Wielki Bolcik
 | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Wysokość lustra | około 183 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia | 0,14 km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej | 1,78 lub 1,8 km |
| Objętość | 1,31 mln m³ |
| Hydrologia | |
| Rzeki zasilające | strumień z jeziora Mały Bolcik |
| Rzeki wypływające | strumień do rzeki Stracza |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 54°57′10″N 26°27′30″E/54,952778 26,458333 | |
 | |
Wielki Bolcik (biał. Вялікі Болцік, Wialiki Bołcik[a], ros. Большой Болтик, Bolszoj Bołtik, Большой Болыцик, Bolszoj Bołycyk, Большой Больцик, Bolszoj Bolcik, Большой Болтик, Bolszoj Bołtik, Болочка, Bołoczka, Болыцик Большой, Bołycik Bolszoj) – jezioro na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim. Położone jest 31 km na północny zachód od miasta Miadzioł, 17 km od granicy białorusko-litewskiej, w pobliżu chutoru Kujele[1]. Według niektórych źródeł należy do Bołduckiej Grupy Jezior[2], według innych − jedynie leży w jej sąsiedztwie. Stanowi część dorzecza Straczy[1] i leży na terenie Naroczańskiego Parku Narodowego[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wielki Bolcik jest jeziorem słaboprzepływowym, dimiktycznym. Jego powierzchnia wynosi 0,14 km², długość − 0,74 km, szerokość maksymalna − 0,23 km, szerokość średnia − 0,19 km, głębokość maksymalna − 27 m, głębokość średnia − 9,37 m, długość linii brzegowej − 1,8 lub 1,78 km. Objętość wody wynosi 1,31 mln m³[2]. Poziom lustra wody w 1932 roku znajdował się na wysokości 183 m n.p.m.[3] Obecnie jest on sztucznie podniesiony przez zaporę przy młynie, w wyniku czego częściowemu zatopieniu uległ przybrzeżny pas lasu[2]. Teren otaczający zbiornik wodny jest pagórkowaty, w większej części porośnięty lasem lub krzewami, miejscami bagnisty. Jego brzegi są przeważnie strome, piaszczyste, porosłe krzewami i w niektórych miejscach lasem. Strefa przybrzeżna jest wąska, piaszczysta, głębiej dno pokryte jest sapropelem. Największe głębie znajdują się w centralnej części jeziora, maksymalna − w przybliżeniu 80 m na północ od południowego brzegu, naprzeciw ujścia strumienia z jeziora Mały Bolcik. Woda charakteryzuje się czystością i wysoką przejrzystością, a także ciemno-szmaragdową barwą. Jezioro zarasta umiarkowanie. Od strony północno-zachodniej wypływa z niego strumień wpadający do rzeki Stracza, od południa wpada strumień z jeziora Mały Bolcik. W jeziorze występują okoń, płoć, leszcz, szczupak, lin i inne ryby. W rejonie zbiornika znajduje się drugie pod względem mocy źródło na Białorusi[1].
Charakterystyka hydrobiologiczna[edytuj | edytuj kod]
W wyniku badania przeprowadzonego 25 marca 2010 roku, z fitoplanktonu jeziora Wielki Bolcik wymieniono dwa gatunki okrzemek z rodzajów Cyclotella i Cymbella. Ogólna liczebność fitoplanktonu wynosiła 0,49 mln komórek na litr. Biomasa substancji surowej wynosiła 0,09 mg/l. Wśród bakterioplanktonu wykryto organizmy o średniej objętości komórki w granicach 0,09±0,04 μm³. Ich liczebność wynosiła 0,96±0,17 mln komórek na litr. Biomasa substancji surowej wynosiła 0,09±0,02 mg/l[2].
Charakterystyka hydrochemiczna[edytuj | edytuj kod]
Woda jeziora Wielki Bolcik ma klasę wodorowęglanową grupy wapniowej. Jest średnio zmineralizowana[2]:
| pH | zawiesina (mg/l) | NH4(+) (mg/l) | NO3(-) (mg/l) | NO2(-) (mg/l) | PO4(3-) (mg/l) | Pcałk. (mg/l) | SO4(2-) (mg/l) | Cl(-) (mg/l) | HCO(3-) (mg/l) | Ca(2+) (mg/l) | Mg(2+) (mg/l) | K(+) (mg/l) | Na(+) (mg/l) | Całkowita mineralizacja (mg/l) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 8,23 | <5 | <0,08 | 0,160 | <0,005 | <0,005 | 0,009 | 7,6 | 5,2 | 191,1 | 43,1 | 13,7 | 0,75 | 3,52 | 265,7 |
Turystyka i rekreacja[edytuj | edytuj kod]
Jezioro znajduje się na terenie Naroczańskiego Parku Narodowego. Od północy, wschodu i południowego wschodu otacza je rezerwat, od południa i południowego zachodu − strefa regulowanego użytkowania. Zbiornik nie jest wykorzystywany w celach rekreacyjnych, ale przewidywany jest rozwój turystyki ekologicznej[2]. Wędkarstwo amatorskie jest bezpłatne[1][2], a okoliczne lasy bogate są w różnego rodzaju owoce leśne i grzyby[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jezioro w latach 1922−1939 znajdowało się na terytorium II Rzeczypospolitej. W 1932 roku otaczał je las majątku Komarowszczyzna[3].
Legendy[edytuj | edytuj kod]
Istnieje kilka legend zapisanych przez Walerija Iwanowa, dotyczących powstania jeziora Wielki Bolcik i znajdującego się w jego pobliżu źródła[1].
Według jednej z nich, pięćset-siedemset lat temu w okolicach obecnego jeziora mieszkał leśnik-wdowiec z jedynym synem Janką. Chłopiec w wieku 17 lat wybrał się na polowanie. Tuż przed zachodem słońca zauważył pięknego łosia, do którego oddał strzał z łuku. Strzała odbiła się jednak od gałęzi dębu i jedynie raniła zwierzę. Idąc za śladem krwi, Janka odnalazł łosia nad brzegiem jeziora. Ten przemówił do niego ludzkim głosem, prosząc, by go nie zabijał, obiecując w zamian długie i szczęśliwe życie. Chłopiec obiecał oszczędzić łosia, wówczas ten uderzył lewym kopytem w ziemię, z której trysnęły źródła o niezwykłej czystości i sile. Zwierzę zapewniło Jankę, że każdy łyk z tego źródła przedłuży mu życie o dwa miesiące. Prosił go też, by pokazywał je tylko dobrym ludziom z czystym sercem. Po latach Janka ożenił się z piękną Alesią. Urodził im się syn Kanstancin, a od jego imienia nazwano wieś, w której on jako pierwszy osiedlił się wraz ze swoją rodziną. Następnie zbudowano tam drogę Połock-Wilno. Źródło zaś dało życie dużemu i pięknemu jezioru[1].
Druga legenda mówi o sąsiadach-chłopach Bołduku i Bołduczycy, którzy konkurowali między sobą, kto wykopie piękniejsze jezioro. W wyniku działania cudów i wpływu sił nieczystych, ich zmagania zaowocowały powstaniem Bołduckiej Grupy Jezior. Konflikt zakończył się zgodą i pojednaniem sąsiadów. Aby je uczcić, Bołduk i Bołduczyca utworzyli jeszcze jedno jezioro, które było najpiękniejsze − Bolcik[1].
Według trzeciej legendy pewnego dnia złodziej ukradł Bogu koronę, w której osadzone były magiczne kamienie szlachetne. Były to kryształy poznania − kto zakładał koronę za zgodą, ten otrzymywał dostęp do wiedzy, lecz zakładanie jej bez zgody było niebezpieczne. Kamienie nie zechciały być w rękach złodzieja i zaczęły wypadać z korony. Pierwsze wypadły agat, szmaragd i ich złota oprawa. Upadłszy na ziemię, spowodowały pojawienie się jezior Mały Bolcik, Wielki Bolcik i Złotego Źródła z żywą wodą[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywne formy zapisu:
- według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Вялікі Больцык (czyt. Wialiki Bolcyk);
- przy użyciu białoruskiej łacinki: Vialiki Bołcik lub Vialiki Bolcyk.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Валерий Григорьевич Иванов: Все озера Беларуси т.1. samlib.ru, 2012-02-29. [dostęp 2018-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-21)]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h Большой Больцик. Naroczański Park Narodowy. [dostęp 2015-02-13]. (ros.).
- ↑ a b Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. Mapster, 1932. [dostęp 2015-02-09].