2020-21 Ermenistan protestoları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| 2020-21 Ermenistan protestoları | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||||
| Dağlık Karabağ'da ateşkes anlaşmasına Erivan'da protestolar | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
2020-21 Ermenistan protestoları (Ermenice: Արժանապատվության երթ), Ermenistan'da 9 Kasım 2020 tarihinde başlayan ve 25 Nisan 2021'de biten hükûmet karşıtı protesto gösterileridir. Protestolar, Başbakan Nikol Paşinyan'ın Facebook'ta Azerbaycan ile Dağlık Karabağ bölgesinde altı haftalık bir taktiksel geri çekilmenin ardından altı haftalık mücadeleye bir son veren bir ateşkes imzaladığını duyurmasının ardından binlerce kişinin sokağa çıkması ve yüzlerce kişinin başkent Erivan'daki Ulusal Meclis binasını basmasıyla başladı.[1] Mitingler düzenlediği gerekçesiyle 12 kasım 2020'de Ermenistan'da 10 kişi tutuklandı.[2]
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
27 Eylül 2020'de başlayan 2020 Dağlık Karabağ savaşı sırasında Azerbaycan güçleri, üç günlük bir savaşın ardından stratejik öneme sahip Şuşa şehri de dahil olmak üzere birçok yerleşimin kontrolünü ele geçirdi. Savaş, 9 Kasım'da Azerbaycan'ın zaferiyle sonuçlandı ve iki taraf ile Rusya arasında ateşkes imzalandı. Anlaşmaya göre Ermenistan, Dağlık Karabağ'ı çevreleyen bölgeleri (Kelbecer, Ağdam ve Laçin ilçeleri) Azerbaycan'a geri verene kadar Ermenistan ve Azerbaycan güçleri mevzilerinde kalacak. Azerbaycan savaş sırasında kazanılan tüm toprakları elinde tutacak ve kalan topraklarda yaklaşık 2.000 Rus barışı koruma kuvveti konuşlandırılacak.[3] Anlaşma Azerbaycan'da geniş çapta kutlanırken[4][5] bazı Ermeniler anlaşmanın hemen ardından sokaklara çıktı. Protestocular Başbakan Paşinyan'ı "vatan haini" olarak nitelendirerek istifa etmesini, barış anlaşmasını geçersiz kılmasını ve savaşı yeniden başlatmasını talep etti.[6]
Zaman çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]
10 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]
10 Kasım'da protestolar patlak verdiğinde, protestocular konuşmak için kürsüye çıkmaya çalışırken kavgalar oldu ve bazı şişeler fırlatılarak bağırıldı.[7] Protestocular ayrıca metal bir kapıyı kırarak parlamento binasını ele geçirdi ve Paşinyan'ın nerede olduğunu öğrenmek için Ermenistan Millet Meclisi Başkanı Ararat Mirzoyan'ı arabadan indirdi. Protestocular tarafından dövüldü ve daha sonra hastaneye kaldırıldı, burada ameliyat oldu ve iyi durumda olduğu söylendi.[8]
10 Kasım sabahı Paşinyan Facebook sitesinde göstericilerin bilgisayar, saat, parfüm, ehliyet ve diğer eşyalarının evinden çalındığını yazdı. Başbakanın kızı Mariam Paşinyan, Facebook sayfasında göstericilerin küçük kız kardeşlerinin odasına girdiğini söyledi.[9] AFP haber ajansı, orada bulunan polis yetkililerinin kargaşayı önlemek için çok az şey yaptığını ve insanların, kapıların açıldığı ve ofislerdeki eşyaların etrafa atanların hükûmet binasının koridorlarında dolaştığını bildirdi.
11 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]
Sabah saat 4 civarında, yaklaşık 40 kişilik bir grup, Özgür Avrupa Radyosu'nun (RFE/RL) Ermeni servisi Azatutyun'un Erivan ofisine girmeye çalıştı. Yapımcı Artak Hambardzumyan, grubun önce Azatutyun ofislerine bağırarak çalışanlarına "Türkler" ve hainler dediğini ve gazetecilerin ülkeyi terk etmesini talep ettiğini söyledi. Saldırganlar aynı zamanda ofis kapısını tekmeledi ve yumrukladı, başarısız bir şekilde içeri girmeye ve "Azatutyun'un sunucusunu ele geçirmeye" çalıştı.[10]
11 Kasım'da protestocular Erivan şehir merkezindeki Açık Toplum Vakıfları ofisini aradılar.[11] Aynı gün, toplu isyanlar düzenlediği, iktidarı ele geçirmeye ve anayasal düzeni yıkmaya çalıştığı şüphesiyle altı kişi gözaltına alındı.[12]
Erivan'da Özgürlük Meydanı'nda protestocularla Ermeni güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı ve burada üç kolluk kuvveti yaralandı.[13] Kısa bir süre sonra Ermeni kolluk kuvvetleri Müreffeh Ermenistan Partisi lideri Gagik Tsarukyan'ı tutukladı.Buna cevaben Ermeni muhalefeti Ulusal Kurtuluş Komitesi'nin kurulacağını duyurdu.[14] Daha sonra Ermeni Ulusal Güvenlik Servisi, Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi'nin basın sekreteri ve Ermenistan Millet Meclisi eski başkan yardımcısı Eduard Şarmazanov'u tutukladı.[15]
12 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]
12 Kasım'da, Matenadaran Mesrop Maştots Antik El Yazmaları Enstitüsü ve Erivan Operası'nda küçük bir protestocu grubu toplandı ve Paşinyan'ın istifa etmesini istedi.[16]
14-15 Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]
Nikol Paşinyan'a yönelik bir suikast girişimi, büyüyen Ermenistan bakanının istifasına yol açtı. Dışişleri bakanı, 14 Kasım'da 100 kişinin katıldığı bir protesto gösterisinin ardından ateş altındaydı.
Analiz[değiştir | kaynağı değiştir]
Erivan merkezli Bölgesel Araştırmalar Merkezi Direktörü Richard Giragosian, protestoların oldukça küçük olması ve muhalefetin beğenilmemesi nedeniyle keskin bir güç değişikliği beklemediğini belirtti. Ancak Paşinyan'ın önümüzdeki haftalarda barış ve güveni yeniden tesis etmesi gerektiğini vurguladı ki Giragosyan'a göre bu kolay olmayacak.[17]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Kramer, Andrew E. (10 Kasım 2020). "Facing Military Debacle, Armenia Accepts a Deal in Nagorno-Karabakh War". The New York Times. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "10 kişi tutuklandı". Armenpress. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Deal Struck to End Nagorno-Karabakh War". The Moscow Times. 10 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ Dixon, Robyn (10 Kasım 2020). "Cease-fire in Nagorno-Karabakh provokes protests in Armenia, celebrations in Azerbaijan". The Washington Post (İngilizce). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal". BBC News (İngilizce). 10 Kasım 2020. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
- ^ Qazi, Anealla Safdar,Shereena. "Tensions persist despite Nagorno-Karabakh peace deal: Live news". Al Jazeera English. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "Nagorno-Karabakh conflict: Violence inside Armenian parliament as protesters denounce ceasefire". Sky News. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "Armenian parliament speaker injured by protesters, prime minister says". TASS. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ LLC, Helix Consulting. "Դասալիք հիմարներ, որ իմ փոքր քույրերի սենյակ եք մտել: Դուք մեղք եք. Մարիամ Փաշինյան - Այսօր' թարմ լուրեր Հայաստանից". www.aysor.am (İngilizce). 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
- ^ "Demonstrators Attack RFE/RL Office in Yerevan, Assault Journalists". www.coe.int (İngilizce). 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
- ^ "Протестующие разгромили офис фонда Сороса в центре Еревана". Interfax.ru (Rusça). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2020.
- ^ "Six Detained On Suspicion Of Mass Riots, Calls To Seize Power, Including Attackers Of Parliament Speaker Ararat Mirzoyan. | ZARTONK MEDIA". zartonkmedia.com. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
- ^ "Обстановка в центре Еревана накаляется: в стычке пострадали полицейские". 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ "В Ереване начались стычки протестующих с полицией". www.kommersant.ru (Rusça). 11 Kasım 2020. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
- ^ "В Армении арестовали бывшего вице-спикера парламента Шармазанова". 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ "Армянская оппозиция пообещала «мощную акцию»: события ночи 12 ноября". 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
- ^ "Семь вопросов к миру в Карабахе. Кто от этого выиграл и что будет дальше?". 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.