Walerij Brumel
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce urodzenia | 14 maja 1942 | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 stycznia 2003 | |||||||||||||||||||||||||||
| Wzrost | 185 cm | |||||||||||||||||||||||||||
| Dorobek medalowy | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Odznaczenia | ||||||||||||||||||||||||||||
   | ||||||||||||||||||||||||||||
Walerij Nikołajewicz Brumel (ros. Валерий Николаевич Брумель; ur. 14 maja 1942 w Razwiedkach w rejonie tyndyńskim obwodu amurskiego, zm. 26 stycznia 2003 w Moskwie[1]) – rosyjski lekkoatleta, skoczek wzwyż, startujący w barwach Związku Radzieckiego.
Kariera sportowa[edytuj | edytuj kod]
Rozpoczął uprawianie sportu w wieku 12 lat w Ługańsku. Mając 16 lat osiągnął 2 metry w skoku wzwyż. W 1959 trenował i studiował we Lwowie, będąc zatrudniony w zakładach przemysłu tłuszczowego[2]. W 1960 poprawił rekord ZSRR wynikiem 2,17 i zakwalifikował się na igrzyska olimpijskie w 1960 w Rzymie. Zdobył na nich srebrny medal, przegrywając tylko ze swym kolegą z reprezentacji Robertem Szawłakadze (obaj osiągnęli wysokość 2,16, ale Szawłakadze w pierwszej, a Brumel w drugiej próbie)[1].
W latach 1961–1963 Brumel sześciokrotnie poprawiał rekord świata doprowadzając go do wyniku 2,28 m. Wynik ten utrzymał się jako rekord aż do 1970[3]. Zdobył tytuły mistrzowskie na mistrzostwach Europy w 1962 w Belgradzie[4], uniwersjadzie w 1961 w Sofii i uniwersjadzie w 1963 w Porto Alegre[5].
Ukoronowaniem dominacji Brumela w światowym skoku wzwyż było zdobycie przez niego złotego medalu na igrzyskach olimpijskich w 1964 w Tokio[1].
Wypadek[edytuj | edytuj kod]
Kariera Brumela został przerwana w 1965, kiedy uległ wypadkowi motocyklowemu (prowadziła trenująca sporty motocyklowe Tamara Golikowa, która podwoziła go do domu[6]). W następstwie uderzenia o latarnię doznał bardzo poważnej kontuzji nogi. Liczono się z koniecznością amputacji, ale po siedmiu dużych i 25 mniejszych operacjach odzyskał w niej sprawność[7]. Jedna noga była krótsza o kilka centymetrów. Pomógł mu w tym jednak prof. Gawriił Ilizarow i jego metoda wydłużania oraz korekcji kształtu kości kończyn aparatem własnej konstrukcji[6][8]. Wrócił na skocznię, ale najlepszym jego wynikiem po wypadku było 2,15 w 1970.
Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu kariery sportowej próbował swych sił jako autor książek z dziedziny literatury faktu. W powieści biograficznej opisał walkę o nogę i powrót do sportu. Napisał kilka powieści, dramatów i libretto do operetki[8].
Twórczość Brumela:
- Nad płankoj jest wysota (1969), oryg. Над планкой есть высота Nad poprzeczką jest wysokość
- Wysota (1971), Высота Wysokość
- Nie izmieni siebie (1979), oryg. Не измени себе, przetłumaczona na siedem języków (wydanie polskie Pozostać sobą („Iskry” 1983, współaut. Aleksandr Łapszin, oprac. Michał Jagiełło)[7][9])
- sztuki Doktor Nazarow (Доктор Назаров) (poświęcona postaci prof. G. Ilizarowa), Olimpijskaja komedia (Олимпийская комедия), Rew trybun (Рев трибун, pol. Ryk trybun), Не измени себе
- libretto do operetki Zołotaja karawella (Золотая каравелла, pol. Złota karawela), muzyka Rauf Hajiyev.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Został wyróżniony m.in.[2][8]:
- Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy (1964)
- Medalem Za Pracowniczą Dzielność
- tytułem najlepszego sportowca świata w 1963
- trzykrotnie, w latach 1961–1963, tytułem najlepszego sportowca Europy w ankiecie PAP[10][11]
- nagrodą sportową Helmsa i „Złotą Karawelą Kolumba”[7]
Życie osobiste[edytuj | edytuj kod]
Po wypadku w tym samym roku odeszła od niego żona Marina, pozostawiając go z maleńkim synem. W 1972 był krótko mężem Jeleny Pietuszkowej, z którą miał córkę Władę[6]. Jego syn Wiktor także uprawiał skok wzwyż[12]. Walerij Brumel zmarł w moskiewskim szpitalu im. Siergieja Botkina na szybko rozwijający się nowotwór złośliwy[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Valery Brumel [online], olympedia.org [dostęp 2021-05-12] (ang.).
- ↑ a b Валерий Николаевич Брумель [online], novodevichye.com [dostęp 2014-01-29] (ros.).
- ↑ Progression of IAAF World Records. 2015 Edition [online], IAAF, s. 158 [dostęp 2021-05-12] (ang.).
- ↑ Berlin 2018 Leichtathletik – EM Statistics Handbook [online], European Athletics, s. 518 [dostęp 2021-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-14] (ang.).
- ↑ World Student Games (Universiade – Men) [online], GBRAthletics [dostęp 2021-05-12] (ang.).
- ↑ a b c d Nikołaj Siewierin, Азбука Луганска от «а» до «я»: Валерий Брумель [online], top.lg.ua, 20 marca 2007 [dostęp 2021-05-12] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-02] (ros.).
- ↑ a b c Брумель Валерий Николаевич. Биографическая справка [online], rsport.ru, 14 maja 2012 [dostęp 2014-01-29] (ros.).
- ↑ a b c Natalia Bugajewa, Над планкой есть высота [online], nashagazeta.net [dostęp 2015-03-26] (ros.).
- ↑ Pozostać sobą w Google Books
- ↑ Kierowca Formuły 1 po raz czwarty, [w:] 56. Ankieta PAP: Sebastian Vettel najlepszym sportowcem Europy [online], polskieradio.pl, 26 grudnia 2013 [dostęp 2014-01-29] (pol.).
- ↑ Dotychczasowi zwycięzcy Ankiety PAP na 10 najlepszych sportowców Europy [online], pap.pl [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] (pol.).
- ↑ Śleboda drugi w Dreźnie [online], pzla.pl, 23 stycznia 2012 [dostęp 2021-05-12] (pol.).
|