Wenzel Messenhauser

Wenzel Messenhauser na litografii Johanna (Hannsa) Hanfstängla (1849)
Rozstrzelanie Messenhausera na litografii Eduarda Weixelgärtnera

Cäsar Wenzel Georg Messenhauser (ur. 4 stycznia 1813 w Prościejowie, zm. 16 listopada 1848 w Wiedniu) – austriacki oficer i pisarz pochodzenia morawskiego, uczestnik powstania w Wiedniu w październiku 1848 roku. Publikował pod pseudonimami Wenzeslaw March, Ernst March i Johannes Erin.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wenzel Messenhauser był synem Simona Messenhausera i Josefy z domu Griesleitner. Jego ojciec służył jako dobosz w 10. Kompanii Fizylierów Pułku Piechoty Franciszka I, matka była sprzątaczką[1]. Miał jedną siostrę[2].

W 1819 roku wstąpił do szkoły wojskowej (Regiments-Knabenerziehungshaus) przy 1 Pułku Piechoty, w 1829 został szeregowcem, w 1830 roku kapralem. Był samoukiem; jako pisarz zwrócił na siebie uwagę traktatem Schiefe Schlachtordnung. Publikował w czasopiśmie „Humorist” Moritza Gottlieba Saphira, spisał też historię 4 Pułku Piechoty. Napisał historię starożytności w dziesięciu tomach, która jednak nie znalazła wydawcy. W 1832 awansowany na chorążego w 15 Pułku Piechoty. W 1839 w stopniu podporucznika w 4 Pułku Piechoty, w 1840 został porucznikiem, w 1845 oberleutnantem (starszym porucznikiem)[3]. Zimą 1846 jego oddział został oddelegowany do Krakowa w celu stłumienia powstania. W 1847 roku stacjonował we Lwowie[4]. Z powodu udziału w komitecie lwowskiej Gwardii Narodowej, po udzieleniu nagany i odbyciu kary trzech dni aresztu został 28 kwietnia 1848 roku zwolniony ze służby wojskowej. Poświęcił się wtedy pracy literackiej, próbował też wydawać czasopismo „Die Volkstribüne”, które nie spotkało się jednak z przychylnym przyjęciem i po czterech numerach przestało się ukazywać. Publikował na łamach „Sonntagsblätter” Frankla i „Die Gegenwart” Schumachera[5].

Podczas powstania w Wiedniu 12 października 1848 roku został wybrany na tymczasowego komendanta Gwardii Narodowej. Usiłował pośredniczyć między radykalnymi a umiarkowanymi stronnictwami powstańców. Po zdobyciu miasta przez feldmarszałka Alfreda Windisch-Grätz dobrowolnie stawił się na wezwanie komendanta miasta, mimo że mógł ratować się ucieczką, do czego go namawiano[6]. Został aresztowany, skazany na śmierć przez doraźny sąd i rozstrzelany w fosie fortecznej[7]. Nie zgodził się na zasłonięcie oczu i sam wydał rozkaz do strzału[2][6].

Jego narzeczoną była Valerie Peschkettel (zm. 1917), później zamężna za Andreasem Mikuliczem, ojcem Jana Mikulicza-Radeckiego[8]. Jego szwagier Weidling po otrzymaniu wiadomości o śmierci Messenhausera podobno oszalał[2].

Był przychylny Polakom, interesował się polską historią i literaturą. Przetłumaczył na niemiecki Konrada Wallenroda (przekład ten jednak nie zachował się)[9].

Część jego rękopisów przechowywana jest w wiedeńskiej Stadt- und Landesbibliothek i w Österreichische Nationalbibliothek[10].

Na jego cześć nazwano w Wiedniu ulicę (Wenzel-Messenhauser-Gasse). Poświęcono mu biografie[11][12] i dramaty[13][14].

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Karin Dirschmied, Helmuth Grössing: Messenhauser, Wenzel Cäsar. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 17. Berlin: Duncker & Humblot, 1994, s. 214.
  2. ↑ a b c Wenzel Messenhauser W: Neuer Nekrolog der Deutschen. Sechsundzwanzigster Jahrgang, 1848. Zweiter Theil. Weimar: Bernh. Friedr. Voigt, 1850 ss. 920-928
  3. ↑ Militär-Schematismus 1847 ↓, s. 109.
  4. ↑ H. Größing: Messenhauser Wenzel Georg (Cäsar). W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 6. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1975, s. 241-242. ISBN 3-7001-0128-7.
  5. ↑ Messenhauser (Wacław) W: Encyklopedyja powszechna. Tom 18. Warszawa, 1864 s. 391.
  6. ↑ a b Franz Freiherr von Sommaruga: Messenhauser. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 21. Leipzig: Duncker & Humblot, 1885, s. 491–494.
  7. ↑ Joseph Alexander Helfert: Geschichte Oesterreichs vom Ausgange des Wiener October-Aufstandes 1848. G. E. Schulze, 1869, s. 88-96.
  8. ↑ Kozuschek W: Jan Mikulicz-Radecki 1850–1905: współtwórca nowoczesnej chirurgii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003, s. 44. ISBN 83-229-2421-6.
  9. ↑ Maria Kłańska: Wenzel Messenhauser – ein Dichter und Opfer der Revolution von 1848. W: Hartmut Kircher, Maria Kłańska: Literatur und Politik in der Heine-Zeit: die 48er Revolution in Texten zwischen Vormärz und Nachmärz. Köln-Weimar: Böhlau Verlag, 1998, s. 169-183. ISBN 3-412-11997-0.
  10. ↑ Murray G. Hall: Handbuch der Nachlässe und Sammlungen österreichischer Autoren. Wien: Böhlau, 1995, s. 228. ISBN 3-205-98371-8.
  11. ↑ Jacob F. Nitschner: Wenzel Messenhauser. Sein Leben, Wirken und Ende; ein biographisches Denkmal. Wien: Verlag Jasper, Hügel & Manz, 1849.
  12. ↑ Ehnl M: Wenzel Cäsar Messenhauser. Nationalgarde-Oberkommandant von Wien 1848. Wien: Ratzenhofer, 1948.
  13. ↑ Heinrich Bolze: Messenhauser. Trauerspiel. Jena: Make, 1875.
  14. ↑ Telmann F: Messenhauser. Drama in 5 Akten. Wien: Wage, 1904.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Militär-Schematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1847. (niem.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wenzel_Messenhauser&oldid=63745859”