Willy Cohn

Willy Cohn
Ilustracja
Tablica upamiętniająca Willy’ego Cohna, umieszczona na wrocławskim Rynku
Data i miejsce urodzenia

12 grudnia 1888
Wrocław

Data i miejsce śmierci

29 listopada 1941
Kowno

Zawód, zajęcie

historyk, nauczyciel

Narodowość

żydowska, niemiecka

Willy Cohn (ur. 12 grudnia 1888 we Wrocławiu, zm. 29 listopada 1941 w Kownie[1]) – niemiecki historyk i nauczyciel żydowskiego pochodzenia.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w rodzinie żydowskiej bogatego kupca Louisa, właściciela domu handlowego na wrocławskim Rynku nr 49 i Margarethe z d. Hainauer. W 1895 podejmuje naukę w Gimnazjum św. Jana w swoim rodzinnym mieście, a po jej zakończeniu w 1906, w tym samym roku wyjeżdża do Heidelbergu i zaczyna studia historyczne na tamtejszym uniwersytecie, kończąc je na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie uzyskał doktorat w roku 1910 z dziejów floty normańsko-sycylijskiej X i XI w. u prof. Preussa. Po studiach uczył w szkole. W latach 1914-1919 walczył w armii niemieckiej na froncie zachodnim we Francji, za służbę odznaczony Krzyżem Żelaznym[2]. Po demobilizacji został nauczycielem historii, geografii oraz języka niemieckiego we wrocławskim Gimnazjum św. Jana, pracując tam do czerwca 1933, gdy zwolniono go z pracy z powodu żydowskiego pochodzenia i członkostwa w partii socjaldemokratycznej. Jednocześnie, do początku objęcia w kraju władzy przez nazistów, publikował artykuły na temat wczesnośredniowiecznej historii Sycylii i na temat dziejów Żydów we Wrocławiu[3]. W 1927 r., w ramach naukowego stypendium wyjazdowego, przebywał na Sycylii. Od 1935 wszedł w skład zarządu Muzeum Żydowskiego, a u schyłku 1936 został nauczycielem historii Żydowskiego Seminarium Teologicznego, pracując w nim do likwidacji szkoły przez władze hitlerowskie pod koniec 1938. W okresie władzy hitleryzmu starsze dzieci Cohna musiały opuścić Niemcy - syn Wolfgang wyjechał do Francji, a młodszy syn Cohna Ernst i najstarsza córka Ruth dotarli do Palestyny[4]. Cała trójka przeżyła wojnę[5]. Willy Cohn wraz z żoną odwiedzili obu synów podczas podróży do Francji i Palestyny w okresie od 13 III do 9 V 1937 r. W Palestynie przebywali ponad miesiąc[6]. Od 1907 W. Cohn prowadził pamiętnik (dziennik) dokumentujący losy swej rodziny, a także Żydów wrocławskich w tym w w czasie nazizmu, ponadto w latach 1940 - 1941 napisał wspomnienia ze swojego życia, kończące się w momencie dojścia Hitlera do władzy w I 1933[7].

21 listopada 1941, wraz z tysiącem wrocławskich Żydów, został zatrzymany przez władze niemieckie i wywieziony do Kowna, gdzie wszystkich zamordowano w forcie IX dzień po przybyciu. Zginęli wówczas też W. Cohn, jego żona i dwie malutkie córki (Susanne 9 lat i Tamara 3 lata). Dowódcą mordu był Karl Jäger[8].

W. Cohn był głęboko wierzącym żydem. Należał do masonerii, będąc członkiem loży Lessinga, której przez rok przewodniczył (1924)[9]. Był zwolennikiem utworzenia państwa żydowskiego na terenach Palestyny, choć sam nie zdecydował się na stały wyjazd z Wrocławia[10]. Jako socjaldemokrata i Żyd był przeciwnikiem wewnętrznej polityki Hitlera, natomiast cenił sukcesy Hitlera wojenne i w polityce zagranicznej, np. anszlus Austrii i zdobycze Niemiec w czasie pierwszej fazy II wojny światowej[11][12].


Rodzina[13]

  • Pierwsza żona Ella z d. Proskauer (ślub w 1913), dzieci: Wolfgang (ur. 1915), Ernst (ur. 1919)
  • Druga żona Gertrud z d. Rothmann (ślub w 1923), dzieci: Ruth (ur. 1924), Susanne (ur. 1932), Tamara (ur. 1938)

Nagrody

  • Krzyż Żelazny za czyny podczas I wojny światowej
  • 1932 - członkostwo w towarzystwie naukowym Katanii Società di Storia patria per la Sicilia orientale[14][15]

Publikacje W. Cohna[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie wydano jego dzienniki (w różnym stopniu kompletności) w Izraelu (1975), Niemczech (kilka wydań), w Polsce (2010) i USA (2012) oraz Wspomnienia (w Niemczech, 1995)[16][17].

  • Willy Cohn. „Kein Recht, nirgends.“ Tagebuch vom Untergang des Breslauer Judentums 1933–1941 (= Neue Forschungen zur schlesischen Geschichte. Bd. 13, 1–2). Red. Norbert Conrads. 2 Bände. Böhlau, Köln u. a. 2006, ISBN 3-412-32905-3. (kolejne wydania w 2008 i 2009)
    • Willy Cohn. Żadnego prawa – nigdzie. Dziennik z Breslau 1933–1941. Wyd. Via Nova, 2010. ISBN 978-83-60544-74-7.
    • Willy Cohn. No Justice in Germany: The Breslau Diaries, 1933-1941. Willy Cohn. Red. Norbert Conrads. Stanford University Press, 2012. ISBN 978-0804773249.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Conrads 2010, s. 429, 430
  2. ↑ Conrads 2010, s. 10, 11, 429
  3. ↑ Conrads 2010, s. 11, 12, 429
  4. ↑ Conrads 2010, s. 12, 13, 16, 429-431
  5. ↑ Conrads 2010, s. 9, 12, 430
  6. ↑ Willy Cohn. Żadnego prawa – nigdzie. Dziennik z Breslau 1933–1941. Wyd. Via Nova, strony 161, 162, 177, 178
  7. ↑ Conrads 2010, s. 9, 12, 430
  8. ↑ Conrads 2010, s. 423, 424, 430
  9. ↑ Conrads 2010, s. 11, 13
  10. ↑ Conrads 2010, s. 13, 16
  11. ↑ Conrads 2010, s. 11, 14, 15
  12. ↑ Kaczorowska 2010
  13. ↑ Conrads 2010, s. 429, 430
  14. ↑ Conrads 2010, s. 12
  15. ↑ Kaczorowska 2010
  16. ↑ Conrads 2010, s. 18-20, 430
  17. ↑ Willy Cohn. No Justice in Germany: The Breslau Diaries, 1933-1941. Willy Cohn. Red. Norbert Conrads. Stanford University Press, 2012. ISBN 978-0804773249

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Willy_Cohn&oldid=73079667”