Allium

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Allium
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Spermatophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Asparagales
Familya: Amaryllidaceae
Cins: Allium
L.[1]
Tip tür
Allium sativum
Allium aflatunense ve Allium elatum melezlemesiyle oluşturulan "Lucy top" Allium

Allium, Alliaceae familyasına dahil olan ve soğan, sarımsak, pırasa gibi çok bilinen türleri içeren bir bitki cinsidir. İçermiş olduğu 1250 kadar tür ile dünyanın en büyük bitki cinslerinden biri olan Allium, bazı sınıflandırmalarda Liliaceae familyasına dahil edilmiştir. İçerdiği türler çok yıllık ve yumru gövdeli olup, tipik soğan ya da sarımsak koku ve tadını veren kimyasal bileşikler üretirler. Pek çoğu yenilebilir türdür.

Allium türleri esasen kuzey yarı kürenin ılıman iklimlerinde,[3] özellikle doğu Akdeniz'de bulunur.[4] Ancak, Allium juncifolium gibi Şili'de, Allium sellovianum gibi Brezilya'da ve Allium spathaceum gibi Afrika'nın tropik bölgelerinde yetişenler de vardır.

Soğanlar yalnız ya da rizoma eklenmiş küme halindedir. Yapraklar doğrusal ya da eliptik, düz ila silindiriktir. Çiçekler tepede şemsiye halindedir. Birçok türü belirgin sarımsak ya da soğan kokusuna sahiptir.[5]

Cinse tür atamak taksonomik olarak hayli karmaşıktır ve bağlı türlerin taksonomik sınırları net değildir. Bu nedenle toplam tür sayısı asgari 260[6] ile azami 979'dur[7] ki aradaki fark cinsin zorluğuna işaret eder.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Cins adı Latince sarımsak[8][9] demek iken, tip tür adı birlikte kültive edilmiş sarımsak anlamına gelir.[10]

Bağlı altcinsler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de görülen taksonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de görülen bazı Allium türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Makaleler[değiştir | kaynağı değiştir]

Örütbağlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Sp. Pl. 1: 294. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 143. 1754.
  2. ^ Sp. Pl. 1: 296. 1753.
  3. ^ Li et al. 2010.
  4. ^ Tzanoudakis & Trigas 2015.
  5. ^ "Allium". Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  6. ^ Knud Rahn. 1998. "Alliaceae" pages 70-78. In: Klaus Kubitzki (editor). The Families and Genera of Vascular Plants volume III. Springer-Verlag: Berlin;Heidelberg, Germany. 978-3-540-64060-8
  7. ^ "The Plant List, for genus Allium". 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020. 
  8. ^ Quattrocchi 1999, vol. 1 p. 91.
  9. ^ Gledhill, David (2008). "The Names of Plants". Cambridge University Press. 9780521866453 (hardback), 9780521685535 (paperback). pp 43
  10. ^ Allium In: Index Nominum Genericorum. In: Regnum Vegetabile (see External links below).
  11. ^ "Bizim Bitkiler". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020. 

Wikimedia Commons'ta Allium ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Vikitür'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur: