Władysław Jania

Władysław Jania
Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1913
Mszana Dolna

Data i miejsce śmierci

22 marca 2008
Warszawa

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

rzeźbiarz

Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Jania (ur. 8 sierpnia 1913[1] we wsi Słomka (Mszana Dolna), zm. 22 marca 2008 w Warszawie) − artysta rzeźbiarz, uczeń Xawerego Dunikowskiego, adiunkt Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, autor między innymi pomników Jana Kochanowskiego w Zwoleniu i Sycynie oraz Janusza Korczaka w Warszawie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pomnik Jana Kochanowskiego w Zwoleniu

Władysław Jania urodził się w dawnej wsi Słomka (współcześnie część miasta Mszana Dolna)[2]. Jego rodzicami byli Szymon i Anna[1]. Po ukończeniu w 1928 roku szkoły powszechnej w Mszanie Dolnej, przez kolejne dwa lata pracował w miejscowej fabryce. W latach 1930−1934 uczył się na Wydziale Rzeźby w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem[1][3]. Powołany do służby wojskowej w 1 Batalionie Mostów Kolejowych w Krakowie, zakończył ją w stopniu kaprala. W 1936[wymaga weryfikacji?] roku rozpoczął studia na Wydziale Rzeźby w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie[1][3]. Zmobilizowany w sierpniu 1939 roku, wziął udział w walkach podczas kampanii wrześniowej. Dostał się do niewoli niemieckiej, do Mszany Dolnej powrócił pod koniec roku.

Od 1940 roku pracował w miejscowym Urzędzie Gminy, nawiązał kontakt z miejscową placówką Związku Walki Zbrojnej[1] „Mnich”, kierowaną przez porucznika Władysława Szczypka „Lecha”[4]. W konspiracji używał pseudonimu „Czarny”. Z racji pracy w urzędzie pełnił służbę wywiadowczą, przekazując ruchowi oporu pozyskane informacje oraz ułatwiał zdobycie fałszywych dokumentów. Swoje umiejętności plastyczne wykorzystywał także do wykonywania plakatów i ulotek. Zdemobilizowany w styczniu 1945 roku, wyjechał wkrótce do Bożkowa na Dolnym Śląsku, gdzie pracował jako urzędnik Stanu Cywilnego i zastępca burmistrza.

W 1947 roku rozpoczął studia na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był uczniem Xawerego Dunikowskiego[4], brał udział w pracach nad wykonaniem Pomnika Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny. Studia ukończył w 1950 roku[3], wyjechał na stałe do Warszawy[1]. W tym samym czasie ożenił się z Hanną Smoleńską.

Był członkiem Artists Rights Society(inne języki)[5].

Do przejścia na emeryturę w 1970 roku był adiunktem na Akademii Sztuk Pięknych.

Zmarł 22 marca 2008 roku w Warszawie[6] i został pochowany na cmentarzu Wawrzyszewskim[potrzebny przypis]. Miał troje dzieci.

Prace[edytuj | edytuj kod]

Wykonywał rzeźby sakralne (ok. 30[1]) i popiersia osób prywatnych, wchodził w skład zespołu wykonującego wystrój prosektury Akademii Medycznej w Warszawie. Kierował pracami konstrukcyjnymi bądź rekonstrukcyjnymi przy pomnikach: Warszawskiej Nike, Fryderyka Chopina w Łazienkach, Powstańców Śląskich w Katowicach oraz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie, współpracował przy wykonaniu lub rekonstrukcji między innymi pomników Jazdy Polskiej, Mikołaja Kopernika i Braterstwa Broni w Warszawie, Wyzwolenia w Radomiu, Stanisława Moniuszki w Raciborzu, Adama Moniuszki w Gliwicach, Ludwika Zamenhofa w Białymstoku, Wdzięczności w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Mszana Dolna[edytuj | edytuj kod]

Popiersie króla Kazimierza Wielkiego w Mszanie Dolnej

Jedną z pierwszych prac Władysława Jani był pomnik ofiar okupacji hitlerowskiej i stalinowskiej (1948)[7][8][9] w Mszanie Dolnej[1][3].

Pomnik Kazimierza Wielkiego (przed 1996; przy wejściu do magistratu)[10][1].

Warszawa[edytuj | edytuj kod]

Pomnik Janusza Korczaka.

Inne miasta[edytuj | edytuj kod]

Trzy pomniki Jana Kochanowskiego: na rynku (1961)[11] i przed gimnazjum imienia poety (1981) w Zwoleniu[12], oraz w Sycynie (1980)[13][14][3]. W Muzeum Regionalnym w Zwoleniu znajduje się rzeźba jego autorstwa - głowa Jana Kochanowskiego (1980)[15][16].

Płaskorzeźba Władysława Orkana (fronton I Liceum Ogólnokształcącego)[17], oraz rzeźba w drewnie (1968) w Limanowej[18].

Popiersie Józefa Piłsudskiego w Bobrownikach.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Maria Mrózek, Historia: Karta z historii Miasta, „Pod Lubogoszczą” (2), Samorząd Miasta Mszana Dolna, 2008, s. 23, ISSN 1899-220X [dostęp 2022-12-26].
  2. ↑ Józefa Krzysztofiak Kobylińska, Słomka dawniej – przysiółek czy wieś?, „Pod Lubogoszczą” (3), Samorząd Miasta Mszana Dolna, 2008, s. 14-15, ISSN 1899-220X [dostęp 2022-12-26].
  3. ↑ a b c d e Maciejczak 1998.
  4. ↑ a b ALF, Król i jego ulica, [w:] Dziennik Polski [online], 21 października 2011 [dostęp 2023-10-16].
  5. ↑ ARS Membership List, Artists Rights Society., 1994 [dostęp 2022-12-26] (ang.).
  6. ↑ Wagner 2008 ↓.
  7. ↑ mantosz, Mszana Dolna. Pomnik był gotowy przed dniem Wszystkich Świętych. Minęło 71 lat od tego wydarzenia [online], [2019?]-11-02, tv28.pl [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  8. ↑ MOGIŁA ZBIOROWA OFIAR TERRORU HITLEROWSKIEGO Z II WOJNY ŚWIATOWEJ W MSZANIE DOLNEJ [online], Groby i cmentarze wojenne w Małopolsce [dostęp 2022-12-26].
  9. ↑ Karolina Kot, Mszana Dolna - zbiorowa mogiła ofiar terroru hitlerowskiego [online], Strażnicy Czasu, 30 maja 2018 [dostęp 2022-12-26].
  10. ↑ Aktualności - Archiwum 2011: Królewska cierpliwość nagrodzona - Kazimierz Wielki ma swoją ulicę [online], archiwum.mszana-dolna.eu, 1996 [dostęp 2022-12-26].
  11. ↑ Pomnik Jana Kochanowskiego [online], Zabytki regionu [dostęp 2022-12-26].
  12. ↑ Zwoleń - Pomniki Jana Kochanowskiego. Atrakcje turystyczne Zwolenia. Ciekawe miejsca Zwolenia [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2022-12-26].
  13. ↑ Piotr Kutkowski, Pomnik Jana Kochanowskiego w Sycynie straszy... przestrzeloną głową? [online], Echo Dnia Radomskie, 22 kwietnia 2015 [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  14. ↑ Sycyna - zdjęcia, informacje, zabytki oraz ciekawostki [online] [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  15. ↑ Rzeźba - głowa Jana Kochanowskiego [online], Muzeum Regionalne w Zwoleniu [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  16. ↑ Redakcja, Rzeźba z sentymentu [online], Echo Dnia Radomskie, 14 października 2005 [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  17. ↑ Uczniowie limanowskiego „Orkana” laureatami ogólnopolskiego konkursu pn. „Projektanci edukacji” : Powiat Limanowski [online], Powiat Limanowski [dostęp 2022-12-26] (pol.).
  18. ↑ Historia i Tradycja - I Liceum Ogólnokształcące w Limanowej - LO Orkan Limanowa [online], www.1lo.limanowa.pl, 17 lipca 2021 [dostęp 2022-12-26] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Władysław Maciejczak: Władysław Jania − biografia. Seria: „Biografie zagórzańskie”. Wrocław−Mszana Dolna 1998.
  • Katarzyna Wagner, Pro memoria: Zmarli, grudzień 2007 – marzec 2008, „Kronika Warszawy” (1 (136)), Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy, 2008, s. 85, ISSN 0137-3099 [dostęp 2022-12-26], Cytat: Władysław Jania (22 III, w wieku 94 lat) – artysta rzeźbiarz, rekonstruktor m.in. pomnika F. Chopina w Łazienkach, Mikołaja Kopernika, Nike, Jazdy Polskiej. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Jania&oldid=71534038”