Ahmed eş-Şerif es-Senusi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Ahmed Eş-Şerîf Es-Senûssî | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Senussi Lideri | |||||
| Hüküm süresi | 1902-1933 | ||||
| Önce gelen | Muhammed El Mehdi | ||||
| Sonra gelen | I. İdris | ||||
| Doğum | 1873 Cağbub Senusi Zaviyesi, Trablusgarp, Osmanlı İmparatorluğu | ||||
| Ölüm | 10 Mart 1933 Medine, Arabistan | ||||
| Çocuk(lar)ı | Fatma El-Şerif | ||||
| |||||
| Hanedan | Senussi | ||||
| Babası | Muhammed eş-Şerif | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
İlk Yılları ve İşgale Direnişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Senusiyenin kurucusu Sidi Muhammed bin Ali es-Senussi'nin torunudur. 1873 yılında Cağbub'daki Senusi zaviyesinde dünyaya geldi. 1902 yılında hareketin başına gelip Afrika'da sömürgeci İngiliz, Fransız ve İtalyan güçlerine karşı direnen dinsel hareket Senusiye tarikatının lideri oldu.
Trablusgarp Savaşı esnasında İtalya'nın Osmanlı Devleti'ne bağlı olan Libya topraklarını işgale başlaması üzerine bölgeye gelen Ahmed eş-Şerif, Enver Bey, Mustafa Kemal Bey gibi Osmanlı subayları ile birlikte İtalyanlara karşı direnişi örgütledi.[1] 1. Dünya Savaşının başlangıcıyla birlikte Teşkilat-ı Mahsusa'yla koordineli bir şekilde Mısır'ın batısındaki İngiliz güçlerine saldırılar düzenledi.[2]
Türkiye Ziyareti[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey Afrika'da gerek İtalyan gerek de Fransız ve İngiliz güçleriyle mücadele eden Ahmed Şerif'in bu itibarı başta Enver Paşa olmak üzere Osmanlı Hükümetince kullanılmak istendi. Teşkilatı Mahsusa aracılığıyla İstanbul'a davet edilen Şerif 21 Ağustos 1918'de Ukayle Limanından bir Alman denizaltısıyla Avusturya-Macaristan'ın Pula Limanına oradan da Balkan treniyle 30 Ağustos 1918'de İstanbul'a geldi. Varışının 2. günü Vahdeddin'in kılıç kuşanma merasimine denk geldiğininden yeni padişaha kılıç kuşattı.[3] Osmanlı'nın Hükümetinin Şerif'in itibarını çeşitli yolculuklarla kullanma planları olsa da Mondros Mütarekesi sonucu bu gerçekleşmedi. Mütareke sonrası Vahdeddin'in İngiliz yanlısı politikaları sonucu arası açılan Şerif 5 Kasım 1918'de Bursa'ya geçti ve burada 2 yıl ikamet etti. Ahaliden de büyük ilgi gören ve baştan Ali Fuat Paşa olmak üzere Milli Mücadele'nin önemli isimleriyle temas kuran Şerif şehrin 8 Temmuz 1920'de Yunan işgaline uğraması üzerine Bursa'dan ayrılarak Konya üzerinden 15 Kasım 1920'de Ankara'ya ulaşan Şerif burada yetkililerce özel olarak karşılandı.[2] Atatürkle de özel bir muhabbeti ve hediyeleşmesi olan Şerif Kurtuluş Savaşı yıllarında hükümetinin İslam dünyasındaki propaganda aracı olarak gerek doğu illerinde gerek de İslam dünyasının kalanında Milli Mücadelenin haklılığını kongreleri, hutbeleri, vaazları ve yazılarıyla anlatmaya çalıştı. Musul meselesinde de aktif olarak çalışan Şerif için Irak'ta Türkiye yanlısı bir hükümet kurma planı olduysa da bu gerçekleşmedi. Musul'a geçmek için Ocak 1923'te Diyarbakır'a gitmesine rağmen İngiliz müdahalesi sonucu faaliyetleri güneydoğu ve doğu illerinde Türk hükümetinin haklılığını anlatmakla sınırlı kaldı. Cumhuriyet'in ilanının ardından Mersin, Tarsus ve Adana yörelerinde pasif bir yaşama çekilen Şerif azalmış da olsa hükümetle ve de Atatürkle iletişimi sürdü. Memleketine dönmek istediyse de bu İtalyan baskısı yüzünden gerçekleşmedi. Atatürk tarafından ikameti Türkiye dışında olmak şartıyla hilafet teklifi aldıysa da teklifi hilafetin Osmanoğullarında kalması gerektiği düşüncesiyle reddetti. Çeşitli ikamet ve sosyal sorunlar yaşayan Şerif hükümet tarafından yarı rica yarı emir bir şekilde yurt dışındaki Osmanlı Hanedan mensuplarıyla temas halinde olduğu gerekçesiyle Türkiye'den ayrılması istendi, 30 Ekim 1924'te Suriye'ye geçti.[4]
Vefatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Gerek Şam'da gerek de Filistin'de antiemperyalist politikalarına devam eden Şerif'in ikameti İngiliz ve Fransızlarca tehlikeli görüldü. Son olarak Arabistan'a geçen Şerif Asir bölgesindeki ikametinin ardından 10 Mart 1933'te Medine'de vefat etti.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Philip H. Stoddard, Teşkilat-ı Mahsusa, Arma Yayınları, İstanbul, 2003.
- ^ a b "SENÛSÎ, Ahmed Şerif". TDV İslam Ansiklopedisi. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "Şeyh Ahmed Şerif Es-Senûsî". Atatürk Ansiklopedisi. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.
- ^ "Chapter X Turkey between Pan-Islamism and Nationalism: The Activities of Ahmad Sharif al-Sanusi in Anatolia, 1918-1924" (PDF).
  | Bir Libyalının biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
