Wacław Szalewicz

Wacław Szalewicz
pułkownik artylerii pułkownik artylerii
Data i miejsce urodzenia

13 maja 1895
Niepracha

Data i miejsce śmierci

1 listopada 1978
Kraków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Litwy Środkowej
Wojsko Polskie

Jednostki

5 Pułk Ułanów Zasławskich
I Dywizjon 216 Pułku Artylerii Polowej Ochotników Kresowych → 2 Pułk Artylerii Polowej,
9 Dywizjon Artylerii Konnej,
3 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów,
13 Kresowa Dywizja Piechoty,
13 Brygada Piechoty

Stanowiska

dowódca baterii,
dowódca pułku,
dowódca dywizjonu,
dowódca piechoty dywizyjnej,
dowódca brygady

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Wacław Szalewicz h. Szaława (ur. 13 maja 1895 w folwarku Niepracha, zm. 1 listopada 1978 w Krakowie) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Złotego i Srebrnego Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pomnik pierwszego dowódcy dywizjonu, ppłk. Artura Buola w Baranowiczach w 1930. Na schodach od lewej: dowódca węgierskiej artylerii konnej gen. László Magasházy i dowódca polskiego 9 dak, ppłk Wacław Szalewicz

Urodził się 13 maja 1895[1][2] w folwarku[3] Niepracha (powiat lidzki, ówczesne Imperium Rosyjskie, późniejszy powiat lidzki II RP) jako syn[4] Józefa Anzelma Szalewicza herbu Szaława (1857–1917)[5] i Teresy z domu Berdowskiej (1863–1932)[6]. Miał siostrę Helenę (1897–1986)[7] i brata Stanisława (1899–1919), zginął walcząc w szeregach Samoobrony Ziemi Lidzkiej[8]. Wacław Szalewicz kształcił się w Korpusie Kadetów w Połocku, gdzie zdał maturę w 1913, po czym podjął studia na Wydziale Mechanicznym Państwowego Instytutu Politechnicznego w Sankt Petersburgu im. Piotra Wielkiego[9].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Został zweryfikowany w stopniu kapitana artylerii. W maju 1919 został dowódcą IV dywizjonu 2 pułku artylerii polowej wielkopolskiej (późniejszy 17 pułk artylerii polowej)[10]. Dywizjon przemianowano wkrótce na II, a sam kpt. Szalewicz na własną prośbę zwolniony został z Sił Zbrojnych Polskich byłego zaboru pruskiego[11]. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 5 pułku Ułanów Zasławskich[12]. Rozkazem z 7 sierpnia 1920 ministra spraw wojskowych otrzymał zlecenie organizacji dywizjonu artylerii ochotniczej przy baterii zapasowej 16 pułku artylerii polowej w Grudziądzu, który został nazwany I dywizjon 216 pułku artylerii polowej Ochotników Kresowych[13] w składzie Wojska Litwy Środkowej. Za udział w wojnie otrzymał Order Virtuti Militari[14]. Został awansowany na stopień majora artylerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[15][16]. W 1923, 1924 był p.o. zastępcy dowódcy swojej jednostki macierzystej, przemianowanej na 29 pułk artylerii polowej, garnizonującego w Grodnie[17][18]. Został awansowany na stopień podpułkownika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925[19]. Od 1928 do 1932 pełnił funkcję dowódcy 9 dywizjonu artylerii konnej w garnizonie Baranowicze[20][21]. Został awansowany na stopień pułkownika artylerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932[22]

Od 1932 sprawował stanowisko dowódcy 3 pułku artylerii lekkiej Legionów w garnizonie Zamość[23][12][24]. Został awansowany do stopnia pułkownika artylerii. W Zamościu był prezesem obwodowej Ligi Morskiej i Rzecznej[24]. W 1938 został przeniesiony do służby w Katowicach[24]. Zamieszkiwał tam w kamienicy przy ulicy Powstańców 26[25].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca piechoty dywizyjnej 13 Kresowej Dywizji Piechoty, stacjonującej w Równem i funkcjonującej w składzie Korpusu Interwencyjnego[1][24][26][27]. Kierując 13 Brygadą Piechoty podjął nieudaną próbą odbicia Tomaszowa Lubelskiego[1][24][28]. Został wzięty przez Niemców do niewoli i był osadzony w obozie jenieckim Oflag II C Woldenberg i pełnił tam funkcję (naj)starszego obozu[1][24][29][30][31]. Od 15 sierpnia 1942 do 31 marca 1944 sprawował stanowisko Najstarszego Obozu[32]. Na terenie obozu prowadził Instytut Rosyjski, w ramach którego nauczano języka i organizowano bibliotekę i który został zlikwidowany przez władze obozu po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941[33]. Później wnioskował do gen. Juliusza Rómmla o odznaczenie bojowe uczestników ucieczek z obozu II C; 13 kwietnia 1967 Ministerstwo Obrony Narodowej PRL zatwierdziło odznaczenie Orderem Virtuti Militari jeńców obozu[34].

Po wojnie pracował w Wojewódzkim Zjednoczeniu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Krakowie[1]. Przez wiele lat był prezesem Koła Woldenberczyków w Krakowie oraz pełnił funkcję członka zarządu okręgu ZBoWiD w Krakowie[1]. Był autorem wspomnień pt. Organizacja i walki odtworzonej 13 Dywizji (Brygada) Piechoty Kresowej pod Chełmem, Hrubieszowem, Tomaszowem Lubelskim, Krasnobrodem i Terespolem[35]. 3 maja 1977 został mianowany przez samozwańczego Prezydenta Wolnej Polski na Wychodźstwie (z lat 1972–1990) Juliusza Nowinę-Sokolnickiego na stopień generała brygady

Zmarł 1 listopada 1978 w Krakowie[1][36][37]. Był żonaty od 1920 z Heleną (1900–1975)[38], miał córkę Marię (1921–1981)[1][39]. Wszyscy troje zostali pochowani w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 10 A WOJ-płn-2)[1][36].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Wacław Szalewicz. Nekrologi. „Dziennik Polski”. Nr 251 (10, 11), 4/5 listopada 1978. 
  2. ↑ Roczniki Oficerskie 1928, 1932 podawały datę urodzenia 14 maja 1895.
  3. ↑ Niepracha, folwark. radzima.net. [dostęp 2015-04-02].
  4. ↑ Wacław Szalewicz h. Szaława. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  5. ↑ Józef Anzelm Szalewicz h. Szaława. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  6. ↑ Teresa Berdowska. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  7. ↑ Helena Szalewicz h. Szaława. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  8. ↑ Stanisław Szalewicz h. Szaława. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  9. ↑ Wacław Szalewicz. Wspomnienie. Gazeta Wyborcza, 1997-05-19. [dostęp 2015-04-02].
  10. ↑ Stanisław Więckowski, Historja 17 pułku artylerii polowej (2 p.a.l. wlkp.) 1919–1920 oraz kronika dziesięciolecia., 1931.
  11. ↑ Rozkaz dowództwa Głównego Wojsk Polskich b. zaboru pruskiego nr 215, 26 sierpnia 1919.
  12. ↑ a b c Jerzy Garbaczewski. 5 Pułk Ułanów Zasławskich: szkic historyczny w 1921 r.: uzupełnienie. „Rocznik Mińsko Mazowiecki”, s. 55, Zeszyt 4 / 1997–1998. 
  13. ↑ Henryk Spaltenstein: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920. T. 29 Pułk Artylerii Polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, s. 21.
  14. ↑ Polish Order of the Virtuti Militari Recipients 1792–1992 – S2. feefhs.org. [dostęp 2015-04-02]. (ang.).
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 815.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 739.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 771.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 691.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 450.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 423.
  21. ↑ 9 Dywizjon Artylerii Konnej. 26puw.pl. [dostęp 2015-04-02].
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 176.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 671.
  24. ↑ a b c d e f g h Andrzej Kędziora: Wacław Szalewicz – profil w bazie Zamościopedia. zamosciopedia.pl, 28 sierpnia 2013. [dostęp 2015-04-02].
  25. ↑ Książka telefoniczna. s. 226. [dostęp 2015-04-02].
  26. ↑ Witold Jarno. 45. Pułk Strzelców Kresowych w obronie Tomaszowa Mazowieckiego we wrześniu 1939 r.. „Przegląd Nauk Historycznych”, s. 128, 130, 141, Nr 2 z 2012. 
  27. ↑ Polska Obrona Przeciwlotnicza. Centralne Archiwum Wojskowe. s. 453. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-03)].
  28. ↑ Ryszard Najczuk: 73. rocznica bitew pod Tomaszowem Lubelskim. 2012-09-18. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-03)].
  29. ↑ Historia obozu. muzeum.dobiegniew.pl. [dostęp 2015-04-02].
  30. ↑ Zadrucie, czyli dzieje obozu jenieckiego – Oflag II C Woldenberg (1940–1945). histor.republika.pl. [dostęp 2015-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 września 2015)].
  31. ↑ Elżbieta Anioła, Marzena Teterus: Obój jeniecki Oflag IIC Wodlenberg. 2009-11-04. [dostęp 2015-04-02].
  32. ↑ Stanisław Mastalski: Polski samorząd jeniecki a niemieckie władze obozowe. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 26-27. ISBN 83-05-11162-8.
  33. ↑ Edmund Ginalski, Stefan Kotarski: Koła fachowe i kursy oraz praca indywidualna w obozie. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 219. ISBN 83-05-11162-8.
  34. ↑ Witold Stefan Wróblewski: Ucieczki. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 169. ISBN 83-05-11162-8.
  35. ↑ Archiwalia / Kolekcje \ Archiwum b. Komisji Historycznej ZBoWiD. sowiniec.com.pl. [dostęp 2015-04-02].
  36. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Wacław Szalewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-05-05].
  37. ↑ Według błędnych źródeł 1 września 1978. Wacław Szalewicz h. Szaława. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-04-02]. Polski Słownik Biograficzny zeszyt 191 (tom 46/4). dlanauki.pl. [dostęp 2015-04-02].
  38. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Helena Szalewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-05-05].
  39. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Maria Szalewicz. rakowice.eu. [dostęp 2018-05-05].
  40. ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 713. [dostęp 2020-07-06].
  41. ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  42. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  43. ↑ M.P. z 1931 r. nr 6, poz. 12 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  44. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 9, s. 111, 19 marca 1934. 
  45. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 12 z 3 marca 1926 r.
  46. ↑ Henryk Spaltenstein: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-1920. T. 29 Pułk Artylerii Polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, s. 35, 36.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wacław_Szalewicz&oldid=71182880”