Szósta katastrofa

Gołąb wędrowny był prawdopodobnie najliczniej występującym gatunkiem ptaka zamieszkującym kulę ziemską. Jego populacja szacowana była na pięć miliardów. Został wytępiony na skutek polowań. Ostatni żywy egzemplarz padł w niewoli w 1914 roku.

Szósta katastrofa – potoczne określenie dotyczące współczesnego wymierania gatunków na Ziemi, określanego także jako „szóste masowe wymieranie”[1]. Nazwa została zaczerpnięta z tytułu wydanej w roku 1999 książki Szósta katastrofa. Historia życia a przyszłość ludzkości[2].

Tempo i przyczyny[edytuj | edytuj kod]

Poprzez analizę liczebności gatunków, a jednocześnie spadek ich liczby w ostatnich kilkuset latach zaobserwowano istotne zmiany statystyczne. Na podstawie badań skamieniałości badacze wyliczyli, że poza okresami katastrof naturalnych z powierzchni planety znikają mniej niż dwa gatunki ssaków w ciągu miliona lat. Tymczasem w ciągu ostatnich 500 lat wyginęło co najmniej 80 gatunków ssaków z 5570 znanych (stan w 2011)[3]. 140 gatunków ptaków zostało uznane za wymarłe (EX) od 1500 roku (stan w 2014), 5 uzyskało status wymarłych na wolności (EW), 17 jako krytycznie zagrożone i prawdopodobnie wymarłe (CR-PE), a jeden jako krytycznie zagrożony prawdopodobnie wymarły na wolności[4].

Według Anthony’ego Barnosky’ego, od roku 2009 prowadzącego badania tego problemu na University of California w Berkeley, współczesne zanikanie gatunków odpowiada definicji masowego wymierania nawet w najwęższych jego definicjach[5].

Ponieważ brak jest takich czynników globalnych w środowisku przyrodniczym, jak na przykład: regresje morskie, wzmożony wulkanizm czy katastrofa kosmiczna, szósta fala masowego wymierania nie wpisuje się w paradygmat dotychczas opisujący zjawiska tego typu. Zwiększone tempo wymierania gatunków dokumentowane od kilkudziesięciu tysięcy lat, a zwłaszcza w okresie ostatnich kilkuset lat, tłumaczy się wpływem cywilizacji ludzkiej[6]. Współcześnie, według różnych ocen, wymiera od 5 tysięcy do 500 tysięcy gatunków rocznie[7]. Według Pracowni na Rzecz Wszystkich Istot liczba gatunków wymierających rocznie to 40 tysięcy, a według profesora Edwarda Wilsona z Uniwersytetu Harvarda jest to 27 tysięcy gatunków rocznie. Choć dane są rozbieżne, to zawsze liczone w tysiącach gatunków.

Tempo wymierania gatunków współcześnie jest oceniane na 100 razy szybsze niż naturalnie. Według niektórych naukowców warunkiem przetrwania cywilizacji jest podjęcie zdecydowanych kroków na przestrzeni 20-30 lat, by nie zatracić bioróżnorodności fauny i flory, która warunkuje istnienie gatunku ludzkiego[8][9].

Znamiennym w tym kontekście jest raport WWF, z którego wynika, że między 1970 a 2016 rokiem średnia liczebność populacji kręgowców (ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków) w monitorowanych populacjach (tzw. Living Planet Index) zmniejszyła się o 68%[10][11].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Elizabeth Kolbert: The Sixth Extinction: An Unnatural History. Henry Holt and Company, 2014. ISBN 978080509979-9.
  2. ↑ Leakey Richard, Lewin Roger: Szósta katastrofa. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-812-7.
  3. ↑ Anthony D. Barnosky, Nicholas Matzke, Susumu Tomiya, Guinevere O. U. Wogan, Brian Swartz, Tiago B. Quental, Charles Marshall, Jenny L. McGuire, Emily L. Lindsey, Kaitlin C. Maguire, Ben Mersey & Elizabeth A. Ferrer. Has the Earth’s sixth mass extinction already arrived?. „Nature”. 471. s. 51–57. 
  4. ↑ BirdLife International: We have lost over 150 bird species since 1500. BirdLife State of the world's birds, 2014. [dostęp 2016-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-03)].
  5. ↑ Mariusz Błoński: Ziemia na skraju masowego wymierania?. KopalniaWiedzy.pl, 4 marca 2011. [dostęp 2016-08-14].
  6. ↑ Ziemia na rozdrożu - Masowe wymieranie gatunków. [dostęp 2016-10-12].
  7. ↑ G. Dobrzański, B.M. Dobrzańska, D. Kiełczewski: Ochrona środowiska przyrodniczego. Białystok: Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, 1997. ISBN 83-85792-44-9.
  8. ↑ Rozpoczęło się szóste masowe wymieranie gatunków - alarmują naukowcy [online], dzienniknaukowy.pl [dostęp 2020-06-06] (pol.).
  9. ↑ Naukowcy: masowe wymieranie gatunków przyspiesza i zagraża także ludziom [online], dzienniknaukowy.pl [dostęp 2020-06-07] (pol.).
  10. ↑ Raport WWF: od 1970 r. liczebność populacji dzikich kręgowców spadła o 68% [online], Nauka w Polsce [dostęp 2021-05-03] (pol.).
  11. ↑ Almond, R.E.A., Grooten M. & Petersen, T. (red.): Living Planet Report 2020 – Bending the curve of biodiversity loss. Gland, Switzerland: WWF, 2020, s. 7. [dostęp 2021-11-28]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szósta_katastrofa&oldid=68765116”