Zegrze
| wieś | |
 Pałac w Zegrzu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | 918[2] |
| Strefa numeracyjna | 22 |
| Kod pocztowy | 05-131[3] |
| SIMC | 0008467[4] |
Położenie na mapie gminy Serock  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu legionowskiego  | |
 52°27′39″N 21°02′05″E/52,460833 21,034722[1] | |
Zegrze (dawn. alt. Zegrze Północne[5]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Serock położona nad Jeziorem Zegrzyńskim[4][6] 27 km od centrum Warszawy i 16 km od jej granic.
Zegrze uzyskało lokację miejską przed 1400 rokiem, zdegradowane przed 1540 rokiem[7]. Do 1954 istniała gmina Zegrze. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego. Z Zegrzem sąsiadują Nieporęt, Jadwisin oraz Zegrze Południowe.
Przez Zegrze przebiega droga krajowa nr 61, na całym odcinku, w granicach miejscowości, dwujezdniowa.
W Zegrzu funkcjonuje Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś targowa położona nad Narwią (w wyniku budowy w 1963 r. zapory w Dębem istnieje obecnie Jezioro Zegrzyńskie), istniejąca już w XII wieku, a wzmiankowana na piśmie w XIV w. Do XVII w. nazywana Zgierz, co było staropolskim określeniem brodu. Początkowo własność Strumiłło-Zgierskich, od połowy XVII wieku należała do rodu Krasińskich, w 1862 przeszła na rzecz Radziwiłłów. Później odkupiona przez rząd rosyjski celem wzniesienia twierdzy uzupełniającej od północy umocnienia Warszawskiego Rejonu Fortecznego: Twierdzy Modlin i Twierdzy Warszawa.
W czasie II wojny światowej w ramach prowadzonej przez okupanta niemieckiego akcji zagłady Żydów mieszkańców pochodzenia żydowskiego deportowano do getta w Legionowie[8].
Po wojnie 13 czerwca 1963 roku oficjalnie otwarto plażę w Zegrzu i stał się to punkt docelowy weekendowych wyjazdów warszawiaków. W miejscowości znajduje się pałac myśliwski z XIX wieku (obecnie Hotel Pałac Zegrzyński) oraz kasyno. Cennym, acz niewykorzystanym turystycznie zabytkiem są forty twierdzy: Umocnienie Duże oraz Umocnienie Małe, zwane także fortami "Ordon" i "Karlinek".
Obecnie Umocnienie Duże zostało przejęte przez Narodowy Bank Polski jako miejsce pod budowę skarbca, gdzie złożone mają być rezerwy NBP oraz zlokalizowany Centralny Ośrodek Komputerowy.
W Zegrzu znajduje się Parafia wojskowa św. Gabriela Archanioła w Zegrzu.
Przynależność administracyjna[edytuj | edytuj kod]
| Przynależność administracyjna | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość współczesna | Składowe | Ludn. 1921 | 1921 | 1933 | 1943 | 1952 | 1954 | 1970 | 1973 |
| Zegrze (Północne) | Zegrze-Park, folwark | 57 | gm. Zegrze, | grom. Zagroby, | grom. Zegrze, | grom. Zegrze, | grom. Wieliszew, | grom. Serock, | sołectwo Zegrze Północne, |
| Zegrze, os. wojsk., | 237 | ||||||||
| Zegrze Południowe | Zegrze, os. wojsk., | 172 | gm. Nieporęt, | grom. Nieporęt, | sołectwo Zegrze Południowe, | ||||
| Zagroby, wieś | 223 | ||||||||
| Rybaki, wieś | 197 | ||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160806
- ↑ Strona gminy. Statystyka ludności na dzień 2021-11-30
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1602 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach : pow. Nowy Dwór Mazowiecki, woj. warszawskie /
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 86-87.
- ↑ Getto w Legionowie. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-08-03].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Twierdza Zegrze - fortyfikacje
- Zegrze, dawniej Zegrz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 562.
- Zegrze 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 718.
- Siedziba gminy: Serock
