2 + 2 = 5

"İki artı iki eşittir beş" (2 + 2 = 5), temel aritmetik bilgisine sahip herkesin anlayabileceği basit bir mantıksal hata örneği olarak kullanılan matematiksel bir yanılgıdır. 1728'den beri çeşitli bağlamlarda kullanılan bu ifade günümüzde yaygın olarak George Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı distopik romanından bilinmektedir.

Orwell'in romanında Partinin Okyanusya vatandaşlarının doğru olduğuna inanmasını beklediği "Savaş Barıştır" dogması gibi, "2+2=5" ifadesi de bir dogma olarak dayatılır. Romanın baş kahramanı Winston Smith, 1984 yılında gizli günlüğünü yazarken "Özgürlük, iki kere iki dört eder diyebilmektir" diye yazar. Romanın ilerleyen bölümlerinde, Sevgi Bakanlığında çalışan sorgucu O'Brien, Partinin "2+2=5" dogmasını kabul ettirmek için düşünce suçlusu Smith'e işkence ederken "Bak Winston. Bazen iki kere iki beş eder, bazen üç eder. Bazen aynı anda hem beş, hem üç ettiği de olur" diyerek vatandaşların kendi gerçek dünya algılarını çiftdüşün aracılığıyla Partinin siyasi iradesine tabi kılmaları gerektiğini belirtir.^[1][2]

Fakat 2 +2 = 5 ifadesinin sanatta anti-entelektüel bir slogan olarak kullanılması Orwell'in 1984 romanından çok önceye dayanmaktadır. 1895'te Alphonse Allais tarafından yazılmış olan Deux et deux font cinq (İki ve İki Beş Eder) adlı eser absürt kısa öykülerden oluşmuştur.^[3] Şair Vadim Şerşeneviç ise 1920'de 2 × 2 = 5 adını verdiği, imgeci bir sanat manifestosu yayımlamıştır.^[4] 1930'da Stalin'in ilk beş yıllık planın (1928–1933) dört yıl içinde tamamlanacağını açıklamasının ardından, üretim sürelerinin kısaltılması kampanyasına destek olmak amacıyla, 1931’de Yakov Guminer adlı sanatçı tarafından "Alternatif Plan Aritmetiği: 2 + 2 artı işçilerin coşkusu = 5" yazılı bir propaganda posteri yapıldı.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]