Wielka zasłona Wielkopostna
Wielka Zasłona Wielkopostna (niem. Großes Zittauer Fastentuch) jest eksponowana w Żytawie w kościele św. Krzyża.
Sukna postne — po łacinie vela quadragesimalia — okrywały od czasów średniowiecza w ciągu 40 dni postu chór lub ołtarze kościołów. Od Środy Popielcowej do Wielkiego Tygodnia odmawiano wiernym widoku Najświętszego Sakramentu. Ten zwyczaj liturgiczny, przetrwał w niektórych regionach do dziś (Alpy). Z biegiem czasu przykrycia ołtarza stały się „Bibliami rysunkowymi”.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Żytawska zasłona została ofiarowana kościołowi św. Jana przez kupca Jakoba Gurtlera i była używana do 1672 r. Później popadła w zapomnienie, w każdym razie sądzono, że uległa zniszczeniu w trakcie jednego z wielkich pożarów miasta. W 1840 r. odkryto ją zupełnie przypadkowo za regałem z książkami w ratuszowej bibliotece w Żytawie. Od 1842 do 1876 r. była elementem wystawy Saksońskiego Stowarzyszenia Antycznego w Dreźnie. Po powrocie do Żytawy była sześciokrotnie eksponowana do 1945 r.
W czasie II wojny światowej sukno trafiło do piwnic klasztoru na Oybinie. Tam odkryli je w lipcu 1945 r. radzieccy żołnierze i używali je jako przykrycie łaźni. Częściowo wypłowiałe i podarte powróciło do Żytawy, gdzie było przechowywane w magazynie muzeum aż do 1990 r. W latach 1994–1995 w pracowni Fundacji Abegg w Riggisberg w Szwajcarii poddano je renowacji. Ze znalezionych 17 części sukna stworzono jedną całość.
Płótno lniane ma 8,20 m długości i 6,80 m szerokości. Składa się z 6 pasów zszytych ze sobą jeszcze przed pomalowaniem. Farbami temperowymi stworzono na nim 90 obrazów ze Starego i Nowego Testamentu. Sceny rozpoczynają się stworzeniem świata na pierwszym obrazie, a kończą sądem ostatecznym na ostatnim, dziewięćdziesiątym. Nowy i Stary Testament zostały zilustrowane każdy 45 obrazami. Pierwszy rząd przedstawia historię stworzenia świata aż do grzechu pierworodnego. Przejście ze Starego do Nowego Testamentu znajduje się w 6 rzędzie i przedstawia historię rodziców Marii. Wraz z 3 obrazem w 8 rzędzie – wejściem do Jerozolimy – rozpoczyna się zgodnie z przeznaczeniem sukna przedstawienie historii pasyjnej. Wszystkim obrazom towarzyszy tekst.
Na obwodzie płótna znajduje się przedstawienie Mojżesza, czterech Ewangelistów, herbów i podobizn fundatora. Od 12 czerwca 1999 r. płótno jest eksponowane w kościele świętego Krzyża.
Układ przedstawień[edytuj | edytuj kod]
- I rząd
- Stworzenie nieba i ziemi
- Stworzenie czterech żywiołów (ziemia, woda, powietrze i ogień)
- Oddzielenie dnia od nocy
- Bóg stwarza słońce i księżyc
- Stworzenie ptaków i ryb
- Stworzenie mężczyzny i zwierząt
- Bóg stworzył Ewę z żebra Adama
- Dzień odpoczynku
- Grzech pierworodny
- II rząd
- Wypędzenie z Raju
- Adam karczuje ziemię, Ewa przędzie
- Ewa z dwojgiem dzieci
- Abel i Kain ofiarowują Bogu płody ziemi i hodowli
- Kain zabija Abla
- Noe otrzymuje wiadomość przez anioła od Boga
- Arka Przymierza niesiona przez wodę
- Noe składa Bogu w ofierze ptaki
- Bóg zsyła Noemu tęczę, symbol przymierza
- III rząd
- Cham naśmiewa się z ojca
- Mieszkańcy Szinear wznoszą wieżę Babel
- Melchizedek podaje Abrahamowi wino i chleb
- Abraham widzi trzech aniołów i modli się
- Sodoma i Gomora zostaje zniszczona
- Martwe morze ciszy
- Abraham składa Izaaka w ofierze
- Sługa Abrahama stara się o Rebekę dla jego syna Izaaka
- Abraham umiera i jest opłakiwany
- IV rząd
- Ezaw sprzedaje pierworództwo za chleb i miskę soczewicy
- Izaak błogosławi swego syna Jakuba
- Ezaw domaga się błogosławieństwa
- Jakub śni o przyjściu aniołów z nieba
- Jakub nie pozwala aniołowi odejść – toczy z nim walkę
- Bracia wrzucają Józefa do studni
- Bracia podają ojcu krwawy kaftan Józefa
- Bracia sprzedają Józefa
- Bracia Józefa idą do Egiptu
- V rząd
- Mojżesz zbiera mannę daną z nieba przez Boga
- Mojżesz łapie ptaki gołymi rękami
- Mojżesz dostaje tablice z dziesięciorgiem przykazań i daje swojemu ludowi
- Żydzi tańczą wokół złotego cielca
- Ziemia pochłania Datana i Abirama
- Węże pokąsały Izraelitów za ich grzechy
- Kto popatrzył na węża z brązu został uzdrowiony
- Mojżesz powoduje wypłynięcie wody ze skały
- Jozue niesie na drągu duże winogrono
- VI rząd
- Najwyższy kapłan stęskniony odwiedza Joachima
- Anioł pociesza Joachima i pasterzy
- Joachim spotyka Annę przy Złotej Bramie
- Anna rodzi Marię
- Wstąpienie Marii do świątyni
- Zwiastowanie
- Maria rodzi Jezusa
- Nawiedzenie świętej Elżbiety
- Trzej Królowie
- VII rząd
- Ofiarowanie Jezusa w świątyni
- Ucieczka do Egiptu
- Herod nakazuje rzeź niewiniątek
- Maria obala w Egipcie pogańskie bóstwa
- Józef szykuje się do powrotu do Judei
- Jan Chrzciciel chrzci Jezusa w Jordanie
- Jezus kuszony na Pustyni
- Cud w Kanie Galilejskiej
- Przemienienie Pańskie
- VIII rząd
- Wskrzeszenie Łazarza
- Spotkanie w Betanii z Marią, Martą i Łazarzem
- Wjazd Jezusa do Jerozolimy
- Jezus wypędza przekupniów ze świątyni
- Ostatnia wieczerza
- Modlitwa w Ogrójcu
- Pojmanie Jezusa
- Jezus przed Najwyższym Kapłanem
- Naigrawanie
- IX rząd
- X rząd
- Złożenie do grobu
- Jezus schodzi do otchłani
- Zmartwychwstanie
- Trzy Marie przychodzą do grobu
- Noli me tangere
- Niewierny Tomasz
- Wniebowstąpienie
- Zesłanie Ducha Świętego
- Sąd Ostateczny
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Żytawskie płótna postne. nowezycie.archidiecezja.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-14)].
- Strona muzeum kościelnego wystawiającego zasłonę.