Wiktoryn Kaczyński
 | |
 komandor podporucznik pilot | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 1. dywizjon stawiaczy min |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    | |
.svg){kind=small}
Wiktoryn Kaczyński (ur. 28 lutego?/12 marca 1891 w Kronsztadzie, zm. 3 lutego 1986 w USA) – komandor podporucznik pilot Wojska Polskiego. Pierwszy dowódca jednostki lotnictwa morskiego w II RP.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1910 roku ukończył Morski Korpus Kadetów i od grudnia służył w carskiej marynarce na pokładzie krążownika Kaguł we Flocie Czarnomorskiej. W 1912 roku ukończył szkolenie lotnicze we Wszechrosyjskim Imperialnym Aeroklubie oraz w oficerskiej szkole lotnictwa morskiego. Szkolenie lotnicze kontynuował w 1913 roku na politechnice w Petersburgu jako słuchacz kursów lotniczych. Kontynuował służbę wojskową w marynarce w 1. dywizjonie stawiaczy min, w 1917 roku został przeniesiony do lotnictwa Floty Czarnomorskiej w którym objął dowództwo 1. grupy lotniczej[1].
W 1918 roku zgłosił się do przedstawiciela polskich władz w Sewastopolu i wstąpił do Wojska Polskiego. Z racji swego doświadczenia lotniczego został przydzielony do I Batalionu Morskiego, który stał się zalążkiem polskiego lotnictwa morskiego w Pucku. Został mianowany dowódcą batalionu lotniczego i otrzymał zadanie doprowadzenia lotniska, hangarów i wodowiska do stanu używalności i przygotowanie ich dla samolotów i personelu przyszłej jednostki lotnictwa morskiego[2].
27 maja 1920 roku został mianowany komendantem pierwszej polskiej jednostki lotnictwa morskiego i otrzymał zadanie stworzenia morskiej eskadry szkolnej. 1 lipca oficjalnie powołano do istnienia Bazę Lotnictwa Morskiego w Pucku, jej dowódcą został Wiktoryn Kaczyński[3]. Pod jego kierownictwem jednostka pozyskiwała sprzęt poprzez remont poniemieckich samolotów oraz zakupy, m.in. w Wolnym Mieście Gdańsku. Dzięki jego staraniom w ramach jednostki powstała Morska Szkoła Pilotów[4].
W listopadzie 1921 roku Baza Lotnictwa Morskiego wraz z Morską Szkołą Pilotów została przekształcona w jednostkę liniową o nazwie Lotnictwo Morskie. Jej dowódcą został mianowany Wiktoryn Kaczyński[5], który sprawował to stanowisko do 23 grudnia 1921 roku[6]. W lutym 1922 roku opracował projekt zmiany organizacji polskiego lotnictwa morskiego pt. Organizacja Lotnictwa Morskiego w związku z przejściem Lotnictwa do Departamentu IV Żeglugi Powietrznej[7]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych. Jego oddziałem macierzystym był wówczas 2 Pułk Lotniczy w Krakowie[8].
Jego kariera wojskowa została przerwana na skutek tragicznego wypadku jaki miał miejsce 15 sierpnia 1922 roku. Z okazji Święta Żołnierza przewidziano pokaz bombardowania z wodnopłatowca Lübeck-Travemünde F4. Z polecenia Wiktoryna Kaczyńskiego załoga w składzie: chor. pil. Stempniewicz, inż. Aleksander Witkowski – bombardier, kpt. mar. Kobza - pasażer miała zaprezentować zebranej publiczności bombardowanie[9][a]. Jedna ze zrzuconych bomb 12,5 kg PuW trafiła w tłum widzów w wyniku czego śmierć poniosło 9 osób, 13 zostało ciężko rannych, a 22 lekko rannych[11]. Wiktoryn Kaczyński i Aleksander Witkowski zostali skazani wyrokiem Wojskowego Sądu Admiralskiego w Grudziądzu na czteromiesięczny areszt i wydalenie z wojska[12].
Kaczyński w 1923 roku wyjechał do Belgii, a następnie w 1928 r. do Stanów Zjednoczonych. Tam zmarł 3 lutego 1986 roku na Florydzie[1].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
W okresie służby w armii carskiej otrzymał następujące odznaczenia[1]:
- Order Świętego Jerzego,
- Order Świętej Anny III klasy z Mieczami i Kokardą,
- Order Świętego Stanisława II klasy z Mieczami,
- Order Świętego Stanisława III klasy z Mieczami i Kokardą,
- Order Świętego Włodzimierza IV klasy z Mieczami i Kokardą,
- Złota Odznaka za ukończenie Morskiego Korpusu Kadetów,
- Angielska Odznaka Pilota.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kaczyński Wiktoryn. infolotnicze.pl. [dostęp 2020-01-07]. (pol.).
- ↑ Olejko 1992 ↓, s. 8.
- ↑ Wawrzynkowski 2010 ↓, s. 6.
- ↑ Olejko 1992 ↓, s. 9.
- ↑ Niestrawski 2017 ↓, s. 292.
- ↑ Olejko 1992 ↓, s. 11.
- ↑ Andrzej Olejko: Morskie skrzydła Niepodległej. „Lotnictwo”. Numer Specjalny 21, s. 81, sierpień 2018. Warszawa: Magnum X Sp. z o.o.. ISSN 1732-5323.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 244.
- ↑ Grochowska, Kos-Dąbrowska 2010 ↓, s. 53.
- ↑ Wawrzynkowski 2010 ↓, s. 11.
- ↑ W sprawie katastrofy w Pucku. „Polska Zbrojna”. 239, s. 3, 1922-09-03. Warszawa.
- ↑ Celarek 2013 ↓, s. 48.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Andrzej Celarek: Morski Dywizjon Lotniczy : wspomnienia lotników. Gdańsk: Wydawnictwo Oskar, 2013. ISBN 978-83-63709-42-6. OCLC 864859980.
- Joanna Grochowska, Barbara Kos-Dąbrowska: W cieniu puckich hydroplanów. Gdańsk: Maszoperia Literacka, 2010. ISBN 978-83-62129-20-1. OCLC 751015686.
- Andrzej Olejko: Morski Dywizjon Lotniczy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks", 1992. ISBN 83-85621-08-3.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). T. II, Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Marcin Wawrzynkowski: Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku. Oświęcim: Muzeum Obrony Wybrzeża Stowarzyszenia "Przyjaciele Helu", 2010, seria: Zeszyt Helski. Nr 11. ISBN 978-83-89568-55-7. OCLC 751016585.