Zoë Lund

Zoë Tamerlis Lund (znana także jako Zoë Tamerlaine; ur. 9 lutego 1962 w Nowym Jorku, zm. 16 kwietnia 1999 w Paryżu) – amerykańska aktorka, modelka, scenarzystka oraz aktywistka społeczna. Znana ze współpracy z Ablem Ferrarą przy filmach Kaliber 45 (1981) oraz Zły porucznik (1992). Była propagatorką zażywania narkotyków oraz zwolenniczką ich legalizacji^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Początki[edytuj | edytuj kod]

Zoë Tamerlis urodziła się 9 lutego 1962 roku na Manhattanie w Nowym Jorku^[2]. Jej ojciec Victor^[3] był z pochodzenia Grekiem^[4]. Matka, Barbara Lekberg, była amerykańską rzeźbiarką szwedzkiego pochodzenia^[4]. Zoë przez krótki okres uczęszczała do muzycznej uczelni Manhattan School of Music, którą jednak rzuciła po dwóch miesiącach, skupiając większą uwagę na aktorstwie^[5][1].

Lata 80.[edytuj | edytuj kod]

Zoë Tamerlis zadebiutowała na ekranie w filmie Abla Ferrary pt. Kaliber 45, który był klasycznym przykładem „rape and revenge movie”. Tamerlis zagrała w nim młodą niemówiącą dziewczynę, która zostaje zabójczynią po tym jak zostaje zgwałcona przez dwóch mężczyzn. Mimo nikłej popularności w czasie premiery, Kaliber 45 stał się kultowym filmem kina niezależnego, a oceniający go po latach krytycy docenili występ Tamerlis^[6]. Aktorka po latach wyznała, że w początkowych etapach film powstawał niemal bez scenariusza, a jedynie z krótkim zarysem niektórych scen, dzięki czemu miała bardzo duży wpływ na kreację swojej postaci^[7][8].

Kolejnym filmem aktorki były Efekty specjalne (1984) Larry’ego Cohena, w którym wcieliła się w podwójną rolę^[9]. Film opowiadał historię reżysera, który kręci film na podstawie popełnionego przez siebie morderstwa. W latach 1980. aktorka wystąpiła jeszcze gościnnie w serialach Policjanci z Miami (1985; 1. odcinek 2. sezonu)^[10] oraz Hothouse (1988), a także w krótkometrażowym filmie The Houseguest (1989)^[11].

Zły porucznik oraz późniejsza kariera[edytuj | edytuj kod]

Zoë Lund, osobno z Nicholasem St. Johnem, napisała scenariusz do filmu Zły porucznik, którego reżyserem był Abel Ferrara^[8]. Zagrała w nim także poboczną rolę kobiety, która pomagała zdobyć i zażywała heroinę z głównym bohaterem granym przez Harveya Keitela. Lund stwierdziła w wywiadzie, że w scenie z jej udziałem aktorzy zażywali na planie prawdziwe narkotyki^[8]. W tym samym wywiadzie powiedziała także, że była główną twórczynią filmu, jako scenarzystka i współreżyserka niektórych scen, implikując to, że Ferrara nie przypisał jej wystarczającego autorstwa filmu^[1][8].

Lund znalazła się na festiwalu filmowym w Rotterdamie w 1993 roku; w ramach podziękowania nakręciła niespełna dwuminutowy film dokumentalny Hot Ticket, w którym zagrała także jedną z dwóch ról. Dokument powstał na potrzeby zbiorowej pracy Scenes from Rotterdam, w którym reżyserka Mijke de Jong zebrała wszystkie krótkie dokumenty nakręcone na potrzeby festiwalu^[12]. Hot Ticket dołączony został do wydania DVD Złego porucznika we Francji^[13].

W 1996 roku Lund napisała pierwszy szkic scenariusza do filmu Hotel New Rose (1998), który jednak mocno różnił się od końcowego wyglądu filmu^[4][5]. Pracowała także nad scenariuszem biograficznego filmu o modelce Gii Carangi, pozostawiając pośmiertnie wiele nieopublikowanych materiałów^[11]. Mimo że Lund nigdy osobiście nie spotkała Carangi, wystąpiła w dotyczącym jej osoby dokumencie The Self-Destruction of Gia, w którym opowiedziała o własnym uzależnieniu od heroiny^[8].

Abel Ferrara w latach 90. planował nakręcić biografię Piera Paolo Pasoliniego, w którym główną rolę miała zagrać Lund. Plany te zostały jednak przerwane śmiercią aktorki^[14]. Ostatecznie Ferrara nakręcił film Pasolini w 2014, z Willemem Dafoe w tytułowej roli.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Między 1979 a 1986 rokiem była życiową towarzyszką Edouarda de Laurota, starszego o 40 lat reżysera o polsko-francuskich korzeniach^[15]. W 1986 roku poślubiła Roberta Lunda i od tej pory występowała pod jego nazwiskiem (nie licząc filmu The Houseguest, 1989, w którym podpisana została jako Zoe Tamerlaine^[16]). Mimo że para nigdy nie się rozwiodła, pod koniec życia Zoë mieszkała z nowym partnerem^[17]. Aktorka była chrześcijanką^[7].

Lund przez wiele lat była uzależniona od narkotyków, a jej „narkotykiem wyboru” była heroina^[11][8]. Założona pośmiertnie przez jej męża strona internetowa nazywa Zoë muzykiem, aktywistką społeczną, aktorką, modelką, żoną i ćpunką^[18]. Abel Ferrara przyznał w jednym z wywiadów, że Lund uznawała heroinę za najlepszą rzecz, jaka spotkała jej życie; dodał także, że uwielbiała heroinę, została zabita przez heroinę^[19].

Zoë Lund zmarła 16 kwietnia 1999 roku w Paryżu z powodu niewydolności serca powiązanego z zażywaniem kokainy, która była jej głównym narkotykiem po przeprowadzce ze Stanów Zjednoczonych do Francji w 1997 roku^[11]. Artystka została skremowana, a jej prochy zostały rozrzucone nad Sekwaną przez jej matkę^[2].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Filmy

• 1981 – Kaliber 45 (tytuł oryg. Ms. 45), rola: Thana^[20][21]
• 1984 – Efekty specjalne, rola: Andrea Wilcox/Elaine Bernstein^[20][21]
• 1984 – Terror in the Aisles, materiały archiwalne (film dokumentalny)
• 1989 – The Houseguest, rola: Marla
• 1989 – Exquisite Corpses, rola: Belinda Maloney
• 1989 – Heavy Petting, jako ona sama (film dokumentalny)
• 1992 – Zły porucznik, rola: Zoe; scenariusz
• 1993 – Hot Ticket, jako ona sama; scenariusz i reżyseria (krótkometrażowy film dokumentalny)
• 1994 – Hand Gun, rola: Zelda
• 1994 – Dreamland, rola: Caroline
• 2001 – Jonas at the Ocean, jako ona sama (film dokumentalny)
• 2003 – The Self-Destruction of Gia, jako ona sama (film dokumentalny)

Seriale telewizyjne

• 1985 – Policjanci z Miami (1 odc.), rola: Miranda
• 1988 – Hothouse (7 odc.), rola: Chickie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]