Zesłanie Ducha Świętego
| ||
 Duccio, Zesłanie Ducha Świętego (fragment retabulum Maestà), 1308-1311 | ||
| Dzień | W 50. dzień od dnia Zmartwychwstania Chrystusa | |
| w 2020 | 31 maja (zachód) 7 czerwca (wschód) | |
| w 2021 | 23 maja (zachód) 20 czerwca (wschód) | |
| w 2022 | 5 czerwca (zachód) 12 czerwca (wschód) | |
| Typ święta | chrześcijańskie | |
| Religie | katolicyzm, prawosławie, protestantyzm | |
| Symbole | gołębica, płomienie | |
| Inne nazwy | Pięćdziesiątnica, pot. Zielone Świątki | |
| Podobne święta | Szawuot | |
Zesłanie Ducha Świętego (gr. πεντηκοστή [ἡμέρα], pentekostē [hēmera], łac. Pentecoste), Pięćdziesiątnica, potocznie Zielone Święta lub Zielone Świątki (lokalnie także Czerwona Pascha) – według Dziejów Apostolskich wydarzenie, które miało miejsce w pierwsze po zmartwychwstaniu Jezusa Święto Namiotów. Na zebranych w wieczerniku apostołów i Marię z Nazaretu zstąpił Duch Święty. Apostołowie zaczęli przemawiać w wielu językach (ksenolalia) oraz otrzymali inne dary duchowe – charyzmaty (Dz 2,1−11). Wydarzenie to zostało zapowiedziane przez Jezusa przed jego Wniebowstąpieniem. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego należy − obok uroczystości Narodzenia i Zmartwychwstania Pańskiego − do najważniejszych świąt w chrześcijańskim cyklu rocznym. W Kościele katolickim uroczystość kończy okres wielkanocny.
Historia Pięćdziesiątnicy[edytuj | edytuj kod]
Pierwowzorem chrześcijańskiego świętowania pięćdziesięciodniowego okresu po Niedzieli Wielkanocnej było Święto Tygodni (Szawuot), jedno z trzech świąt pielgrzymich judaizmu[1], oraz „liczenie omeru” − tradycyjne, publiczne odliczanie przez kantora w synagodze kolejnych 49 dni od drugiego dnia Pesach, czyli 16 nisan, do święta Szawuot[2][3]. Nazwa Szawuot (hebr. שבועות = Tygodnie) była wywodzona z zaleceń Księgi Wyjścia (Wj 34,22) i Księgi Powtórzonego Prawa (Pp 16, 9−10), które określały, że święto to wypada w 7 tygodni po rozpoczęciu Pesach. Używana w Nowym Testamencie grecka nazwa święta pentēkostēs oznacza „pięćdziesiąt” − po polsku „Pięćdziesiątnica”[4]. W opisach biblijnych święto miało charakter rolniczy, określało dzień początku zbiorów pszenicy[5]. Rozpoczęcie żniw w Palestynie wyznaczało święto Pesach i rozpoczynano je wówczas od zbioru jęczmienia. Żniwa trwały siedem tygodni i były okresem radości (por. Jr 24; Iz 2), a kończyły się zbiorem najpóźniej dojrzewającego zboża (pszenicy) w Szawuot[6].
Według Dziejów Apostolskich (Dz 2,1−11) to właśnie w dniu pierwszego po zmartwychwstaniu Jezusa Święta Namiotów na zebranych w wieczerniku apostołów i Marię z Nazaretu zstąpił Duch Święty. Kościół pierwotny obchodził uroczyście cały pięćdziesięciodniowy okres między Niedzielą Wielkanocną (Paschą), a pięćdziesiątym dniem po niej. „Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza” Kościoła katolickiego nawiązują do Listu świątecznego Atanazego Wielkiego, i wyjaśniają[7]:
Pięćdziesiąt dni od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego obchodzi się z wielką radością jako jeden dzień świąteczny, co więcej, jako „wielką niedzielę”[8]. Głównie w te dni śpiewa się Alleluja.
Egeria, która podróżowała po Palestynie w 393, relacjonowała że Kościół w Jerozolimie świętował w całym okresie wielkanocnym, zaś w dzień Pięćdziesiątnicy uroczystości liturgiczne rozpoczynały się wczesnym rankiem i kończyły dopiero koło północy[9].
Według Ruperta Bergera, profesora nauk liturgicznych i teologii pastoralnej, pięćdziesięciodniowy okres po Wielkanocy obejmuje liczne niezwykle elementy: wskrzeszenie, historę Wyjścia, intronizaję Jezusa po prawicy Boga, zesłanie Ducha Świętego, oraz zapowiedź paruzji, ale zamyka je klamrą dzień pięćdziesiąty, który pozwala wiernym dostrzec wszytkie stopnie procesu wywyższenia Jezusa w tym jednym dniu kończącym okres wielkanocny[10][1].
Znaczenie teologiczne[edytuj | edytuj kod]
Zesłanie Ducha Świętego uważa się za początek Kościoła. Bóg został objawiony w Starym Testamencie, Syn nauczał osobiście na Ziemi, a jego służbę ukoronowało Zesłanie Ducha Świętego, którego obiecał[11].
Przy interpretacji Biblii zesłanie Ducha Świętego, gdy apostołowie zaczęli przemawiać różnymi językami, zestawiane jest z pomieszaniem języków przy budowie wieży Babel. W chwili Zesłania ludzkość zdołała symbolicznie przełamać wszelkie bariery i na nowo zjednoczyć się w Duchu Świętym. Podobną myśl wyraża Paweł z Tarsu, pisząc: „nie ma już Greka ani Żyda”[4].
Ramy czasowe i nazwy święta[edytuj | edytuj kod]
Dzień zesłania Ducha Świętego, zwany Pięćdziesiątnicą (pentēkostēs), potocznie Zielonymi Świętami lub Zielonymi Świątkami[12], jest w chrześcijaństwie świętem ruchomym i przypada 49 dni (7 tygodni) od Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego, a więc przypada również w niedzielę[1]. Stąd zapis w księgach liturgicznych „Niedziela Zesłania Ducha Świętego”[7]. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego kończy w Kościele katolickim okres wielkanocny[12].
W niektórych regionach Polski, gdzie Wielkanoc nazywana jest Białą Paschą święto Zesłania Ducha Świętego nazywane jest Czerwoną Paschą. Prawdopodobnym wyjaśnieniem jest fakt, że dopiero po opisywanej w Dziejach Apostolskich Pięćdziesiątnicy apostołowie byli gotowi by poprzez męczeństwo świadczyć o swojej wierze. Nazwa Zielone Święta nawiązuje do okresu, w którym jest obchodzone. Wiosną do życia budzi się przyroda i w otoczeniu dominuje zieleń[12].
Symbole[edytuj | edytuj kod]
Ducha Świętego jest symbolicznie przedstawiany jako gołębica, lub pod postacią ognistych języków (taki obraz przedstawia opis z Dziejów Apostolskich)[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Święto Ludowe
- Zielone Świątki
- chrzest w Duchu Świętym
- święta katolickie w Polsce
- duchacze
- Słup Majowy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kunzler 1999 ↓, s. 659.
- ↑ Kunzler 1999 ↓, s. 426.
- ↑ Rafał Żebrowski: Omeru liczenie (pol.). W: Polski słownik judaistyczny [on-line]. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2016-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-06)].
- ↑ a b Komentarz żydowski do Nowego Testamentu. David H. Stern (przekład Nowego Testamentu i komentarz). Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2017, s. 358−359, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 978-83-7829-201-2.
- ↑ Magdalena Bendowska, Zofia Borzymińska: Szawuot (pol.). W: Polski słownik judaistyczny [on-line]. Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2017-05-02].
- ↑ Emil G. Hirsch: The Jewish Encyclopedia >> PENTECOST ("fiftieth"). The Kopelman Foundation, 1906.
- ↑ a b Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów: Ogólne normy roku liturgicznego i kalendarza. W: Mszał Rzymski dla diecezji polskich. Poznań: Pallottinum, 1986. ISBN 978-83-7014-627-6.
- ↑ Atanazy Wielki: Epistulae Festales (Listy paschalne). 1856–1866, seria: Patrologia Graeca 26, 1366.
- ↑ Eteria: Pielgrzymka do miejsc świętych ; tł. Władysław Szołdrski. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1970, seria: Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy ; t. 6.
- ↑ Rupert Berger. Ostern und Weihnachter. Zum Grundgefuge des Kirchenjahre. „Arthizrfitr Liturgielaissensthat”. 8 (17), s. 4, 1963 (niem.).
- ↑ Jan Paweł II. DOMINUM ET VIVIFICANTEM. O Duchu Swietym w zyciu Kosciola i swiata. „Encyklika”, 1986 (pol.).
- ↑ a b c d KAI / slo: Uroczystość Zesłania Ducha Świętego (pol.). deon.pl, 2012. [dostęp 2021-05-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michael Kunzler: Liturgia Kościoła. Poznań: Pallottinum, 1999, seria: Podręczniki Teologii Katolickiej tom 10. ISBN 83-7014-349-0.
