Ulica Żeglarska w Toruniu
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Południowy odcinek ulicy z Bazyliką katedralną świętych Janów, lato 2017 rok | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 225 m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Torunia  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 53,009232°N 18,605723°E/53,009232 18,605723 | |||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Żeglarska w Toruniu – jedna z ulic na terenie Starego Miasta w Toruniu.
Ulica Żeglarska prowadzi od południowo-wschodniego narożnika Rynku Staromiejskiego do Bramy Żeglarskiej, ma długość ok. 220 m i przebieg południkowy[potrzebny przypis]. W średniowieczu północny odcinek ul. Żeglarskiej nosił nazwę ul. Kurzej[1], odcinek od Kopernika do Rabiańskiej był nazywany różnie, najczęściej w odniesieniu do wieży kościoła św. Janów („naprzeciwko wieży św. Jana”, „pod wieżą św. Jana”), a odcinek od Rabiańskiej do bramy Żeglarskiej był nazywany tak jak dzisiaj – ul. Żeglarską[potrzebny przypis].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu była to jedna z najważniejszych ulic miasta, a także jedno z miejsc, gdzie najwcześniej stawiano domy murowane w Toruniu. Stąd najstarsza nazwa zachowana w źródłach – Ziglergasse mogła nawiązywać do murowanego charakteru ulicy („ceglarska”). Żeglarska należy do najszerszych ulic na Starym Mieście[2]. W okresie nowożytnym ulica stanowiła część Via Regia, „Drogi Królewskiej”, którą do miasta wjeżdżali królowie Polski[potrzebny przypis].
Wybrane obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Bazylika katedralna św. św. Janów - gotycki, ceglany kościół zbudowany ok. 1270–1330[3], od 1935 roku noszący status Bazyliki Mniejszej[4],
- nr 5 – dawny dom kompanijny kupców bractwa kupieckiego[5], jedna z najstarszych kamienic murowanych w mieście pochodząca z końca XIII w.[potrzebny przypis]; wewnątrz zachowane gotyckie polichromie z XIV w.[5], przedstawiające sceny Nawiedzenia, Zwiastowania, Pokłonu Trzech Króli, Koronacji Najświętszej Marii Panny oraz Walkę św. Jerzego ze smokiem[6],
- nr 7 – kamienica gotycka z końca XIV-XV w., przebudowana w 1. poł. XVIII w.;[potrzebny przypis] zachowane barokowe drewniane schody oraz polichromowane stropy[7],
- nr 8 – Pałac Dąmbskich (błędnie nazywany pałacem biskupów kujawskich)[potrzebny przypis] – barokowy pałac miejski zbudowany na zrębie dwóch gotyckich kamienic w końcu XVII w.[7], z fasadą o stiukowej dekoracji[potrzebny przypis],
- nr 9 – kamienica gotycka z XV w., przebudowana w XIX w., regotyzowana po 1970 roku[potrzebny przypis]
- nr 10 – kamienica gotycka z 2. poł. XIV., przebudowana w XVIII i pod koniec XIX w.[8],
- nr 13 – kamienica gotycka z ok. 1400 roku, przebudowywana m.in. w XVII wieku[9]; w latach 1992–1994 restaurowana[10]. Wewnątrz zachowane elementy gotyckie (wnęka z misą do umywania rąk, kominki) i fragmenty malowideł ściennych z XIV i XVII wieku[10].
- nr 22 – dawny pałac burmistrza Riessa, pierwotnie rokokowy z XVIII w., przebudowany w XIX w.[potrzebny przypis]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Krantz-Domasłowska 2002 ↓, s. 196.
- ↑ Mikulski 1999 ↓, s. 359.
- ↑ Kluczwajd 2002 ↓, s. 72.
- ↑ Kluczwajd 2002 ↓, s. 73.
- ↑ a b Pilecka 2002 ↓, s. 153.
- ↑ Kamienica ul. Żeglarska 5. turystyka.torun.pl. [dostęp 2024-03-09].
- ↑ a b Ulice: Żeglarska i Chełmińska. torun.pl. [dostęp 2024-03-09].
- ↑ Rejmanowski 1994 ↓, s. 382.
- ↑ Kamienica ul. Żeglarska 13. toruntour.pl. [dostęp 2023-05-30].
- ↑ a b Prarat i Zimna-Kawecka 2020 ↓, s. 26.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Katarzyna Kluczwajd: Skarby toruńskiej katedry. Toruń: Wydawnictwo Diecezji Toruńskiej, 2002. ISBN 83-916731-1-1.
- Liliana Krantz-Domasłowska: Dwa miasta – dwa kościoły. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak (red.): Dzieje i skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej pod patronatem Biskupa Toruńskiego oraz Prezydenta Miasta Torunia [22-23 marca 2002]. Toruń: 2002. ISBN 83-7285-116-6.
- Krzysztof Mikulski: Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1999. ISBN 83-231-1103-0. [dostęp 2024-03-09].
- Elżbieta Pilecka: Kościół p.w. św. Jana Chrzchciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu w okresie średniowiecza jako wizualizacja świadomości społecznej. W: Katarzyna Kluczwajd, Michał Woźniak (red.): Dzieje i skarby Kościoła Świętojańskiego w Toruniu. Materiały z konferencji przygotowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki w X rocznicę ustanowienia diecezji toruńskiej pod patronatem Biskupa Toruńskiego oraz Prezydenta Miasta Torunia [22-23 marca 2002]. Toruń: 2002. ISBN 83-7285-116-6.
- Maciej Prarat, Karolina Zimna-Kawecka. Ochrona konserwatorska kamienic w Toruniu – analiza 100 lat doświadczeń i prognozy. „Wiadomości Konserwatorskie”. 63, 2020.
- Maciej Rejmanowski. Prace konserwatorskie w województwie toruńskim w latach 1975-1990. „Ochrona Zabytków”. 3-4, 1994.