Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji

Wybory uzupełniające do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji (1989–1991) odbyły się trzy razy: 8 października 1989, 4 i 18 lutego 1990 oraz 27 maja i 10 czerwca 1990. We wszystkich przypadkach przyczyną była śmierć deputowanych wybranych w wyborach parlamentarnych w 1989.

Lista wyborów uzupełniających do Senatu I kadencji[edytuj | edytuj kod]

Okręg Data Były senator Wybrany senator Przyczyna
piotrkowski 08.10.1989 Grzegorz Białkowski Piotr Andrzejewski śmierć
opolski 04.02.1990 Edmund Osmańczyk Dorota Simonides śmierć
18.02.1990
lubelski 27.05.1990 Adam Stanowski Jerzy Kłoczowski śmierć
10.06.1990

Przyczyny zarządzania wyborów uzupełniających[edytuj | edytuj kod]

Podstawą prawną zarządzenia wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej[a] I kadencji była Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[1].

Zgodnie z art. 16 tej ustawy w razie utraty mandatu przez senatora Senat podejmował uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających w okręgu, z którego został on wybrany, zaś na podstawie art. 95 ordynacji wyborczej do Sejmu[2] Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie później niż w 10. dniu od powzięcia uchwały przez izbę wyższą zarządzał ich przeprowadzenie w terminie do 3 miesięcy od dnia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu. Wyborów uzupełniających nie przeprowadzano w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Sejmu. Głosowanie przeprowadzano wyłącznie na terytorium kraju.

Wygaśnięcie mandatu senatora stwierdzał Senat w następujących wypadkach:

  • stwierdzenia nieważności wyboru senatora;
  • odmowy złożenia ślubowania;
  • utraty prawa wybieralności;
  • śmierci;
  • zrzeczenia się mandatu.

Zasady wyboru[edytuj | edytuj kod]

Aby zdobyć mandat senatorski, zwycięski kandydat musiał uzyskać bezwzględną większość głosów ważnych. W innym przypadku 14 dni później odbywało się głosowanie ponowne z udziałem dwóch kandydatów z największą liczbą głosów w I turze. Po głosowaniu ponownym miejsce w Senacie otrzymywał kandydat z większą liczbą głosów ważnych (większość względna). W obu turach za ważny uznawano również głos, który oddano przez skreślenie nazwisk wszystkich kandydatów (czyli braku poparcia dla któregokolwiek z nich), zatem wliczał się on do łącznej liczby głosów.

Wybory uzupełniające 8 października 1989 (województwo piotrkowskie)[edytuj | edytuj kod]

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie piotrkowskim, które odbyły się 8 października 1989, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 2 sierpnia 1989[3] z powodu śmierci Grzegorza Białkowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Piotrkowie Trybunalskim.

Mandat senatorski uzyskał Piotr Andrzejewski.

Kalendarz wyborczy[edytuj | edytuj kod]

Województwo piotrkowskie na tle Polski
  • do 13 września 1989 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
  • 8 października 1989, godz. 6:00–22:00 – głosowanie[3].

Kandydaci[edytuj | edytuj kod]

Swoje kandydatury zarejestrowali:

  1. Piotr Andrzejewski,
  2. Kazimierz Falak,
  3. Zygmunt Jankowski,
  4. Mirosław Kaliszczak,
  5. Stanisław Kersz.

Wyniki[edytuj | edytuj kod]

Kandydat Głosów %
Piotr Andrzejewski 43 080 65,07
Kazimierz Falak 10 711 16,18
Zygmunt Jankowski 7572 11,44
Stanisław Kersz 2023 3,06
Mirosław Kaliszczak 1819 2,75
skreśleni wszyscy kandydaci[b] 996 1,50
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza

Wybory uzupełniające 4 i 18 lutego 1990 (województwo opolskie)[edytuj | edytuj kod]

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie opolskim, które odbyły się 4 i 18 lutego 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta PRL Wojciecha Jaruzelskiego 29 listopada 1989[4] z powodu śmierci Edmunda Osmańczyka. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Opolu.

Mandat senatorski uzyskała Dorota Simonides.

Kalendarz wyborczy[edytuj | edytuj kod]

Województwo opolskie na tle Polski
  • do 12 stycznia 1990 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
  • 4 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – głosowanie
  • 18 lutego 1990, godz. 6:00–22:00 – ponowne głosowanie[4].

Kandydaci[edytuj | edytuj kod]

Swoje kandydatury zarejestrowali:

  1. Jerzy Bobrowski,
  2. Henryk Kroll,
  3. Józef Pietrzykowski,
  4. Dorota Simonides.

Wyniki[edytuj | edytuj kod]

Kandydat I tura II tura
Głosów % Głosów %
Henryk Kroll 84 601 39,39 124 498 32,35
Dorota Simonides 76 592 35,66 258 135 67,07
Józef Pietrzykowski 33 951 15,81 —
Jerzy Bobrowski 17 265 8,04
skreśleni wszyscy kandydaci[b] 2387 1,11 2213 0,58
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza – I tura i II tura

Wybory uzupełniające 27 maja i 10 czerwca 1990 (województwo lubelskie)[edytuj | edytuj kod]

Wybory uzupełniające do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w województwie lubelskim, które odbyły się 27 maja i 10 czerwca 1990, zostały zarządzone przez Prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego 3 kwietnia 1990[5] z powodu śmierci Adama Stanowskiego. Przeprowadziła je Okręgowa Komisja Wyborcza w Lublinie; I tura głosowania odbyła się równocześnie z wyborami do rad gmin.

Mandat senatorski uzyskał Jerzy Kłoczowski.

Kalendarz wyborczy[edytuj | edytuj kod]

Województwo lubelskie na tle Polski
  • do 30 kwietnia 1990 – zgłaszanie kandydatów na senatora do okręgowych komisji wyborczych w celu zarejestrowania,
  • 27 maja 1990, godz. 6:00–22:00 – głosowanie
  • 10 czerwca 1990, godz. 6:00–22:00 – ponowne głosowanie[5].

Kandydaci[edytuj | edytuj kod]

Swoje kandydatury zarejestrowali:

  1. Marian Fuszara,
  2. Janusz Jurek,
  3. Jerzy Kłoczowski,
  4. Roman Wierzbicki.

Wyniki[edytuj | edytuj kod]

Kandydat I tura II tura
Głosów % Głosów %
Jerzy Kłoczowski 91 848 40,51 47 320 50,93
Roman Wierzbicki 79 540 35,08 44 705 48,11
Janusz Jurek 28 447 12,54 —
Marian Fuszara 19 487 8,59
skreśleni wszyscy kandydaci[b] 7407 3,27 891 0,96
Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza – I tura i II tura

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Do 30 grudnia 1989 izba nosiła nazwę Senat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
  2. ↑ a b c Ordynacja wyborcza do Senatu z 1989 dopuszczała możliwość oddania głosu ważnego także przez skreślenie nazwisk wszystkich kandydatów (czyli braku poparcia dla któregokolwiek z nich).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 103).
  2. ↑ Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989-1993 (Dz.U. z 1989 r. nr 19, poz. 102).
  3. ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 2 sierpnia 1989 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 48, poz. 263).
  4. ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 2 sierpnia 1989 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r. nr 63, poz. 380).
  5. ↑ a b Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 kwietnia 1990 r. w sprawie wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1990 r. nr 22, poz. 128).
Wybory, referenda i plebiscyty w Polsce od 1918
Prezydenckie[A]
Parlamentarne
Uzupełniające do Senatu
Do Parlamentu Europejskiego
Do Sejmu Śląskiego (1922–1935)
Samorządowe
Do rad narodowych (1954–1988)
Referenda, plebiscyty
Plebiscyty
Ogólnokrajowe
lokalne
Zobacz też

Urna wyborcza

  1. ↑ W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_uzupełniające_do_Senatu_Rzeczypospolitej_Polskiej_I_kadencji&oldid=69624409”