Wawrzynek

Wawrzynek
Ilustracja
Morfologia (wawrzynek wilczełyko)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

wawrzynkowate

Rodzaj

wawrzynek

Nazwa systematyczna
Daphne L.
Sp. Pl. 44. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Daphne laureola L.[3]

Synonimy
  • Daphmanthus F.K.Ward
  • Farreria Balf.f. & W.W.Sm. ex Farrer
  • Laureola Hill
  • Mezereum C.A.Mey.
  • Mistralia Fourr.
  • Nemoctis Raf.
  • Pentathymelaea Lecomte
  • Thymelaea All.
  • Tumelaia Raf.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wawrzynek (Daphne L.) – rodzaj roślin z rodziny wawrzynkowatych. Liczy co najmniej 95 gatunków. Rośliny te występują w Eurazji i Afryce Północnej, z czego w Europie obecnych jest 17 gatunków[5][6]. Największe zróżnicowanie jest w Azji wschodniej, tylko w Chinach rosną 52 gatunki, z czego 41 to endemity[7], cztery gatunki rosną w Japonii, jeden na Kamczatce[8]. W Polsce występują w naturze dwa gatunki – wawrzynek główkowaty D. cneorum i wawrzynek wilczełyko D. mezereum[9].

Są to krzewy rosnące często na terenach górskich, na skałach (zwykle wapiennych) i piargach oraz w lasach[8]. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, głównie dla silnie aromatycznych kwiatów, rozwijających się zazwyczaj zimą i wczesną wiosną[8]. Wawrzynek genkwa D. genkwa wykorzystywany jest w Chinach jako bezpieczny i skuteczny środek aborcyjny, poza tym z włóknistej kory wyrabia się z niego papier i sznury[5]. Podobnie do wyrobu papieru wykorzystuje się korę Daphne bholua i Daphne papyracea, uprawiane poza tym jako ozdobne[8]. Wawrzynek gnidyjski Daphne gnidium wykorzystywany był jako lek przeczyszczający[5]. Zastosowania lecznicze wielu gatunków współcześnie nie są wykorzystywane ze względu na dowiedzione ich toksyczne działanie[10]. Ajnowie wykorzystywali zagęszczony sok Daphne kamtschatica do zatruwania strzał wykorzystywanych przy polowaniu na wieloryby[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Krzewy i półkrzewy[7] osiągające zwykle do 2 m wysokości, z mocną, włóknistą korą[8]. Pędy owłosione lub nagie[7].
Liście
Zimozielone lub opadające na zimę[7], skrętoległe, tylko u wawrzynka genkwa naprzeciwległe[5]. Liście pojedyncze[8], krótkoogonkowe[7], całobrzegie, często z wyraźną żyłką centralną[8].
Kwiaty
Zebrane w główkowate kwiatostany lub skrócone grona, rzadziej wiechowate, wydłużone grona lub kłosy, zwykle na szczytach pędów, rzadziej w kątach liści. Poszczególne kwiaty są jednopłciowe lub obupłciowe, krótkoszypułkowe lub siedzące, 4- lub 5-krotne. Rurka kielicha biała, żółta do różowej, walcowata do dzwonkowato rozszerzona, na końcach z wolnymi łatkami wyprostowanymi lub odgiętymi, dłuższymi lub krótszymi. Płatków korony brak. Pręciki rozwijają się w dwóch okółkach w liczbie dwukrotnie większej od liczby działek. Mają krótkie, czasem całkiem zredukowane nitki. Zalążnia jednokomorowa, jajowata, na szczycie z pojedynczą, krótką szyjką zwieńczoną główkowatym znamieniem[7].
Owoc
Soczysta lub skórzasta jagoda, czasem otoczona pozostałościami trwałego kielicha, zwykle żółta lub czerwona[7]. Zawiera pojedyncze nasiono[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Daphneae, podrodziny Thymelaeoideae, rodziny wawrzynkowatych Thymelaeaceae, będącej jedną ze starszych linii rozwojowych rzędu ślazowców[2][11].

Niejasna jest relacja tego rodzaju w stosunku do rodzaju Wikstroemia, który czasem jest w efekcie tu włączany[5][7], podobnie w niektórych ujęciach włączane są tu rodzaje Eriosolena i Rhamnoneuron[7].

Daphne alpina
Daphne cneorum
Owoce Daphne gnidium
Daphne mezereum
Kwitnący Daphne pontica
Daphne striata
Wykaz gatunków[4]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  4. ↑ a b Daphne Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-06].
  5. ↑ a b c d e David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 276, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
  7. ↑ a b c d e f g h i Daphne Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-06].
  8. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 170. ISBN 0-333-73003-8.
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 69, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. ↑ a b Rośliny kwiatowe. 1, Warszawa: Muza, 1998, s. 417, ISBN 83-7079-778-4, OCLC 749836232.
  11. ↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wawrzynek&oldid=72985599”