Zespół Robertsa
Zespół Robertsa (zespół pseudotalidomidowy, zespół Appelta-Gerkena-Lenza, ang. Roberts' syndrome, pseudothalidomide syndrome, Appelt-Gerken-Lenz syndrome) – rzadki, uwarunkowany genetycznie zespół wad wrodzonych, charakteryzujący się symetrycznym skróceniem wszystkich kończyn i niezwykłą nieprawidłowością cytogenetyczną, jaką jest przedwczesne oddzielenie centromeru, uniemożliwiające proces parowania chromatyd.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa zespołu upamiętnia Johna Binghama Robertsa, który opisał przypadek zespołu w 1919 roku[1]. Roberts w krótkim doniesieniu zaakcentował fakt pokrewieństwa rodziców, ale nie określił sposobu dziedziczenia.
Z czasem w literaturze znaleziono szereg znacznie wcześniejszych przekazów o urodzeniach dzieci, spełniających kryteria zespołu Robertsa. S. Batman mógł opisać chorobę w 1581 roku, jednak jego opis jest zbyt niedokładny[2]. Francois Bouchard opisał zespół, jak się wydaje, najwcześniej, bo w 1672 roku[3][4]. Inny opis autorstwa niemieckiego lekarza Gottlieba Fridericiego pochodzi z 1737 roku[5][6]. W XIX wieku przypadki domniemanego zespołu Robertsa przedstawili Mayer w 1829 roku[7] i Isidore Geoffrey St-Hilaire w 1838[8]; wprowadził on do medycyny pojęcie fokomelii, wywiedzione z greckiego phoka oznaczającego fokę. Rudolf Virchow w 1898 roku opisał przypadek zmarłego po porodzie dziecka, również spełniającego kryteria zespołu[9][10].
Inne wczesne opisy były autorstwa Stroera[11] oraz Appelta i wsp.[12]. Appelt i wsp. jako pierwsi uznali, że symetryczna fokomelia opisana przez Robertsa stanowi odrębny zespół wad wrodzonych. Appelt kierował w tym czasie pediatryczną sekcją Kreiskrankenhaus Eisenach w Niemczech Wschodnich, i potajemnie opublikował pracę razem z dwoma kolegami z Niemiec Zachodnich. Herrmann, Opitz i wsp. w 1969 roku opisali zespół, który nazwali zespołem SC (od pierwszych liter nazwisk rodzin probandów)[13], Temtamy w 1974 roku określiła ten zespół jako tożsamy z zespołem Robertsa[14].
Etiologia[edytuj | edytuj kod]
Zespół Robertsa spowodowany jest mutacjami w genie ESCO2 (cohesion 1 homolog 2 gene) w locus 8p21.1, którego produkt białkowy odpowiada za prawidłowe tworzenie się par chromatyd siostrzanych w fazie S cyklu komórkowego[15].
Objawy i przebieg[edytuj | edytuj kod]
- malformacje czaszkowo-twarzowe (bardzo duża zmienność):
- obustronne rozszczepy wargi i podniebienia w ciężkich przypadkach
- brak rozszczepów wargi lub podniebienia w niektórych przypadkach
- hiperteloryzm oczny
- nieprawidłowości oczne:
- wytrzeszcz spowodowany płytkością oczodołów
- niebieskawe twardówki
- małoocze
- koloboma powieki
- anomalia Petersa
- zmętnienie rogówki
- zaćma
- szeroki grzbiet nosa
- hipoplastyczne skrzydełka nosa
- naczyniaki wargi, nosa, twarzy lub czoła
- mikrognacja
- malformacje małżowin usznych, brak płatka, nisko osadzone, zrotowane do tyłu małżowiny
- ciemne włosy skalpu z czasem cieńczeją i przybierają srebrzystą barwę
- wady kończyn:
- fenotyp bardzo zmienny
- zazwyczaj symetryczne
- zazwyczaj silniej wyrażone w kończynach górnych niż dolnych
- w najcięższej postaci zupełny brak kończyn i szczątkowe palce, w łagodnych niewielkie skrócenie długości kończyn
- fokomelia, charakterystyczna tetrafokomelia (-fokomelia wszystkich czterech kończyn), w 11% ubytki kończyn dotyczą dwóch z nich, brak fokomelii w 2%
- często zmniejszona liczba palców (oligodaktylia)
- dysplazja lub aplazja kości promieniowej
- brak 1. kości śródręcza, kciuka lub 1. paliczka
- inne wady:
- wady ośrodkowego układu nerwowego
- opóźnienie umysłowe
- małogłowie
- krótkogłowie
- wodogłowie
- agenezja opuszek węchowych
- zwapnienia jąder podstawy
- encephalocele
- porażenia nerwów czaszkowych
- drgawki
- wrodzone wady serca
- wady nerek
- nerki wielotorbielowate
- nerki dysplastyczne
- nerka podkowiasta
- wodonercze
- agenezja nerki
- niedrożność przewodu pokarmowego
- śledziony dodatkowe, połączenie śledzionowo-mosznowe
- wnętrostwo
- spodziectwo
- makropenis lub klitoromegalia, przerost warg sromowych mniejszych
- macica dwurożna
- niechęć do ssania
- mięsak groniasty[16]
- czerniak złośliwy[17].
- wady ośrodkowego układu nerwowego
Różnicowanie[edytuj | edytuj kod]
- zespół SC fokomelia, obecnie uważany za ten sam zespół (Roberts-SC phocomelia syndrome): tetrafokomelia, srebrzyste włosy, naczyniak twarzy, hipoplastyczne skrzydełka nosa; zazwyczaj brak rozszczepów linii środkowej twarzy, przedłożone przeżycie, mniejszy stopień opóźnienia umysłowego lub fizycznego, zazwyczaj mniej nasilona fokomelia
- zespół TAR: aplazja kości promieniowej, obecne kciuki, trombocytopenia hipomegakariotyczna, brak rozszczepu podniebienia
- embriopatia talidomidowa
- zespół Holt-Orama
- tetrafokomelia Zimmera
- zespół Ballera-Gerolda
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ J. B. Roberts. A child with double cleft of lip and palate, protrusion of the intermaxillary portion of the upper jaw and imperfect development of the bones of the four extremities. Annals of Surgery, Philadelphia, 1919, 70: 252. PDF
- ↑ Batman S. 1581. The doome warning all men to the judgement. Londyn: Ralphe Nubery.
- ↑ Bouchardi F. 1672. Infante monstroso Lugduni in viam publicam die V. Martii A. MDCLXXI. exposito. Miscellanea Curiosa 3:14–16.
- ↑ Bates AW. Autopsy on a case of Roberts syndrome reported in 1672: the earliest description?. „Am J Med Genet A”. 117A. 1, s. 92-6, 2003. DOI: 10.1002/ajmg.a.10864. PMID: 12548750.
- ↑ Friderici G. Monstrum Hvmanvm Rarissimvm recens in lvcem editvm in tabula exhibet simvlque observationibus pathologicis aliisque illvc pertinentibvs breviter illvstrat. Lipsiae: Christiani Langenhemii, 1737.
- ↑ Bates AW. A case of Roberts syndrome described in 1737. „J Med Genet”. 38. 8, s. 565-7, 2001. PMID: 11494971.
- ↑ Van Den Berg DJ, Francke U. Roberts syndrome: a review of 100 cases and a new rating system for severity. „Am J Med Genet”. 47. 7, s. 1104-23, 1994. DOI: 10.1002/ajmg.1320470735. PMID: 8291532.
- ↑ Grundy HO, Burlbaw J, Walton S, Dannar C. 1988. Roberts syndrome: antenatal ultrasound—a case report. J Perinatal Med 16:71–75.
- ↑ Virchow R. Die Phokomelen und das Barenweib. Verh Berl Gesell Anthrop 30: 55-61, 1898.
- ↑ Urban M, Rogalla P, Tinschert S, Krietsch P. Tetraphocomelia and bilateral cleft lip in a historical case of Roberts syndrome [Virchow, 1898]. „Am J Med Genet”. 72. 3, s. 307-14, 1997. PMID: 9332660.
- ↑ Stroer WFH. Ueber das Zusammentreffen von Hasenscharte mit ernsten Extremitaeten-Missbildungen. Erbarzt 7: 101-104, 1939
- ↑ Appelt J, Gerken H, Lenz W. Tetraphokomelie mit Lippen-Kiefer-Gaumenspalte und Klitorishypertrophie--ein Syndrom. Paediat. Paedol. 2: 119-124, 1966.
- ↑ Herrmann J, Feingold M, Tuffli GA, Opitz JM. A familial dysmorphogenetic syndrome of limb deformities, characteristic facial appearance and associated anomalies: the 'pseudothalidomide' or 'SC-syndrome'. Birth Defects Orig Art Ser V(3): 81-89, 1969.
- ↑ ROBERTS SYNDROME; RBS w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)
- ↑ Vega H, Waisfisz Q, Gordillo M, Sakai N, Yanagihara I, Yamada M, van Gosliga D, Kayserili H, Xu C, Ozono K, Jabs EW, Inui K, Joenje H. Roberts syndrome is caused by mutations in ESCO2, a human homolog of yeast ECO1 that is essential for the establishment of sister chromatid cohesion. „Nat Genet”. 37. 5, s. 468-70, 2005. DOI: 10.1038/ng1548. PMID: 15821733.
- ↑ SL. Wenger, J. Blatt, MW. Steele, DA. Lloyd i inni. Rhabdomyosarcoma in Roberts syndrome. „Cancer Genet Cytogenet”. 31 (2), s. 285-9, Apr 1988. PMID: 3349442.
- ↑ DM. Parry, JJ. Mulvihill, SE. Tsai, MI. Kaiser-Kupfer i inni. SC phocomelia syndrome, premature centromere separation, and congenital cranial nerve paralysis in two sisters, one with malignant melanoma. „Am J Med Genet”. 24 (4), s. 653-72, sierpień 1986. DOI: 10.1002/ajmg.1320240410. PMID: 3740099.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Harold Chen: Atlas of Genetic Diagnosis and Counselling. Totowa, NJ: Humana Press, 2006, s. 852-856. ISBN 1-59259-956-7.
- Alessandro Castriota-Scanderbeg, Bruno Dallapiccola: Abnormal Skeletal Phenotypes: From Simple Signs to Complex Diagnoses. Springer, s. 849-850. ISBN 3-540-67997-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- ROBERTS SYNDROME; RBS w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)
- Roberts' pseudothalidomide syndrome w bazie Who Named It (ang.)
