İnalcık
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İnalcık (veya İnalçuk) (ö. 1219), 13. yüzyılın başlarında Harezmşahlar Devleti'ndeki Otrar'ın valisidir. Esas olarak Cengiz Han'ın Harezmiye'yi başarılı ve yıkıcı bir şekilde işgal etmesini kışkırtmaya neden olmasıyla tanınır.
İnalcık, Harezmiye Sultanı Alâeddin Muhammed'in amcasıdır. Adı, anadili Türkçesinde "küçük İnal" anlamına gelir ve Gayir-Han unvanını taşır.[1]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Moğol ticaret kervanının katledilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
1218'de, aralarında Cengiz Han'ın büyükelçisinin de bulunduğu yaklaşık 450 kişilik bir Moğol ticaret kervanı Otrar'a gelmiştir. İnalcık onları Moğol casusu olmakla suçlamış ve tutuklamıştır.[2] ancak İnalcık, kervanın üyelerinden biri tarafından daha az bilinen Gayir-Han yerine İnalcık olarak çağrılmasıyla da kışkırtılmış olabilir,[1] veya belki de sadece kervanın zenginliklerini ele geçirme isteğiyle motive olmuş olabilir.[2] Sultan Muhammed'in izniyle kervanın tamamını idam ettirmiş ve malları Buhara'da satılmıştır.[2] Bir deve sürücüsü, Cengiz Han'a rapor vermek için bu katliamdan kurtulmuş; o da bir Müslüman ve iki Moğol diplomattan oluşan bir heyeti Sultan Muhammed'e göndererek İnalcık'un cezalandırılmasını talep ederek karşılık vermiştir. Muhammed, Müslüman büyükelçisinin kafasını keserek ve iki Moğol arkadaşının sakallarını keserek karşılık vermiş, bu da Cengiz Han'ın misilleme amaçlı istilasını kışkırtmıştır.[2]
Cengiz Han, saldırıya uğrayan ilk büyük şehirlerden biri olarak 1219'da Otrar'ı kuşatmıştır. İnalcık garnizondan (Moğol yanlısı tarihçilere göre abartılı bir şekilde 20.000-60.000 adam) sorumluydu.[3] Şah'a hiçbir sadakat hissetmeyen ve çok az savaşarak veya hiç savaşmadan teslim olan veya Moğollar tarafından sahada yok edilmek üzere sayıca az kuvvetlerle satılan diğer şehirlerin çoğundan farklı olarak; Otrar'ın garnizonu surların üzerinde kaldı ve beş aydan fazla bir süre Moğol saldırılarına karşı inatla direndi. Şehir ancak surların içindeki bir hainin (Karaça adında bir yardımcı komutan) kuşatmacılara kapıları açması ve ordusunun bir kısmıyla birlikte kaçması üzerine düştü; o ve adamları, hainlerin kendilerine hizmet etmelerine güvenmeyeceklerini söyleyen Moğollar tarafından katledildiler.[4]
Yakalaması ve idamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Moğollar şehre girdiler ve geceleri İnalcık'un hazırlıksız garnizonunun çoğunu katlettiler. Bunu takiben İnalcık, birliklerinin kalıntılarıyla (bildirildiğine göre garnizonun 1/10'u) Otrar'ın iç kalesine barikat kurdu, bir ay daha dayanmayı ve daha sonraki Moğol saldırılarına karşı ağır kayıplar vermeyi başardı. Sonunda, kalan son iki korumasıyla birlikte kalenin üst katlarında mahsur kaldı; Moğollar onu idam etmek için canlı yakalamak istediler. İnalcık ve muhafızları Moğolların üzerine tuğla atmaya başvurdu ve bildirildiğine göre çoğunu öldürdüler. Sonunda valinin muhafızları öldürüldü ve o da yakalandı. İnalcık'un gözlerine ve kulaklarına erimiş gümüş dökülerek idam edildiği rivayet edilir, ancak bu uydurma olabilir.[5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Svat Soucek (2002). A History of Inner Asia. Cambridge University Press. ss. 106. ISBN 0-521-65704-0.
- ^ a b c d Leo de Hartog (2004). Genghis Khan: Conqueror of the World. Tauris Parke. ss. 86-87. ISBN 1-86064-972-6.
- ^ Carl Sverdrup, "The Mongols Conquests: The Military Operations of Genghis Khan and Sube'etei," p. 148. Citing Rashid Al-Din's "Compendium of Chronicles", 107, 356-362, and Juvaini's "History of the World Conqueror," p. 82.
- ^ Ata-Malik Juvayni, "History of the World Conqueror," p. 83-84 (John Andrew Boyle's translation)
- ^ John Man (2007). Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection. Macmillan. s. 163. ISBN 0-312-36624-8.