Ulica Teodora Sixta w Bielsku-Białej
| Dolne Przedmieście | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok ze skrzyżowania z ul. Mickiewicza | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 350 m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Bielska-Białej  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
 49°49′38,0″N 19°02′33,0″E/49,827222 19,042500 | |||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Teodora Sixta – ulica w centrum Bielska-Białej, na historycznym Dolnym Przedmieściu. Liczy 350 m i biegnie równoleżnikowo (delikatnie odchylając się w kierunku południowo-zachodnim) od ulicy 3 Maja do ulicy Juliusza Słowackiego, krzyżując się po drodze z ulicami Adama Mickiewicza, Wiktora Przybyły i Zygmunta Krasińskiego. Liczy 20 numerów po stronie parzystej i 25 po stronie nieparzystej. Na całej długości obowiązuje ruch jednokierunkowy – od ulicy Słowackiego w stronę 3 Maja. Ulica należy do miejskiej strefy płatnego parkowania.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica wytyczona została w roku 1889 w obrębie tzw. kwartału willowego. Jej patronem jest Theodor Sixt[1] (1834–1897) – bielski fabrykant, działacz społeczny i filantrop, właściciel willi przy sąsiedniej ul. Mickiewicza (niegdyś Elisabethstraße). Nazwę tę nadano w roku 1900, funkcjonowała do końca drugiej wojny światowej i następnie została przywrócona po roku 1989. W okresie PRL ulica nosiła imię Karola Marksa.
Zabudowa[edytuj | edytuj kod]
Zabudowa ulicy jest dość zróżnicowana – w dolnej części dominuje zwarta zabudowa kamieniczna z początku XX wieku uzupełniona o późniejsze plomby, dominantą górnej wokół skrzyżowania z ul. Krasińskiego jest zespół czterech gmachów publicznych wzniesionych między 1910 a 1930 rokiem.
Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]
- nr 2 (róg 3 Maja 27) – neobarokowa kamienica z roku 1895 należąca niegdyś do fabrykantów Michaela Neumanna, a później Georga Schwabego (właściciela dzisiejszej Indukty);
- nr 5 – Delikatesy Wiejskie;
- nr 9-11 – dawna kamienica Moritza Bartelmussa, właściciela fabryki śrub i wyrobów emaliowanych przy ul. Podwale;
- nr 14 – dawna kamienica Rosenblumów z roku 1907, później siedziba firmy budowlanej Jüttner&Bolek, jeden z wyrazistszych zabytków architektury secesyjnej w Bielsku-Białej;
- nr 16 (róg Krasińskiego 34) – gmach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pierwotnie siedziba Powiatowej Kasy Chorych wzniesiona w roku 1927 w stylu modernizującego neoklasycyzmu;
- nr 17 (róg Krasińskiego 32) – gmach I Urzędu Skarbowego, wzniesiony w roku 1921 w stylu wczesnomodernistycznym z elementami neoklasycyzmu i neobaroku dla Węglowo-Przemysłowej Spółki Akcyjnej „Silesia” (Zakłady Górnicze Silesia);
- nr 19 (róg Krasińskiego 33) – funkcjonalistyczny gmach Banku Polskiego (później siedziba bielskiego oddziału NBP i Banku Gospodarstwa Krajowego) wraz z częścią mieszkalną, wybudowany w latach 1928–1931[2]; wpisany do rejestru zabytków 9 lipca 2020 (nr rej. A/673/2020)[3];
- nr 20 – siedziba Bielskiej Szkoły Przemysłowej, neobarokowy gmach wraz z zapleczem warsztatowym z lat 1910–1913; wpisany do rejestru zabytków 30 czerwca 2022 (nr rej. A/1003/22)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ We współczesnym zapisie nazwy ulicy spolszczono imię na „Teodor” bez „h”
- ↑ Michał Bulsa, Krystyna Wieczorek, Wnętrze gmachu Banku Polskiego przy ul. Teodora Sixta 19 w Bielsku-Białej jako przykład klasycyzującego modernizmu dwudziestolecia międzywojennego, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2023, t. 15, s. 30.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 27 lipca 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-08)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-07-27]
- ↑ WPIS DO REJESTRU ZABYTKÓW (A/1003/22) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2022-07-28]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Chojecka: Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 roku. Miasto jako dzieło sztuki. Bielsko-Biała: Urząd Miejski w Bielsku-Białej, 1994, seria: Biblioteka Bielska-Białej. ISBN 83-901390-0-6.
- Piotr Kenig, Wojciech Kominiak: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo WMW, 2008, seria: Biblioteka Bielska-Białej. ISBN 978-83-915603-0-3.