Urszula Janicka-Krzywda
| Data i miejsce urodzenia | 22 maja 1949 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 25 stycznia 2015 |
| doktor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: archiwistyka, muzealnictwo | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1997 – literaturoznawstwo |
| kierowniczka archiwum naukowego | |
| Instytucja | |
| Okres spraw. | 1982–2005 |
| Odznaczenia | |
  | |
Urszula Janicka-Krzywda (ur. 22 maja 1949 w Zawoi, zm. 25 stycznia 2015 w Krakowie[1]) – polska etnografka, folklorystka i dziennikarka, znawczyni kultury ludowej Karpat.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Była córką ppłk. WOP Zbigniewa Janickiego i Zofii z d. Jäntschke[1]. Od 1963 do 1967 uczęszczała do liceum w Suchej Beskidzkiej[1][2]. W 1972 ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim jako magistrantka prof. Mieczysława Gładysza. W następnym roku zatrudniła się w Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w Wieliczce, pracując tam do 1982. Od 1982 do emerytury w 2005 była kierowniczką archiwum naukowego w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie[1]. Jednocześnie w latach 1989–1992 pracowała jako etnografka w Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego Makowianka w Makowie Podhalańskim, gdzie sprawowała kierownictwo artystyczne zespołu „Polana Makowska”[3]. Później związana była z Zespołem Regionalnym Juzyna w Zawoi[4]. W 1997 uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego u prof. Jacka Kolbuszewskiego. W okresie 2008–2010 wykładała euroregionalistykę oraz filologię polską w Państwowej Podhalańskiej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Targu[1].
W 2001 otrzymała tytuł kustosza dyplomowanego. W latach 1994–2005 redaktorka naczelna „Rocznika Muzeum Etnograficznego w Krakowie”[potrzebny przypis].
Była członkinią Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej Cepelia[3], od 1983 Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, ponadto Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, w 1981 uzyskała uprawnienia przewodnika beskidzkiego[1].
Organizatorka Międzynarodowych Festiwali Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem i wielokrotna członkini, a następnie przewodnicząca[3] jego jury[5]. Wielokrotny członek jury Karpackiego Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce-Zdroju[6]. W latach 1991−1996 publikowała w miesięczniku „Hale i Dziedziny”, a w latach 1994-2015 w „Gościu Niedzielnym”[7]. Przez szereg lat współpracowała również z Centralnym Ośrodkiem Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie i wydawaną tam „Gazetą Górską”[8] oraz z kwartalnikiem Tatrzańskiego Parku Narodowego pt. "Tatry"[9].
Opublikowała około 1000 artykułów i kilkanaście książek. Podejmowała tematy kultury ludowej, obrzędów, magii, wierzeń, folkloru słownego, zbójnictwa karpackiego, tradycji pasterskich i przejawów religijności ludowej w tradycyjnej kulturze ludowej Górali Babiogórskich, Orawskich, Spiskich, Zagórzańskich i Pienińskich[4][8],.
Została pochowana na cmentarzu parafialnym w Zawoi[6].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- Zasłużony Działacz Kultury (1995)[1]
- Złoty Krzyż Zasługi (2001)[1]
- Laur Babiogórski (2000 i 2002)[10]
- Nagroda im. Oskara Kolberga (2013)[1]
- Nagroda Województwa Małopolskiego im. Romana Reinfussa (2013)[1]
- honorowe obywatelstwo Zawoi[1]
Publikacje (wybrane)[edytuj | edytuj kod]
- Atrybut–patron-symbol – Kraków 1982
- Madonny z Podkarpacia – Kraków 1983
- Niespokojne Karpaty, czyli rzecz o zbójnictwie – Warszawa 1986
- Kapliczki i krzyże przydrożne Polskiego Podkarpacia – Warszawa 1991
- Patron–atrybut-symbol – Poznań 1993
- Chrześcijańskie tradycje Podkarpacia – Pruszków 1993
- Szlakami św. Jana z Dukli – Kraków 1997
- Podtatrzańskie legendy – Kraków 1997
- Legendy Pienin – Kraków 1997
- Opowieści halnego wiatru, Legendy spod Tatr i Beskidów – Kraków 2005
- Kultura ludowa Górali Babiogórskich – Kraków 2016
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Anna Spiss. Urszula Janicka-Krzywda (1949-2015). „Lud”. XCIX, s. 455–458, 2015.
- ↑ Małgorzata Oleszkiewicz: Tarcza szkolna. Muzeum Etnograficzne w Krakowie. [dostęp 2022-11-21].
- ↑ a b c (mb): Dla kultury ludowej, w: "Tatry" nr 4 (46), jesień 2013, s. 10
- ↑ a b Dr Urszula Janicka-Krzywda, znawczyni kultury ludowej, obrzędów i magii [online], mapakultury.pl [dostęp 2015-01-28] (pol.).
- ↑ Zawoja: nie żyje Urszula Janicka-Krzywda [online], gazetakrakowska.pl [dostęp 2015-01-28] (pol.).
- ↑ a b Kronika zmarłych: Urszula Janicka-Krzywda, w: „Wierchy” R. 81 (2015), wyd. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Kraków 2017, ISSN 0137-6829, s. 335-336 ;
- ↑ Zmarła Urszula Janicka-Krzywda [online], krakow.gosc.pl [dostęp 2015-01-28] (pol.).
- ↑ a b Nekrolog w: „Gazeta Górska” R. XXIII, nr 1 (89), zima 2015. Wyd. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie, s. 49.
- ↑ (mb): Zasłużona dla regionalizmu, w: "Tatry" nr 2 (48), wiosna 2014, s. 13
- ↑ Laur Babiogórski. Stowarzyszenie Gmin Babiogórskich. [dostęp 2022-11-21].