Çanakkale Deniz Muharebesi (1657)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Çanakkale Deniz Muharebesi (1657) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Girit Savaşı | |||||||||||
 Venedikli Amiral Mocenigo'nun ölümü (1657) | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Venedik Cumhuriyeti | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
| Topal Mehmed Paşa Köprülü Mehmed Paşa | Lazaro Mocenigo (ölü) Badoer | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| |||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
|
| ||||||||||
(Dördüncü) Çanakkale Deniz Muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi.
Kaptan-ı Derya Topal Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması, karadan Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa'nın da desteğiyle 17-19 Temmuz 1657 tarihinde Venedik donanmasıyla Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesinde zafer kazandı.
Muharebenin öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Venedik donanmasını komutasını 1657 Şubat'ında Lazaro Mocenigo aldı. 19 Mart 1657'de Çanakkale Boğazı'ndan çıkan 40 küçük gemiden müteşekkil bir Türk filosunun Bozcaada'ya yaptığı çıkarma başarılı olamadı ve Midilli'ye demirledi. Delos adası civarında toplanmış Venedik donanması ise önce Midilli, ardından ise Sakız'a doğru ilerlediyse de Rodos'a giden Türk filosunu yakalayamadı. 3 Mayıs'ta ise Osmanlı Donanması'na yardıma gelen Cezayir filosuyla Sakız civarında çarpıştı ve kuzeye yönelerek 24 Haziran'da bir kez daha Çanakkale Boğazı önlerine demir attı.
Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
Venedikliler önce 8.000 askerle karadan çıkarma yaptılarsa da, ağır kayıplarla çekilmeye başladılar. Serasker Köprülü Mehmed Paşa Gelibolu'dan Anadolu yakasına geçerek karargahını Kale-i Sultaniye yakınına kurdu. Rumeli yakasındaki Soğanlıdere ile Anadolu yakasındaki Küçük Kepez mevkilerine topçu bataryaları yerleştirildi.
Venediklilerin Çanakkale Boğazı ablukasını nihayet kırmak isteyen Osmanlı Donanması 3 Temmuz'da 48 savaş gemisi ve (Bozcaada üzerine tekrarlanması hedeflenen çıkarma için) büyük sayıda nakliye gemisiyle Boğaz'da belirdi. 17 Temmuz'da yarma harekâtına girişen Osmanlı Donanması başlangıçta 9 gemi kaybetti. Denizde savaşmak istemeyen yeniçerilerin gemileri terkederek karaya çıkmalarıyla Osmanlı donanması büyük bir zaaf içine düştü. Köprülü Mehmed Paşa firari 800 askeri idam ettirmek ve geri kalanları gemilere geri göndermek suretiyle muharebenin başına çıkan bu buhranı giderdi.[1]
Venediklilerin eline geçen Süleyman Kaptan mavnasının Alaiye Sancakbeyi Küçük Mehmed Bey komutasında sandallarla açılan 60 Türk askeri tarafından 150 esir de alınmak suretiyle kurtarılması Osmanlılar aleyhine gelişen muharebede Osmanlı tarafına moral oldu.[2]
Venedik donanması 19 Temmuz günü hücuma geçerek salvo ateşine başladı. Venedik Amirali Mocenigo bizzat en ön saflarda Topal Mehmed Paşa'nın baştardasını ele geçirmek üzere ilerledi. Bu esnada Kumburnu mevkiinden Kara Mehmed adlı bir topçun top atışı Venedik baştardasının barut mahzenine isabet etti ve gemi tüm mürettebatıyla birlikte infilak etti.[1]
Venedik donanması derhal taarruzu durdurdu. Komutayı devralan Amiral Badoer 20 Temmuz'da yeniden taarruz etmeyi tezekkür etiyse de, Türk savunma önlemlerinin sıkılığını görerek vazgeçti ve Bozcaada'ya çekildi. 23 Temmuz'da ise Papalık ve Malta gemileri ayrılarak ülkelerine döndüler[3]
Muharebe sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu zafer; 1656 yılında büyük bir yenilgiye uğramış Osmanlı Donanmasının 1656-1657 kışı boyunca inşa edilen yeni savaş gemileri ve denizcilikten gelmeyen askerlerle kazanılan çok kritik bir başarısı oldu. Yenilgi ihtimalinde İstanbul olası bir istiladan kurtulurken, Ağustos ayında Ege Denizi'ne açılan Osmanlı donanması 31 Ağustos'ta Venedik işgalindeki Bozcaada'yı, ardından ise 12 Kasım'da Limni'yi kuşatıp geri akmayı başardı.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Kayı: İmparatorluğun Zirvesi ve Dönüş", Ahmet Şimşirgil", Timaş Tarih (2014), c.6
- ^ "Tarih-i Gılmani", Mehmed Halife
- ^ "Naval Wars in the Levant 1559–1853", R. C. Anderson Princeton University Press, Princeton (1952), OCLC 1015099422, s.166
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.11, s25-30