perspective. Londra: Cassell Military Paperbacks. ISBN 978-0-304-35848-9. OCLC 48131785 21 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..