Wezwanie (liturgia)
Wezwanie (łac. Invitatorium) – modlitwa chrześcijańska, śpiewana lub odmawiana w Kościołach tradycji zachodniej (rzymskokatolickim, anglikańskim i ewangelicko-augsburskim czyli luterańskim), rozpoczynająca liturgię godzin w danym dniu.
Miejsce wezwania w strukturze liturgii godzin[edytuj | edytuj kod]
Jest to psalm wzywający wiernych do modlitwy[1], każdego dnia wykonywany przed pierwszą godziną kanoniczną czyli:
- w tradycyjnym obrządku rzymskim – zawsze przed matutinum;
- w obrządku rzymskim zreformowanym po Soborze Watykańskim II – przed Godziną Czytań lub Jutrznią, w zależności od tego, od której z tych godzin rozpoczyna się odprawianie oficjum w danym dniu[2].
W obrządku tradycyjnym wezwania nie ma w trzy ostatnie dni Wielkiego Tygodnia (Ciemna Jutrznia) oraz w święto Epifanii[3], co wynika prawdopodobnie z tego, iż wezwanie jest późniejszym dodatkiem do liturgii rzymskiej (z czasów Grzegorza Wielkiego)[4], a w te szczególnie uroczyste dni zachowano pierwotny układ nabożeństwa. W obrządku zreformowanym wezwanie rozpoczyna oficjum we wszystkie dni roku liturgicznego.
Budowa wezwania[edytuj | edytuj kod]
W skład wezwania wchodzą:
- werset Panie, otwórz wargi moje, a usta moje będą głosić Twoją chwałę;
- wersety Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu... (tylko w formie nadzwyczajnej);
- psalm 95 (lub inny, patrz niżej) przeplatany antyfoną.
W odróżnieniu od pozostałych psalmów oficjum, gdzie połączoną z danym psalmem antyfonę wykonuje się dwa razy (przed i po psalmie), w wezwaniu antyfonę wykonuje się po każdej zwrotce psalmu[1].
Antyfona najczęściej jest zaczerpnięta z wykorzystanego psalmu lub jest połączona z wydarzeniem dnia lub okresu liturgicznego[5]. Antyfony z psałterza najczęściej kończą się słowami Venite adoremus, a w okresie wielkanocnym Venite adoremus, alleluia[6].
Wezwanie w śpiewanej i czytanej liturgii godzin[edytuj | edytuj kod]
W obrządku rzymskim (obie formy) tradycyjnie w wezwaniu przez cały rok używa się psalmu 95 (w Biblii łacińskiej 94)[1], który śpiewa się na jedną z uroczystych melodii ze specjalnej serii[6]. Ze względu na to, iż melodie te powstały przed powszechnym przyjęciem w liturgii tekstu Wulgaty, w śpiewanej liturgii godzin dla tego jednego psalmu używa się przekładu starołacińskiego (Vetus Latina).
Jeżeli oficjum nie jest uroczyście śpiewane, należy użyć psalmu 95, odmawianego wtedy według tego samego przekładu, którego używa się dla pozostałych psalmów, czyli Wulgaty, Psalterium Pianum lub Neowulgaty, albo (tylko w nowym obrządku) jednego z trzech poniższych: psalmu 100, psalmu 67 lub psalmu 24[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Institutio generalis de Liturgia Horarum, 34 [patrz np.: Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum. Editio typica altera. I: Tempus Adventus, tempus Nativitatis. Libreria Editrice Vaticana 1985, s. 40]
- ↑ Institutio generalis de Liturgia Horarum, 35 [patrz np.: Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum. Editio typica altera. I: Tempus Adventus, tempus Nativitatis. Libreria Editrice Vaticana 1985, s. 40]
- ↑ Rubricae generales Breviarii Romani (1960), 182.
- ↑ C. Callewaert, Sacris erudiri. Fragmenta liturgica collecta a monachis Sancti Petri de Aldenburgo in Steenbrugge ne pereant, Abbatia S. Petri de Aldenburgo in Steenbrugge, 1950, XXIII+741 (łac. • fr.).
- ↑ Institutio generalis de Liturgia Horarum, 36 [patrz np.: Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum. Editio typica altera. I: Tempus Adventus, tempus Nativitatis. Libreria Editrice Vaticana 1985, s. 40]
- ↑ a b Liber hymnarius: cum invitatoriis & aliquibus responsoriis, Antiphonale Romanum secundum liturgiam horarum ordinemque cantus officii dispositum / a Solesmensibus Monachis praeparatum, Solesmes: Abbaye Saint-Pierre [u.a.], 1998, ISBN 978-2-85274-076-1 [dostęp 2023-06-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rupert Berger Mały słownik liturgiczny, Poznań 1990