Zeta Phoenicis
| ζ Phe | |||||||||||||||||
 Gwiazda położona jest w południowej części gwiazdozbioru | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja | 01h 08m 23,081s[1] | ||||||||||||||||
| Deklinacja | −55° 14′ 44,77″[1] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) | 30,64 ± 0,38 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna | 15,40 ± 0,90 km/s[1] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Typ widmowy | Aa: B6 V | ||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Wiek | 5,5 mld lat[2] | ||||||||||||||||
| Temperatura | Aa: 14 100 K | ||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||
| Półoś wielka | 8309 pc[3] | ||||||||||||||||
| Mimośród | 0,1124[3] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Zeta Phoenicis (Wurren, ζ Phe) – gwiazda w gwiazdozbiorze Feniksa, odległa od Słońca o około 299 lat świetlnych.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Gwiazda nie ma nazwy własnej w tradycji arabskiej i europejskiej, ale Aborygeni australijscy z ludu Wardaman znają ją pod nazwą Wurren[4]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2017 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Wurren dla określenia tej gwiazdy[5].
Charakterystyka obserwacyjna[edytuj | edytuj kod]
Zeta Phoenicis to gwiazda poczwórna[6], której dwa bliskie, jaśniejsze składniki tworzą układ zaćmieniowy podobny do Algola. Co 40 godzin, 4 minuty i 28 sekund obserwowana wielkość gwiazdowa ζ Phe spada z 3,92m do 4,42m, co jest pociemnieniem dostrzegalnym gołym okiem. Dzieje się tak, gdy słabszy składnik Ab przechodzi przed tarczą jaśniejszej gwiazdy Aa, skrywając przed obserwatorem na Ziemi 60% jej blasku. W połowie okresu większej jasności występuje też słabszy spadek jasności o 0,18m, związany z przesłonięciem (całkowitym) składnika Ab przez Aa[2].
Parę Zeta Phoenicis A dzieli na niebie od składnika B zaledwie 0,6 sekundy kątowej (pomiar z 2015 r.). Składniki te mają wielkość obserwowaną odpowiednio 4,02m i 6,80m. W odległości 6,8″ od nich (pomiar z 2016 roku) widoczna jest Zeta Phoenicis C, gwiazda o wielkości 8,23m[7][8].
Charakterystyka fizyczna[edytuj | edytuj kod]
Bliskie składniki Zeta Phoenicis Aa i Ab to białobłękitne gwiazdy ciągu głównego należące do typu widmowego B. Jest to układ spektroskopowo podwójny typu SB2, czyli widoczne są linie spektralne obu składników, co pozwala na ich indywidualne scharakteryzowanie. Gwiazda Aa ma temperaturę 14 100 K, jasność 290 razy większą niż jasność Słońca, promień 2,85 raza większy niż promień Słońca i masę 3,93 M☉. Składnik Ab ma temperaturę 11 800 K, jasność 60 razy większą niż jasność Słońca, promień 1,85 raza większy niż promień Słońca i masę 2,55 M☉. W przestrzeni gwiazdy te dzieli zaledwie 0,05 au, czterokrotność promienia większej gwiazdy; obrót gwiazd nie jest zsynchronizowany i nie dochodzi między nimi do wymiany materii. Sytuacja zmieni się, gdy ewoluujący masywniejszy składnik stanie się rozdętym olbrzymem i zacznie tracić masę na rzecz mniejszego[2].
Trzeci składnik, Zeta Phoenicis B to biała gwiazda ciągu głównego, reprezentująca typ widmowy A7. Ma masę 1,73 M☉ i okres orbitalny 220,9 roku[9].
Najdalszy składnik układu, Zeta Phoenicis C to żółto-biały karzeł należący do typu widmowego F7, oddalony o co najmniej 600 au od centralnej pary i obiegający ją w czasie co najmniej 5000 lat[2][8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Zeta Phoenicis w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i Jim Kaler: Zeta Phoenicis. [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c Anderson E., Francis C: HIP 5348. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ IAU Approves 86 New Star Names From Around the World. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-12-11. [dostęp 2017-12-12].
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-12].
- ↑ J.V. Clausen, K. Gyldenkerne, B. Grønbech. Four-color photometry of eclipsing binaries. IIIb: Zeta Phoenicis, analysis of light curves and determination of absolute dimensions. „Astronomy and Astrophysics”. 46, s. 205–212, 1976. Bibcode: 1976A&A....46..205C. (ang.).
- ↑ Mason et al.: WDS J01084-5515AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ a b zet Phe C w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ Zasche, P., Hartkopf, W. I., Svoboda, P. i inni. A Catalog of Visual Double and Multiple Stars With Eclipsing Components. „The Astronomical Journal”. 138 (2), s. 664–679, 2009. DOI: 10.1088/0004-6256/138/2/664. Bibcode: 2009AJ....138..664Z. (ang.).