Zenon Wasilewski

Zenon Wasilewski
Data i miejsce urodzenia

30 października 1903
Sosnowiec

Data i miejsce śmierci

17 kwietnia 1966
Łódź

Zawód

fotografik, twórca filmów animowanych

Lata aktywności

1946–1966

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej

Zenon Wasilewski (ur. 30 października 1903 w Sosnowcu, zm. 17 kwietnia 1966[1][2] w Łodzi[3]) – pionier polskiej animacji lalkowej, malarz, fotografik, twórca pierwszego powojennego filmu lalkowego Za króla Krakusa (1947), współtwórca polskiej szkoły filmu animowanego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat 30. XX wieku pracował jako grafik w pracowniach filmów reklamowych w Warszawie, publikując równocześnie humorystyczne i satyryczne rysunki w Cyruliku Warszawskim i Szpilkach (stała współpraca od 1936)[4]. W latach 1937–1939 podejmował pierwsze próby animacji plastelinowych postaci[4]. Realizację pierwszego filmu O królu Krakusie przerwał wybuch II wojny światowej[4]. Od 1943 roku publikował rysunki w pismach Związku Patriotów Polskich[4]. Po wojnie zamieszkał w Łodzi zajmując się filmem i malarstwem[4]. Pierwszą próbą animacji lakowej była groteska Ruch to zdrowie[4]. Potem Wasilewski wrócił do pomysłu sprzed wojny i we własnym mieszkaniu ukończył we wrześniu 1947 roku czarno-biały film Za króla Krakusa[4]. Do 1951 roku Zenon Wasilewski był jedynym realizatorem filmów lalkowych w Polsce[5]. Pracował we własnym mieszkaniu do czasu gdy włączono Studio Filmów Kukiełkowych do Wytwórni Filmów Fabularnych jako Oddział Filmów Kukiełkowych w adoptowanej hali pofabrycznej przy ul Piotrkowskiej[5]. Był inicjatorem tych zmian. Od 1953 roku pracował w Tuszynie[5] w Wytwórni Filmów Animowanych „Se-ma-for”, z którą był związany do końca życia.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Pracował samodzielnie, był autorem koncepcji, scenariusza, projektów dekoracji i samej animacji. Współpracował tylko z kompozytorami i operatorami, którymi kolejno byli: Eugeniusz Haneman, Zygmunt Kamiński i Jan Olejniczak[5]. W 1949 roku jego film Pan Piórko śni został potępiony przez władze za „formalizm” i nie wszedł do eksploatacji[5]. Po dwuletniej przerwie zrealizował filmy Lis i bocian i Lis chytrusek[5]. Pierwszy barwny film Opowieść Michałkowicka powstał w 1954 roku[5].

Po 1956 roku zrealizował 11 filmów, z których tylko dwa oparł na cudzych scenariuszach[6]. Wśród nich były zrealizowane na motywach ludowych Dwie Dorotki i Czarodziejskie Dary (w 1956) oraz Szewczyk Dratewka (w 1958)[6]. Kolejne filmy są przeznaczone dla dorosłych. W 1959 roku powstał Uwaga diabeł! i Pięć minut dla zdrowia[6], a Zbrodnia przy ul. kota Brzuchomówcy w 1961 roku[6]. Dzięki licznym podtekstom Ballada o królewnie Lilianie (1962), Smok z Banialuki (1964) i Drewniany jeździec (1964) znajdują odbiorców wśród widzów w każdym wieku[6]. W ostatnim filmie, ukończonym niedługo przed śmiercią, Człowiek z lustra powrócił do problemu rozdwojenia osobowości pod wpływem alkoholu[6].

Najbardziej znane filmy to Za króla Krakusa[7], Pięć minut dla zdrowia, Uwaga diabeł!, Zbrodnia na ulicy kota Brzuchomówcy, Człowiek z lustra.

Zenon Wasilewski jest patronem Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi (ul. S. Więckowskiego 35)[8].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

  • 1951 III nagroda w kategorii filmów animowanych na MFF w Bahia za film Za króla Krakusa[9]
  • 1954 wyróżnienie w Paryżu za film Za króla Krakusa[9]
  • 1957 – II nagroda na I Przeglądzie Filmów Animowanych w Warszawie za Dwie Dorotki[10]
  • 1957 wyróżnienie w kategorii filmów animowanych na VII MFF dla Dzieci i Młodzieży w Wenecji[11]
  • 1960 nagroda na Przeglądzie Filmów Krótkometrażowych w Warszawie za film Za króla Krakusa[9]
  • 1973 wyróżnienie na MFF dla Dzieci w Kalkucie za film Za króla Krakusa[12]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

  • Za króla Krakusa – realizacja, scenariusz, dekoracje, lalki (1947)
  • Lis i bocian – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
  • Pan Piórko śni – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
  • Lis Chytrusek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1951)
  • Opowieść Michałkowicka – reżyseria (1954)
  • Czarodziejskie dary – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
  • Dwie Dorotki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
  • Pan Rzepka i jego cień – scenariusz (1956)
  • Kotek Napłotek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1957)
  • Szewczyk Dratewka – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1958)
  • Pięć minut dla zdrowia – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
  • Uwaga diabeł! – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
  • Była sobie świnka mała – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1960)
  • Zbrodnia na ulicy kota brzuchomówcy – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1961)
  • Ballada o królewnie Lilianie – reżyseria, projekty plastyczne (1962)
  • Drewniany jeździec – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne, komentarz (1964)
  • Smok z banialuki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1964)
  • Człowiek z lustra – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1966)

Źródło: Filmpolski.pl[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zenon Wasilewski [online], billiongraves.com [dostęp 2023-09-02].
  2. ↑ a b nekrolog, „Dziennik Łódzki” (93), bc.wbp.lodz.pl, 20 kwietnia 1966 [dostęp 2023-09-02].
  3. ↑ Pochowany w pobliżu zachodniego muru na części katolickiej Starego Cmentarza przy ul. Ogrodowej w Łodzi.
  4. ↑ a b c d e f g Kossakowski s. 22.
  5. ↑ a b c d e f g Kossakowski s. 23.
  6. ↑ a b c d e f Kossakowski s. 77.
  7. ↑ Zrealizowany w ówczesnym mieszkaniu Wasilewskiego przy ul. Radwańskiej 25 (na 1. piętrze).
  8. ↑ SP36. sp36lodz.edupage.org. [dostęp 2019-04-07].
  9. ↑ a b c Kossakowski s. 185.
  10. ↑ Kossakowski s. 175.
  11. ↑ Kossakowski s. 174.
  12. ↑ Kossakowski s. 186.
  13. ↑ Zenon Wasilewski w bazie filmpolski.pl

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zenon_Wasilewski&oldid=71176917”