Wybory do Senatu Republiki Czeskiej w 1998 roku

Wybory do Senatu Republiki Czeskiej w 1998 roku
Państwo

 Czechy

Rodzaj

wybory parlamentarne

Data przeprowadzenia

13–14 listopada 1998 (I tura); 20–21 listopada 1998 (II tura)

Data zarządzenia

7 lipca 1998
przez: prezydenta
Václava Havla[1]

Podstawa prawna

245/1995 Sb.[2]

Ordynacja wyborcza

większościowa (system większości bezwzględnej)

Głosowanie
poprzednie:
1996 		następne:
2000
Strona internetowa

Wybory do Senatu Republiki Czeskiej w 1998 roku odbyły się 13 i 14 listopada (I tura) oraz 20 i 21 listopada 1998 (II tura), zgodnie z postanowieniem prezydenta Václava Havla z 7 lipca 1998[1]. Wybrano w nich na 6-letnią kadencję 27 senatorów, odnawiając tym samym 1/3 składu Senatu.

Zwycięzcą wyborów została Czwórkoalicja – blok tworzony przez: Obywatelski Sojusz Demokratyczny (ODA), Unię Chrześcijańską i Demokratyczną – Czechosłowacką Partię Ludową (KDU-ČSL), Unię Demokratyczną (DEU) i Unię Wolności (US) – który zyskał 13 mandatów. Największą reprezentację w Senacie zachowała jednak Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS). Miejsca w izbie wyższej parlamentu zdobyli także kandydaci Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (ČSSD) i Komunistycznej Partii Czech i Moraw (KSČM).

Pierwsza tura wyborów odbyła się równocześnie z wyborami do rad gmin.

Ordynacja wyborcza[edytuj | edytuj kod]

Podstawą do przeprowadzenia wyborów była Ustawa z dnia 27 września 1995 o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej oraz zmianie i uzupełnieniu niektórych innych ustaw (Zákon ze dne 27. září 1995 o volbách do Parlamentu České republiky a o změně a doplnění některých dalších zákonů)[2]. Po raz pierwszy wybory do Senatu Republiki Czeskiej odbywały się jedynie w części państwa – w 27 okręgach jednomandatowych o numerach (1, 4, 7...) – gdyż 1/3 składu izby wyłoniono w poprzednich wyborach na okres 2 lat[a].

Głosowanie przeprowadzono na zasadzie większości bezwzględnej[b]. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyskał w danym okręgu ponad 50% głosów ważnych, po 6 dniach od zakończenia głosowania odbywała się decydująca tura z udziałem 2 kandydatów z najlepszymi wynikami w I turze[c]. Liczba ludności żadnego z okręgów nie mogła niższa lub wyższa o 15% od średniej liczby mieszkańców przypadającej na mandat w skali państwa (tzw. normy przedstawicielskiej)[d].

Czynne prawo wyborcze przysługiwało każdemu obywatelowi Republiki Czeskiej, który najpóźniej w drugim dniu głosowania (I tura) ukończył 18. rok życia[e]. Bierne prawo wyborcze miały osoby z prawem czynnym, które najpóźniej w drugim dniu głosowania ukończyły 40. rok życia[f]. Zgłaszać kandydatów mogły partie i ruchy polityczne oraz ich koalicje, ponadto prawo wysunięcia swojej kandydatury przysługiwało każdemu wyborcy, który przedłożył okręgowej komisji wyborczej 1000 podpisów poparcia wyborców zamieszkałych w danym okręgu[g].

Podział miejsc w Senacie przed wyborami[edytuj | edytuj kod]

Partia lub ruch zgłaszający Kadencja Łącznie
1996–1998 1996–2000 1996–2002
Obywatelska Partia Demokratyczna 13 13 6 32
Czeska Partia Socjaldemokratyczna 5 9 11 25
Czwórkoalicja[h] 8 4 9 21
Komunistyczna Partia Czech i Moraw 0 1 1 2
Kandydat niezależny 1 0 0 1
Ogółem 27 27 27 81

Kolumna wyróżniona odcieniem czerwieni wskazuje liczbę mandatów senatorskich wygasających i obsadzanych na nowo w 1998 roku. Do wyborów nie stanęło 3 dotychczasowych przedstawicieli Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej, 2 dotychczasowych senatorów Obywatelskiej Partii Demokratycznej, a także 3 deputowanych reprezentujących partie tworzące Czwórkoalicję (patrz: lista senatorów nieubiegających się o reelekcję).

Wybory do Senatu w 1998 roku odbywały się po 5 miesiącach od wyborów do Izby Poselskiej, których wynikiem było powstanie rządu mniejszościowego Miloša Zemana, przewodniczącego ČSSD. Sformowanie gabinetu było możliwe dzięki tzw. umowie opozycyjnej zawartej między dwiema najsilniejszymi partiami w parlamencie czeskim – ČSSD i ODS. Jednym z elementów porozumienia była deklaracja przygotowania zmiany konstytucji i ustawy wyborczej, aby wzmocnić rolę stronnictw „większych” względem „mniejszych” w wyborach do Izby Poselskiej, a także ograniczyć kompetencje prezydenta[3].

Aby zmienić ustawę zasadniczą, ČSSD i ODS potrzebowały większości 3/5 głosów w obu izbach parlamentu. W wyborach do Izby Poselskiej w czerwcu 1998 roku obie partie zyskały łącznie 68,5% mandatów, zaś w pierwszych wyborach do Senatu zdobyły ponad 70% miejsc. W 1998 roku odnawiano skład 1/3 izby, przy czym obie wspomniane partie broniły 18 wygasających mandatów. Aby zachować większość konstytucyjną w Senacie, ČSSD i ODS musiały obsadzić łącznie co najmniej 10 z tych miejsc. W opozycji do planów tych partii powstał we wrześniu 1998 roku blok partii centroprawicowych pod nazwą Czwórkoalicja (utworzyły go: Obywatelski Sojusz Demokratyczny, Unia Chrześcijańska i Demokratyczna – Czechosłowacka Partia Ludowa, Unia Demokratyczna i Unia Wolności), który wystawił wspólnych kandydatów w wyborach do Senatu i rad gmin[3][4].

Lista senatorów, którzy nie ubiegali się o reelekcję[edytuj | edytuj kod]

Podano nazwę partii lub ruchu zgłaszającego danego kandydata do poprzednich wyborów.

Okręg wyborczy Imię i nazwisko Partia lub ruch zgłaszający
31 – Uście nad Łabą Neubauer, OtoOto Neubauer ČSSD
40 – Kutná Hora Floss, KarelKarel Floss ČSSD
49 – Blansko Pavlů, LiborLibor Pavlů ČSSD
55 – Brno-wieś Svobodová, VlastaVlasta Svobodová ODS
61 – Ołomuniec Jařab, JosefJosef Jařab ODA
67 – Nowy Jiczyn Konečný, FrantišekFrantišek Konečný ODS
76 – Kromieryż Nováková, EvaEva Nováková KDU-ČSL
79 – Hodonín Benda, JanJan Benda KDU-ČSL

Pierwsza tura[edytuj | edytuj kod]

O 27 mandatów senatorskich ubiegało się 126 kandydatów zgłoszonych przez partie i ruchy polityczne oraz 11 niezależnych. Kandydatów we wszystkich okręgach wysunęły: Czeska Partia Socjaldemokratyczna, Komunistyczna Partia Czech i Moraw oraz Obywatelska Partia Demokratyczna, zaś w jednym okręgu nie zgłoszono reprezentanta Czwórkoalicji[5].

Jedynym stronnictwem z reprezentacją w Senacie, które nie musiało bronić w 1998 roku wygasających mandatów, była KSČM. Miejsce w izbie uzyskał w poprzednich wyborach jeden kandydat niezależny (Richard Falbr), jednak o reelekcję ubiegał się jako kandydat ČSSD. Łącznie o ponowny wybór ubiegało się 9 senatorów ODS, 6 przedstawicieli partii Czwórkoalicji i 2 deputowanych ČSSD.

Pierwsza tura głosowania rozpoczęła się 13 listopada 1998 (godziny 14–22), a zakończyła kolejnego dnia (godziny 7–14)[i]. Frekwencja wyniosła 42,37%; najwyższa była w okręgu nr 16 – Beroun (52,25%), najniższa w okręgu nr 31 – Uście nad Łabą (31,45%)[6].

Żaden z kandydatów nie uzyskał bezwzględnej większości głosów, zatem we wszystkich okręgach konieczne było przeprowadzenie kolejnej tury wyborów. Największy odsetek głosów – 45,62% – uzyskał Bohumil Čada z Czwórkoalicji (okręg nr 46 – Uście nad Orlicą). W 13 okręgach na 1. miejscu znajdowali się kandydaci ODS, w 10 – Czwórkoalicji, w 3 – ČSSD, w 1 – KSČM[7].

Druga tura[edytuj | edytuj kod]

W decydującej turze wyborów zmierzyli się kandydaci: Obywatelskiej Partii Demokratycznej (22), Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (15), Czwórkoalicji (13), Komunistycznej Partii Czech i Moraw (3) oraz 1 kandydat niezależny. Najwięcej było pojedynków między przedstawicielami ODS i ČSSD – 10[7].

Drugą turę przeprowadzono 20 i 21 listopada 1998 w godzinach analogicznych do poprzedniej rundy głosowania. Frekwencja była ponad dwukrotnie niższa niż tydzień wcześniej – 20,36%; najwięcej osób zagłosowało w okręgu nr 22 – Praga 10 (31,75%), najmniej w okręgu nr 73 – Frydek-Mistek (14,08%)[8].

Zwycięzcą wyborów została Czwórkoalicja, która zdobyła 13 mandatów. Miejsca w Senacie uzyskały również wszystkie partie, których przedstawiciele znaleźli się w II turze: ODS – 9, ČSSD – 3 i KSČM – 2[9]. Najlepszy procentowo wynik w ponownym głosowaniu – 69,97% – uzyskał Bohumil Čada, który otrzymał najwyższy odsetek głosów również w I turze[10]. Spośród senatorów wyłonionych w II turze 23 uzyskało najlepszy wynik także tydzień wcześniej, zaś 4 zajęło w I turze 2. pozycję[7].

Wyniki wyborów[edytuj | edytuj kod]

Źródło: Český statistický úřad[7][11][6][8].

Partia lub ruch zgłaszający I tura II tura Mandaty
Głosy % Głosy % I II Σ
Czwórkoalicja (4K) 255 785 26,59 166 483 31,00 0 13 13
Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS) 266 377 27,69 210 156 39,13 0 9 9
Czeska Partia Socjaldemokratyczna (ČSSD) 208 845 21,71 121 700 22,66 0 3 3
Komunistyczna Partia Czech i Moraw (KSČM) 159 123 16,54 31 097 5,79 0 2 2
Pozostałe partie i ruchy polityczne (12) 33 600 3,49 — — 0 — 0
Kandydaci niezależni 38 381 3,99 7 655 1,43 0 0 0
Ogółem 962 111 100,00 537 091 100,00  0 27 27
Głosy nieważne 131 564 13,67 4 778 1,03
Frekwencja 1 129 648 42,37 542 660 20,36

Podział miejsc w Senacie po wyborach[edytuj | edytuj kod]

Partia lub ruch zgłaszający Kadencja Łącznie +/–
1996–2000 1996–2002 1998–2004
Obywatelska Partia Demokratyczna 13 6 9 28 4
Czwórkoalicja[j] 4 9 13 26 5
Czeska Partia Socjaldemokratyczna 9 11 3 23 2
Komunistyczna Partia Czech i Moraw 1 1 2 4 2
Kandydaci niezależni 0 0 0 0 1
Ogółem 27 27 27 81 —

Kolumna wyróżniona odcieniem zieleni wskazuje liczbę mandatów senatorskich obsadzonych przez dane stronnictwa w 1998 roku. Choć wybory zakończyły się zwycięstwem bloku Czwórkoalicji, najliczniejszą reprezentację w Senacie utrzymała ODS. Partia ta utrzymała razem z rządzącą ČSSD większość konstytucyjną w obu izbach na kadencję 1998–2000, jednak ich łączna liczba mandatów zmniejszyła się z 57 do 51. KSČM miała po wyborach największą w historii liczbę senatorów. W nowej kadencji Senatu nie zasiadł żaden kandydat niezależny.

Lista wybranych senatorów[edytuj | edytuj kod]

Gwiazdką oznaczono deputowanych, którzy ubiegali się o reelekcję. W nawiasach podano miejsce zajęte przez danego kandydata w I turze.

Źródło: Český statistický úřad[7][10] i „Politologický časopis”[12].

Okręg wyborczy Imię i nazwisko Partia lub ruch zgłaszający I tura II tura
1 – Karlowe Wary Kulhánek, VladimírVladimír Kulhánek* ODS 31,57 (1.) 56,37
4 – Most Falbr, RichardRichard Falbr* ČSSD[k] 41,55 (1.) 55,59
7 – Pilzno-południe Skalický, JiříJiří Skalický 4K (US) 25,51 (2.) 54,09
10 – Český Krumlov Dvořák, MartinMartin Dvořák ODS 32,55 (1.) 52,83
13 – Tabor Eybert, PavelPavel Eybert* ODS 36,91 (1.) 59,52
16 – Beroun Rückl, JiříJiří Rückl* 4K (ODA)[l] 37,35 (1.) 62,20
19 – Praga 11 Kroupa, DanielDaniel Kroupa 4K (ODA) 28,66 (2.) 57,78
22 – Praga 10 Roithová, ZuzanaZuzana Roithová 4K (KDU-ČSL) 39,54 (1.) 67,10
25 – Praga 6 Ruml, JanJan Ruml 4K (US) 40,67 (1.) 65,56
28 – Mielnik Horák, JaroslavJaroslav Horák* ODS 31,17 (1.) 53,80
31 – Uście nad Łabą Doubrava, JaroslavJaroslav Doubrava KSČM 27,63 (2.) 52,37
34 – Liberec Sobotka, PřemyslPřemysl Sobotka* ODS 34,51 (1.) 58,14
37 – Jiczyn Liška, JiříJiří Liška ODS 40,20 (1.) 64,06
40 – Kutná Hora Fencl, JanJan Fencl ČSSD 28,26 (1.) 55,58
43 – Pardubice Moserová, JaroslavaJaroslava Moserová* 4K (ODA)[l] 32,21 (1.) 59,97
46 – Uście nad Orlicą CadaBohumil Čada* 4K (KDU-ČSL)[m] 45,62 (1.) 69,97
49 – Blansko Bělehrádek, StanislavStanislav Bělehrádek 4K (KDU-ČSL) 39,72 (1.) 64,56
52 – Igława Jehlička, VáclavVáclav Jehlička* 4K (ODA)[l] 39,85 (1.) 68,03
55 – Brno-wieś Julínek, TomášTomáš Julínek ODS 30,78 (1.) 57,03
58 – Brno-miasto Lastovecká, DagmarDagmar Lastovecká ODS 33,40 (1.) 50,68
61 – Ołomuniec Mezihorák, FrantišekFrantišek Mezihorák ČSSD 29,31 (1.) 51,73
64 – Bruntál Harazin, RostislavRostislav Harazin KSČM 26,92 (2.) 60,48
67 – Nowy Jiczyn SulaJaroslav Šula 4K (KDU-ČSL) 22,67 (2.) 55,52
70 – Ostrawa-miasto Topolánek, MirekMirek Topolánek* ODS 39,35 (1.) 63,30
73 – Frydek-Mistek SkrabisEmil Škrabiš* 4K (KDU-ČSL)[m] 23,48 (1.) 52,27
76 – Kromieryż Kroupa, FrantišekFrantišek Kroupa 4K (KDU-ČSL) 29,49 (1.) 56,86
79 – Hodonín Kaňa, JosefJosef Kaňa 4K (KDU-ČSL) 34,32 (1.) 56,63

Lista senatorów, którzy nie uzyskali reelekcji[edytuj | edytuj kod]

W nawiasach podano miejsce zajęte przez danego kandydata w I turze.

Źródło: Český statistický úřad[7][10] i „Politologický časopis”[12].

Okręg wyborczy Imię i nazwisko Partia lub ruch zgłaszający I tura II tura
7 – Pilzno-południe Jurečka, JaroslavJaroslav Jurečka ODS 27,62 (1.) 45,91
10 – Český Krumlov Vachta, KarelKarel Vachta ČSSD 25,58 (2.) 47,17
19 – Praga 11 Mencl, VáclavVáclav Mencl ODS 34,01 (1.) 42,22
22 – Praga 10 Kondr, MilanMilan Kondr ODS 31,03 (2.) 32,90
25 – Praga 6 Koukal, JanJan Koukal ODS 24,50 (2.) 34,44
58 – Brno-miasto Zahradníček, LuděkLuděk Zahradníček 4K (US)[n] 24,02 (3.) —
64 – Bruntál Babka, ZdeněkZdeněk Babka ČSSD 15,54 (4.) —

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Na podstawie § 94 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  2. ↑ § 75 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  3. ↑ § 76 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  4. ↑ § 59 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  5. ↑ § 1 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  6. ↑ § 57 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  7. ↑ § 61 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  8. ↑ Zsumowano mandaty senatorów wybranych z ramienia Unii Chrześcijańskiej i Demokratycznej – Czechosłowackiej Partii Ludowej (13), Obywatelskiego Sojuszu Demokratycznego (7) i Unii Demokratycznej (1).
  9. ↑ Na podstawie § 19 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
  10. ↑ Zsumowano mandaty senatorów wybranych w 1996 roku z ramienia Unii Chrześcijańskiej i Demokratycznej – Czechosłowackiej Partii Ludowej (9), Obywatelskiego Sojuszu Demokratycznego (3) i Unii Demokratycznej (1) oraz w 1998 roku pod nazwą Czwórkoalicja (13).
  11. ↑ W poprzednich wyborach kandydował jako niezależny.
  12. ↑ a b c W poprzednich wyborach kandydował/a z ramienia ODA.
  13. ↑ a b W poprzednich wyborach kandydował z ramienia KDU-ČSL.
  14. ↑ W poprzednich wyborach kandydował z ramienia ODS.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rozhodnutí prezidenta republiky ze dne 7. července 1998 o vyhlášení voleb do Senátu Parlamentu České republiky, 172/1998 Sb.. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  2. ↑ a b Zákon ze dne 27. září 1995 o volbách do Parlamentu České republiky a o změně a doplnění některých dalších zákonů, 245/1995 Sb.. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  3. ↑ a b Zdeněk Koudelka. Opoziční smlouva – nový prvek politického systému. „Politologický časopis”. 4/1998. s. 462–467. Mezinárodní politologický ústav v Brně. [dostęp 2017-10-29]. (cz.). 
  4. ↑ Vznik a zánik čtyřkoalice. BBC česká redakce. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  5. ↑ Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Přehledy – kandidáti dle navrhující strany. Všechny volební obvody. Všechny volební strany. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  6. ↑ a b Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Volební účast v obvodech v 1. kole. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  7. ↑ a b c d e f Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Jmenné seznamy a přehledy. Všechny volební obvody. Výběr: kandidáti postupující do 2. kola dle čísla. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  8. ↑ a b Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Volební účast v obvodech v 2. kole. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  9. ↑ Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Přehledy – senátoři dle navrhující strany. Všechny volební obvody. Všechny volební strany. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  10. ↑ a b c Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Jmenné seznamy a přehledy. Všechny volební obvody. Výběr: senátoři zvoleni v 2. kole dle čísla. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  11. ↑ Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 13.11. – 14.11.1998. Všichni platní kandidáti dle čísla. Český statistický úřad. [dostęp 2017-10-29]. (cz.).
  12. ↑ a b Olga Kubová. Volby do Senátu Parlamentu ČR v roce 1998. „Politologický časopis”. 2/99. s. 220–224. Mezinárodní politologický ústav v Brně. [dostęp 2017-10-29]. (cz.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Wybory w Czechach
Wybory do Izby Poselskiej
Wybory do Senatu
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Wybory prezydenckie
Referendum

Godło Czech

Czechy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_do_Senatu_Republiki_Czeskiej_w_1998_roku&oldid=70458150”