Zbrodnia w Rudnikach
 Pomnik upamiętniający ofiary zbrodni znajdujący się przy ul. Wodnica w Rudnikach | |
| Państwo | Polska pod okupacją III Rzeszy |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | 11 września 1942 |
| Liczba zabitych | 20 osób |
| Typ ataku | egzekucja przez powieszenie |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 50°52′41″N 19°14′45″E/50,878056 19,245833 | |
Zbrodnia w Rudnikach – publiczna egzekucja 20 Polaków dokonana przez niemieckich okupantów 11 września 1942 w Rudnikach koło Częstochowy. Skazańcy zostali powieszeni w pobliżu miejscowej stacji kolejowej[1][2][3].
Okoliczności i przebieg egzekucji[edytuj | edytuj kod]
Egzekucja była odwetem za najście na Hugo Schulzego, dyrektora Zjednoczonych Zakładów Wapienniczych „Wapnorud” w Rudnikach, które miało miejsce w nocy 20 na 21 sierpnia 1942. W wyniku tego najścia partyzanci zabrali 6 tys. zł. Sprawcy nie zostali ujęci, aresztowano więc 20 mieszkańców Rudnik i okolicznych wsi, w tym kilku pracowników Zakładów. Wśród aresztowanych był między innymi przedwojenny szef wapienników, 55-letni Józef Szyfer[1][2][3].
Szubienica została wykonana już dwa dni przez egzekucją. Skazańcy zostali przywiezieni na miejsce zbrodni ciężarówką. Katami byli przymuszeni pod groźbą śmierci dwaj mieszkańcy Wielgomłynów. Egzekucja odbyła się przy przymusowej obecności okolicznych mieszkańców. Wśród obecnych były również rodziny skazańców, między innymi ojciec 22-letniego Stanisława Wiewiórowskiego[1][2][3].
Zbrodnia ta była pierwszą w okolicy przeprowadzoną przez Niemców w czasie II wojny światowej egzekucją publiczną, z przymusowym udziałem miejscowej ludności. Wcześniej egzekucje wykonywano potajemnie[1][3].
Zwłoki ofiar zostały zakopane w pobliskim lesie, w nieoznaczonym miejscu. Po zakończeniu niemieckiej okupacji miejsce to zostało odnalezione. 22 kwietnia 1945 ciała zostały ekshumowane i powtórnie pochowane w zbiorowym grobie na cmentarzu w Rędzinach[2][3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na miejscu egzekucji, przy ulicy Wodnica w Rudnikach, znajduje się pomnik upamiętniający jej ofiary. Pierwszy obelisk został wybudowany w 1962 roku. W 2017, z okazji 75. rocznicy zbrodni, został odsłonięty nowy pomnik. Ma on kształt czarnej, wysokiej, czworobocznej kolumny[2][4]. W miejscu tym wielokrotnie odbywały się uroczystości upamiętniające zbrodnię[5].
10 października 2018 odsłonięto obelisk na miejscu, w którym pierwotnie pochowano ofiary. Jest on położony w lesie na terenie Michałowa Rudnickiego[6].
Miejscem pamięci jest również grób ofiar znajdujący się na cmentarzu parafialnym w Rędzinach[7].
Nazwiska ofiar[edytuj | edytuj kod]
Na pomniku w Rudnikach widnieją nazwiska 14 osób, pozostałe ofiary (6 ciał) nie zostały dotychczas rozpoznane. Ustalone nazwiska to: Józef Adamus, Jan Górka, Jan Kaptur, Antoni Kłyś, Edward Koniarski, Antoni Makwiński, Lucjan Ociepa, Stefan Popiak, Wojciech Siwek, Józef Szyfer, Franciszek Wawrzak, Ludwik Wawszczak, Stanisław Wiewiórowski i Edward Wilk[2][4].
Na mogile w Rędzinach znajduje się 10 nazwisk[8], na pomniku w Rudnikach z 1962 było ich 9[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Jan Pietrzykowski: Cień swastyki nad Jasną Górą. Częstochowa w okresie hitlerowskiej okupacji 1939–1945. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1985, s. 115. ISBN 83-7008-002-2.
- ↑ a b c d e f g Pomnik dwudziestu powieszonych w Rudnikach. radomsk.pl, 30-09-2017. [dostęp 2018-06-30].
- ↑ a b c d e Andrzej Siwiński: Od parafii do parafii w byłym województwie. Zapomniane miejsce Pierwotnej Mogiły powieszonych Polaków. Gazeta Częstochowska, 14 stycznia 2010. [dostęp 2020-12-22].
- ↑ a b Rocznica wydarzeń z 11 września 1942 roku. redziny.pl, 14-09-2017. [dostęp 2018-06-30].
- ↑ Obchody 73. rocznicy tragicznych zdarzeń 11 września 1942 roku w Rudnikach. archiwum3.redziny.pl, 2015-09-11. [dostęp 2018-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-30)].
- ↑ Obelisk upamiętniający 20 pomordowanych w Rudnikach. redziny.pl, 16 października 2018. [dostęp 2018-10-17].
- ↑ Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego. archiwalnastrona.slask.eu. [dostęp 2018-06-29].
- ↑ Cmentarz parafialny parafii św. Otylii w Rędzinach – Groby zabytkowe. swietaotylia.pl. [dostęp 2018-06-30].