Zbigniew Domino

Zbigniew Domino
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	21 grudnia 1929 ; Kielnarowa
Data śmierci	11 czerwca 2019
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Poznaniu; Naczelna Prokuratura Wojskowa; Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego
Stanowiska	prokurator wojskowy
Późniejsza praca	dyplomata, pisarz
	Odznaczenia
	;

Zbigniew Franciszek Domino (ur. 21 grudnia 1929 w Kielnarowej, zm. 11 czerwca 2019^[1]) – pułkownik ludowego Wojska Polskiego, prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej w czasach stalinizmu, pisarz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Stanisława i Antoniny. W lutym 1940 został wywieziony z rodziną w głąb ZSRR w okolice Irkucka^[2]. Na zesłaniu zmarła jego matka, ojciec wstąpił później do 1 DP. Zbigniew Domino wrócił do kraju w 1946. Należał do Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej. Od 1949 należał do PZPR.

W 1949 ukończył jako prymus Oficerską Szkołę Prawniczą w Jeleniej Górze^[3]. W 1950 mianowany został oficerem śledczym Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Poznaniu. Oddelegowany do pracy w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, prokurator NPW w latach 1952 i 1954–1959, sekretarz tzw. Komisji Mazura w latach 1956–1957. Zasadnicza część „raportu komisji Mazura” dotycząca odpowiedzialności oficerów śledczych z Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego oparta została na „Notatce w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” sporządzonej przez mjr. Zbigniewa Domino i opublikowanej w „Zeszytach Historycznych” w Paryżu w 1984 roku, tj. 15 lat przed ujawnieniem raportu Komisji Mazura przez Gazetę Wyborczą (22.01.1999).

W latach 1959–1963 pracownik prokuratur Marynarki Wojennej. W 1967 mianowany szefem Wydziału ds. Szczególnej Wagi Naczelnej Prokuratury Wojskowej, później awansowany na szefa Oddziału V NPW ds. Zleconych. Prokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Rzeszowie, w latach 1973–1975 oficer do zleceń specjalnych Głównego Zarządu Politycznego WP. Eksternistyczne studia z prawa karnego: magisterskie (UP Poznań – 1950. i UW Warszawa – 1958) oraz doktoranckie (UMK Toruń, 1967).

W latach 1980–1985 i 1989–1990 radca ambasady PRL w Moskwie. Od 27 października 1986 do 19 czerwca 1989 był zastępcą kierownika Wydziału Kultury Komitetu Centralnego PZPR^[4]. 12 czerwca 1986 został członkiem II kadencji Narodowej Rady Kultury^[5].

Prozaik, reportażysta, autor powieści, zbiorów opowiadań. Jego książki przetłumaczono na ukraiński, rosyjski, francuski, bułgarski, słowacki, białoruski, kazachski, gruziński. Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Władysława St. Reymonta^[6], Literackiej Nagrody Ukraińskiej Fundacji Kultury im. Wołodymyra Wynnyczenki.

W 2011 roku Janusz Zaorski wyreżyserował Syberiadę polską na podstawie najbardziej znanej książki Zbigniewa Domino.

Członek Związku Literatów Polskich. W latach 1970. był przewodniczącym zarządu oddziału ZLP.

Zamieszkał w Rzeszowie. Pochowany na cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie^[7].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Pragnienia
Błędne ognie (1974)
Brama niebiańskiego spokoju (1987)
Bukowa polana (1989)
Młode ciemności (1969)
Cedrowe orzechy: Opowiadania syberyjskie (1974)
Czas do domu chłopaki (1979)
Noc na kwaterze
Notatki spod błękitnej flagi
Psy
Pszenicznowłosa
Sztorm (1975)
Wicher szalejący (1979)
Za rok, za dzień (1981)
Syberiada polska (2001)
Czas kukułczych gniazd (2004)
Tajga (2007)
Kraina Smoka. Chiny wczorajsze, Chiny dzisiejsze (2008)
Młode Ciemności (2012)
Cedrowe orzechy (2014)
Zaklęty krąg (2017)
Sybiraczka (2019)

Odznaczenia i ordery[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[8]
Złoty Krzyż Zasługi
Srebrny Krzyż Zasługi
Brązowy Krzyż Zasługi
Krzyż Zesłańców Sybiru (2005), odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego.
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1972)^[9]
Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy (Ukraina, 2006)^[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zmarł pisarz Zbigniew Domino.
↑ Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-11-15].
↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 174. ISBN 83-223-2073-6.
↑ Włodzimierz Janowski, Aleksander Kochański Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948-1990, pod red. Krzysztofa Persaka, wyd. ISP PAN, Warszawa 2000, s. 119
↑ Inauguracja II kadencji Narodowej Rady Kultury. „Nowiny”, s. 1, nr 137 z 13 czerwca 1986.
↑ Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994–2009. [dostęp 2014-09-12].
↑ Groby zbrodniarzy komunistycznych. Krwawe kobiety i szwagier kardynała Macharskiego. Niezapomniani WIDEO [online], www.se.pl [dostęp 2023-06-11] .
↑ Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 1, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1994, s. 194. ISBN 83-02-05446-1.
↑ Wręczenie odznak oraz nagród wojewódzkich. „Nowiny”, s. 1, nr 200 z 21 lipca 1972.
↑ [https://www.president.gov.ua/documents/6982006-4730 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №698/2006 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав з нагоди 15-ї річниці незалежності України]. president.gov.ua, 19 sierpnia 2006. [dostęp 2024-03-31]. (ukr.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Krzysztof Szwagrzyk, IPN, Kraków-Wrocław 2005 (s. 284,285,478)
„TUN.Tatar-Utnik-Nowicki”, Jerzy Poksiński, Bellona, Warszawa 1992
„Spisek w wojsku. Victis honos”, Jerzy Poksiński, Bellona, Warszawa 1994
„Trzy dokumenty ujawniające mechanizmy przemocy i gwałtu w Polsce w latach 1947–1955”, Zeszyty Historyczne, Paryż, Nr 69/1984 (s. 33–36)
„Notatka w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” ze stycznia 1957 r. podpisana przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. Zbigniewa Domino, „Zeszyty Historyczne”, Paryż, Nr 69/1984 (s. 37–70)
„Od kary śmierci do literatury”, dr Krzysztof Szwagrzyk, referat wygloszony 10.09.2008 r. w sali Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, podczas Konferencji Naukowej IPN „Twórczość obca nam klasowo”, opublikowany skrót w książce Żołnierzowi Niepodległej..., IPN, Rzeszów 2012 (s. 344–350)

[1] Zmarł pisarz Zbigniew Domino.

[2] Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2018-11-15].

[O-3] Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 174. ISBN 83-223-2073-6.

[4] Włodzimierz Janowski, Aleksander Kochański Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948-1990, pod red. Krzysztofa Persaka, wyd. ISP PAN, Warszawa 2000, s. 119

[5] Inauguracja II kadencji Narodowej Rady Kultury. „Nowiny”, s. 1, nr 137 z 13 czerwca 1986.

[6] Związek Rzemiosła Polskiego: Laureaci Nagrody Literackiej im. Władysława Reymonta w latach 1994–2009. [dostęp 2014-09-12].

[7] Groby zbrodniarzy komunistycznych. Krwawe kobiety i szwagier kardynała Macharskiego. Niezapomniani WIDEO [online], www.se.pl [dostęp 2023-06-11] .

[8] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, T. 1, pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan. Warszawa: WSiP, 1994, s. 194. ISBN 83-02-05446-1.

[9] Wręczenie odznak oraz nagród wojewódzkich. „Nowiny”, s. 1, nr 200 z 21 lipca 1972.

[10] [https://www.president.gov.ua/documents/6982006-4730 УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №698/2006 Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав з нагоди 15-ї річниці незалежності України]. president.gov.ua, 19 sierpnia 2006. [dostęp 2024-03-31]. (ukr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]