Złota legenda
 | |
| Autor | Jakub de Voragine |
|---|---|
| Data powstania | druga połowa XIII w. |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | łacina |
Złota legenda (łac. Legenda aurea) – jeden z najpopularniejszych średniowiecznych zbiorów żywotów świętych, legend hagiograficznych i opowiadań apokryficznych ułożonych w porządku kalendarza kościelnego.
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
Autorem jest Jakub de Voragine, włoski dominikanin, a następnie arcybiskup Genui (ur. ok. 1228-1230, zm. 1298). Złota legenda powstała w drugiej połowie XIII w. U schyłku średniowiecza, a i później, dzieło to cieszyło się ogromną popularnością. Do dziś zachowało się przeszło tysiąc jej bogato iluminowanych i zdobionych rękopisów.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Złota legenda jest wytworem średniowiecznej kultury, stanowiąc ucieleśnienie ducha późnego średniowiecza, z jego głęboką religijnością, czcią dla męczenników, żarliwą wiarą w cuda dokonywane przez świętych. Marian Plezia nazwał Złotą legendę „wielkim skarbcem, w którym fantazja stuleci złożyła swoje najpopularniejsze wytwory, a z którego pokolenia czerpały następnie wątki do swego piśmiennictwa, malarstwa, rzeźby i architektury”[1]. Złota legenda przełożona została na wiele języków narodowych, również na język polski.
W 1798 Tadeusz Czacki zwracał uwagę na niską historyczną wartość Złotej legendy. Powołując się na uczonych, zajmujących się krytyką literacką, zaliczył ją do „nabożnych bajek”:
Ten rękopism jest to częścią zbioru żywotów świętych i bajek nabożnych, które sławny Jacob de Avoragine, inaczej a Voragine nazwany, dominikanin i arcybiskup genueński, w XIII wieku napisał. (...) Później daleko uczony Mabillon i pracowici Bollandyści równie tego Jakóba jak Suriusza z liczby dobrych pisarzów wyłączyli.
Zawsze jednak ten rękopism dla swojej piękności będzie przyjemną biblioteki ozdobą,
18/19 września 1798 r. T. Czacki[2]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Pasja połocka – tłumaczenie na język polski fragmentu Złotej legendy, prawdopodobnie z końca XIV w.
- Żywot świętego Błażeja – zachowany fragment tłumaczenia legendy o św. Błażeju z przełomu XIV i XV wieku.
- Złota legenda – manuskrypt z końca XV w. w zbiorach Biblioteki Narodowej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Marian Plezia, Wstęp, w: Jakub de Voragine, Złota legenda. Wybór, tłum. Janina Pleziowa, wybór tekstów, wstęp i przypisy: Marian Plezia, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1983, s. 7.
- ↑ Aneks: Uwagi Tadeusza Czackiego nad Złotą Legendą, w: Jakub De Voragine, Złota Legenda, Warszawa: Pax 1983 (2 wyd.), s. 57-58.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jakub De Voragine, Złota Legenda, Warszawa: Pax 1983 (2 wyd.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wstęp do legendy o św. Krzysztofie prof. Mariana Plezi. [w:] Złota Legenda (fragment o św. Krzysztofie) [on-line]. 1983. [dostęp 2012-08-18].
- Iacobus de Voragine, [Legenda aurea], [Padwa?, ca 1485-1490]. Fotokopia rękopisu na stronie biblioteki cyfrowej Polona.pl.