Wyparka

Wyparka, ewaporator – sprzęt laboratoryjny służący do kontrolowanego odparowywania cieczy.

Konstrukcja i zasada działania[edytuj | edytuj kod]

Koncepcja rotującego układu do odparowywania rozpuszczalnika pod zmniejszonym ciśnieniem została opisana w 1950 r. przez amerykańskich badaczy z Instytutu Rockefellera^[1]. Pierwsza wyparka próżniowa została wprowadzona do handlu w 1957 r. przez szwajcarskie przedsiębiorstwo Büchi Labortechnik AG^[2].

Wyparka składa się z łaźni grzejnej (zazwyczaj wodnej, czasami olejowej), termostatowanej i ogrzewanej elektrycznie. W łaźni tej umieszcza się skośnie kolbę okrągłodenną, którą podłącza się poprzez połączenie szlifowe z rurą wprawianą w ruch obrotowy za pomocą silnika elektrycznego. Obracanie się kolby z odparowywaną cieczą zapewnia jej mieszanie i stałe zwilżanie ścianek kolby, dzięki czemu zwiększona jest powierzchnia cieczy, co przyspiesza odparowywanie bez konieczności doprowadzania do wrzenia.

Drugi koniec rury wprowadzony jest do nieruchomej chłodnicy zwrotnej z kolbką-odbieralnikiem, w której zbiera się skraplana ciecz. Chłodnica wyposażona jest w kran z oliwką, do którego przyłącza się wąż prowadzący do elektrycznej pompy próżniowej lub pompki wodnej. Urządzenie umożliwia podnoszenie i opuszczanie całej konstrukcji szklanej (ręcznie lub elektrycznie), co pozwala na regulację zanurzenia rotującej kolby w łaźni grzejnej.

Większość wyparek ma kontrolę szybkości obrotów rury centralnej i temperatury medium grzejnego w łaźni.

Nowoczesne wyparki zintegrowane są z pompami próżniowymi za pomocą kontrolerów, co umożliwia precyzyjną regulację obrotów, temperatury i ciśnienia z jednego panelu sterującego. Najnowocześniejsze potrafią automatycznie odparowywać dowolne rozpuszczalniki, próbki pieniące czy nawet wysyłać powiadomienia na smartfony.

Zastosowanie wyparek[edytuj | edytuj kod]

Wyparki są bardzo często używanym sprzętem, który przyspiesza wiele prac laboratoryjnych. Stosuje się je do:

• szybkiego zatężania roztworów
• suszenia i dosuszania rozmaitych substancji stałych
• regeneracji rozpuszczalników
• odparowywania rozpuszczalników z mieszanin reakcyjnych i ekstrakcyjnych
• szybkiego oddzielania lotnych produktów reakcji od osadów stanowiących produkty uboczne – zamiast uciążliwej i długotrwałej filtracji
• prowadzenia reakcji równowagowych, które wymagają stałego odprowadzania ze środowiska lotnych produktów ubocznych.

Analogiczne urządzenia w skali przemysłowej stosowane są w celu zagęszczenia produktów spożywczych.

• przemysł mleczarski – zagęszczenie mleka
• przemysł owocowo-warzywny: dżemy, marmolady, koncentrat pomidorowy, soki owocowe
• przemysł koncentratów spożywczych – odżywki, ekstrakty kawy i herbaty
• przemysł cukrowniczy – zagęszczenie soku z buraków
• przemysł cukierniczy – masa karmelowa
• przemysł ziemniaczany – zagęszczanie kwasowych hydrolizatów skrobiowych
• przemysł gorzelniczy – zagęszczanie odcieku z wywaru.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]