Wojna domowa w Bizancjum (1373–1379)

Wojna domowa w Bizancjum toczona w latach 1373-1379 była konfliktem między cesarzem Janem V Paleologiem a jego synem, Andronikiem IV. W 1373 roku Andronik przeprowadził zamach stanu, próbując uwięzić swojego ojca. Próba zakończyła się fiaskiem, ale Andronik nie zrezygnował ze swoich planów. W 1376 roku zapewnił sobie poparcie i pomoc militarną Genueńczyków, czekał jednak na sprzyjający moment. Zagrożony Jan V zbiegł i udał się na dwór tureckiego sułtana prosząc o interwencję. Osmanowie pomogli mu wrócić na tron, ale walki spustoszyły osłabione wcześniejszymi wojnami cesarstwo i stało się ono w zasadzie lennikiem tureckim^[1].

Tło konfliktu[edytuj | edytuj kod]

Kiedy Jan V, w 1354 roku, objął samodzielne rządy w imperium, zaczął prowadzić zdecydowanie pro łacińską politykę zagraniczną^[1]. Genueńczykom przyznał Lesbos, Wenecjanie dostali Herakleę Pontyjską, ostatni bizantyjski port na terenie Azji Mniejszej^[2]. Dodatkowo cesarz zdecydował się przyjąć obrządek łaciński co doprowadziło do niemal zupełnej alienacji od jego greckiego otoczenia^[3]. W latach 60 XIV wieku Bizancjum było cieniem dawnej potęgi. Ostatnie posiadłości cesarstwa w Tracji były zajmowane przez Osmanów, którzy w 1365 roku zdobyli Adrianopol. Jedyną nadzieją na przetrwanie była, według Jana, pomoc zbrojna z łacińskiej Europy. W 1369 cesarz osobiście odwiedził papieża a następnie udał się do Wenecji, gdzie porozumiał się w sprawie długów. Weneccy kupcy zgodzili się na umorzenie pod warunkiem przekazania im wyspy Tenedos, leżącej i zachodnich wybrzeży Azji Mniejszej. Opuszczając Konstantynopol cesarz pozostawił swoich synów- Manuela i starszego Andronika, którzy mieli zarządzać resztkami imperium pod jego nieobecność. Andronikowi przypadł Konstantynopol, Tracja i wyspy w cieśninie Bosfor, w tym Tenedos^[2]. Gdy dowiedział się o porozumieniu które Jan zawarł z Wenecjanami, wpadł we wściekłość i odmówił wydania im wyspy. Wobec tego Wenecjanie przez dwa lata więzili Jana aż do momentu gdy młodszy syn, Manuel, wstawił się za ojcem^[2].

Pierwszy zamach stanu[edytuj | edytuj kod]

W 1373 roku Jan V w zasadzie uznał się za lennika osmańskiego sułtana, zgadzając się na płacenie trybutu. Andronik był temu przeciwny i uważał, że ojciec swoimi poczynaniami szkodzi cesarstwu. Znalazł sojusznika w osobie syna sułtana Murada I, który również chciał wystąpić przeciwko ojcu. Razem wszczęli otwartą rebelię, dążąc do przejęcia władzy^[4]. Obydwa powstania zostały stłumione, ale wobec militarnej słabości Bizancjum, głównie za pomocą sił tureckich^[2]. Murad oślepił swego syna i tego samego domagał się od Jana V, ten jednak wyłupił swemu synowi jedno oko i uwięził go^[3]. Klęską Andronika spowodowała odebranie mu tytułu współcesarza, który otrzymał młodszy syn, Manuel.

Uzurpacja Andronika[edytuj | edytuj kod]

Krótko po uwięzieniu Andronika, Jan V sprzedał Tenedos Wenecjanom na mocy wcześniejszego porozumienia. Wywołało to gniewną reakcję Genueńczyków, którzy rywalizowali z Wenecją i obawiali się, że przekazanie rzeczonej wyspy znacznie wzmocni weneckie wpływy na Morzu Czarnym i we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. W 1376 roku Genueńczycy z Galaty, uwolnili Andronika i zapewnili mu pomoc Turków^[2]. Jan V wraz z Manuelem zostali uwięzieni a władzę nad Konstantynopolem przejął Andronik, ofiarują Genui Tenedos a Turkom Gallipoli^[2]. Andronik uczynił swego syna, Jana VII współcesarzem. Poczynania Andronika spowodowały reakcję Wenecjan, którzy wypowiedzieli mu wojnę^[2]. Jego rządy zostały zakończone w 1379 roku, kiedy to Janowi V i Manuelowi udało się zbiec z więzienia i zapewnić sobie pomoc tureckiej armii i weneckiej floty^[2]. Osmanowie w zamian za pomoc wymogli na Janie oddanie im Filadelfii^[3].

Następstwa[edytuj | edytuj kod]

Po zdobyciu Konstantynopola przez Jana v, Andronik schronił się w genueńskiej Galacie gdzie pozostawał dwa lata. W końcu jednak doszło do porozumienia między zwaśnionymi członkami rodziny i Andronik dostał zgodę na powrót na dwór. Później doszło do zawarcia pokoju między Genuą a Wenecją- obydwie strony zrzekały się pretensji do Tenedos, która to wyspa została wyludniona, zburzono na niej wszelkie fortyfikacje i ogłoszono ją terenem neutralnym^[2]. Wojna domowa z lat 1373-1379 osłabiła i tak znajdujące się w słabej kondycji cesarstwo i spowodowała wzrost jego zależności od prężnie rozwijających się Turków Osmańskich^[1].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Wojna domowa w Bizancjum (1321–1328)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Browning Robert, The Byzantine Empire Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Ameryki, 1992
• Haldon John,Byzantium at War, Wydawnictwo Routledge, 2003
• Ostrogorski Georgij, Dzieje Bizancjum, PWN, Warszawa, 2008
• Treadgold Warren, A History of the Byzantine State and Society, Wydawnictwo Uniwersytetu Stanford, 1997

Przypisy[edytuj | edytuj kod]