Wiktor Coj
 Wiktor Coj (1986) | |
| Imię i nazwisko | Wiktor Robertowicz Coj |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | 15 sierpnia 1990 |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | wokalista, kompozytor, poeta, autor tekstów, piosenkarz, gitarzysta, aktor |
| Aktywność | lata 80. XX wieku |
| Zespoły | |
| Kino | |
 | |
Wiktor Robiertowicz Coj, ros. Виктор Робертович Цой (ur. 21 czerwca 1962 w Leningradzie, zm. 15 sierpnia 1990 pod Ķesterciems) – radziecki rockman pochodzenia koreańsko-rosyjskiego, założyciel i lider grupy Kino.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wiktor Coj urodził się 21 czerwca 1962 roku. Był jedynym synem radzieckiego Koreańczyka inżyniera Roberta Maksimowicza Coja i nauczycielki Walentiny Wasiljewnej. W latach 1974–1977 uczęszczał do liceum plastycznego[1].
W 1981 roku współzakładał zespół Garin i hiperboloidy, przemianowany na przełomie 1981 i 1982 roku na Kino. W skład zespołu wchodzili: gitarzyści Wiktor Coj i Aleksiej Rybin i perkusista Oleg Walinski. Wkrótce po wcieleniu Walinskiego do armii, zespół rozpoczął prace nad debiutanckim albumem. W 1982 roku Kino wydało debiutancki album 45. Płytę nagrano z pomocą Borisa Griebienszczikowa, założyciela grupy Akwarium i jednego z pionierów rosyjskiego rocka[1]. Do śmierci Coja w 1990 roku zespół Kino wydał w sumie pięć albumów studyjnych[2].
Wiktor Coj wystąpił w filmie Raszyda Nugmanowa Igła. Wcielił się w postać Mora, wchodzącego w konflikt z gangiem dilerów narkotykowych[3].
15 sierpnia 1990 roku Wiktor Coj zginął w wypadku samochodowym swojego Moskwicza 2141[4], gdy wjechał pod autobus na przeciwległym pasie jezdni na 35. kilometrze drogi P128 Sloka–Talsi. Przyczyną kolizji było prawdopodobnie zmęczenie muzyka i zaśnięcie za kierownicą. Stwierdzono, że Coj w ciągu 48 godzin przed wypadkiem nie spożywał alkoholu[5]. Został pochowany w na Cmentarzu Bogosłowskim w Petersburgu[4].
W kwietniu 2014 roku rosyjski polityk Jewgienij Fiodorow oskarżył Wiktora Coja o szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych. W opublikowanym materiale wideo Fiodorow stwierdził, że piosenki zwerbowanego przez CIA agenta Wiktora Coja i zespołu Kino były pisane w Hollywood, a ich celem było „zlikwidowanie ZSRR”[6].
15 sierpnia 2002 roku w miejscu śmierci piosenkarza wzniesiono pomnik[7]. 21 czerwca 2018 roku w Ałmaty odsłonięto pomnik Wiktora Coja, autorstwa petersburskiego rzeźbiarza Matwieja Makuszkina. Pomnik postawiono w miejscu, gdzie nakręcono zdjęcia sceny finałowej filmu Igła[5].
Odbiór w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze od lat 1980. twórczość Wiktora Coja była znana Polakom, którzy interesowali się muzyką rockową z za wschodniej granicy.
Szerszej popularyzacji Wiktora Coja w Polsce posprzyjała książka Konstantego Usenki „Oczami radzieckiej zabawki”, która opowiada o rosyjskiej alternatywnej scenie muzycznej od początków punk rocka i nowej fali[8]. Ponadto w 2018 roku w niektórych instytucjach kultury w Polsce był pokazywany rosyjski film „Lato”[9], który obrazuje postać Wiktora Coja i jego kapeli.
Były podjęte nieliczne na razie próby przetłumaczenia tekstów piosenek na język polski. Konsekwencją i spójnością wyróżniają się przekłady ks. Mariusza Synaka[10], który prowadzi warsztaty translatorskie na materiale zagranicznych piosenek.
Jedynym w tej chwili studyjnym wydaniem polskojęzycznych coverów piosenek Wiktora Coja jest album „Coj po polsku”[11], który w 2023 roku nagrała Anastazja z Mariupola razem z polsko-ukraińską kapelą NAStalgia. Artystka ze Wschodu zainicjowała także powstanie pierwszego w Polsce muralu pamięci Wiktora Coja, który został odsłonięty 30 września 2023 roku w Toruniu[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Виктор Цой. lichnosti.net. [dostęp 2022-03-10]. (ros.).
- ↑ Официальная. kinoshnik.net. [dostęp 2022-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-13)]. (ros.).
- ↑ Cybulski 2018 ↓, s. 60.
- ↑ a b Цой Виктор Робертович (1962-1990). m-necropol.ru. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ a b Kazachstan: powstał pomnik Viktora Coja. studium.uw.edu.pl, 2018-06-23. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ Przyjaciele, zdrajcy i „sekta z Majdanu” – rosyjskie media pilnie śledzą, kto ma „krew na rękach”. tvn24.pl, 2014-08-18. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ История. Pareiza lieta. [dostęp 2022-05-03]. (ros.).
- ↑ Oczami radzieckiej zabawki | Konstanty Usenko [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2023-08-07] (pol.).
- ↑ Lato | Film | 2018. 2018-07-29. [dostęp 2023-08-07].
- ↑ ks. Mariusz Synak - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2023-08-07].
- ↑ NAStalgia - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2023-08-07].
- ↑ Виктор Цой теперь „живёт” и в Торуне [online], ЕВРОПА. RU, 12 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-01] (ros.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marcin Cybulski. Czy w ZSRR kręcono thrillery?. „Acta Polono-Ruthenica”. XXIII/1, 2018. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.