Ah Çibek Arığ

Ah Çibek Arığ (Hakasça: Ax Çĭbek Arığ), Hakaslara ait bir destan. Destanın oluşumunun, içerisinde geçen bazı kavramlar ve tanımlardan hareketle Afanasiyevo kültürü ile ilişkilendirilerek MÖ 4 binli yıllara dek indiği düşünülmektedir.

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Ah Han'ın ülkesinde altı çatal başlı ak kayadan doğan başkahraman Ah Çibek Arığ, olağanüstü bir şekilde atı ile birlikte kayadan çıkar. Heybetli bir görünüme sahip olan kahraman ok ve yayda maharetlidir. Ah Han'ı öldürüp ülkesini yağmalayan Ay Molat ile karşı karşıya gelen Ah Çibek Arığ düşmanını iki kez öldürmesine karşın diriltilerek tekrar karşısına dikilmesinden sonra güreş tutmuş ve nihai olarak öldürmüştür. Çeşitli ülkelerde çeşitli savaşlara katılan Ah Çibek Arığ son olarak Ay Molat'ı öldürdükten sonra onun yerine yeni bir yönetici bırakarak öğütler verir ve yurduna geri döner.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ah Çibek Arığ: Destanın başkahramanı kadın alp.
• Ah Han: Ay Hucın'ın eşi, Hannığ Hızıl'ın babası ve Ay Tappa'nın dedesi.
• Alıp Hushun: Pay Hara Han'ın torunu, Ay Molat'ın oğlu.
• Ay Hucın: Ah Han'ın eşi, Hannığ Hılıs'ın babası ve Ay Tappa'nın ninesi.
• Ay Molat: Pay Hara Han'ın oğlu, Alıp Hushun'un babası ve Hızıl Tas'ın kardeşi.
• Ay Tappa: Hannığ Hılıs ile Hıyan Arığ'ın kızı, Ah Han ile Hannığ Hılıs'tan sonra han olan üçüncü kuşak kahraman.
• Hannığ Hılıs: Ah Han ile Ay Hucın'ın oğlu, Hıyan Arığ'ın eşi, Ay Tappa'nın babası.
• Hıyan Arığ: Hıyan Han'ın kızı, Hannığ Hılıs'ın eşi, Ay Tappa'nın annesi.
• Hıyan Han: Hıyan Arığ'ın babası, Hannığ Hılıs'ın kayınbabası.
• Hızıl Tas: Pay Hara Han'ın oğlu, Ay Molat'ın kardeşi.
• Kır saçlı hizmetçi kadın: Ay Hucın'ın evinde hizmet eden ve Hannığ Hılıs'ı düşmanlarından saklayarak hayatını kurtaran kadın.
• Kök Han: Pay Hara Han ile aynı dili konuşan ülkenin hanı.
• Ot Han: Ozıl Arığ'ın babası.
• Ozıl Arığ: Ot Han'ın kızı olan kadın alp.
• Pay Hara Han: Ay Molat'ın ve Hızıl Tas'ın babası, Alıp Hushun'un dedesi.
• Pay Sarığ Han: Alıp Saaday'ın babası.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Davletov, Timur B. (2015). Ah Çibek Arığ: Hakas Türklerinin Kız Alp Yiğitlik Destanı. Ankara: TÜRKSOY Yayınları. ISBN 9789757213475.