Tuwja Friedman
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 23 stycznia 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 13 stycznia 2011 |
| Rodzaj działalności | |
| Dyrektor | |
| Przynależność | Institute of Documentation for the Investigation of Nazi War Crimes |
Tuwja Friedman, Tuwia Frydman, Tadeusz Jasiński (ur. 23 stycznia 1922 w Radomiu, zm. 13 stycznia 2011 w Hajfie[1]) – żydowski działacz, tropiciel nazistowskich zbrodniarzy wojennych, tzw. łowca nazistów. Przyczynił się do ujęcia i osądzenia 250 zbrodniarzy, m.in. Adolfa Eichmanna.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w 1922 roku w Radomiu w rodzinie drukarza[2]. Podczas II wojny światowej został umieszczony w Obozie Pracy dla Żydów przy ul. Szkolnej, gdzie Żydzi zmuszani byli do pracy w fabryce broni[2]. W czerwcu 1944 roku, wykorzystując system kanalizacyjny, udało mu się zbiec z obozu, razem z kolegą[2].
W 1945 roku zmienił nazwisko na Tadeusz Jasiński i został oficerem śledczym KBW w więzieniu w Gdańsku[potrzebny przypis]. Podczas urlopu dopuścił się napaści rabunkowej w Radomiu i zdołał zbiec z miejsca zdarzenia[3]. Następnie opuścił Polskę[3].
W latach 1946–1952 pracował dla Hagany, ścigając nazistów[4][5], i jako dyrektor w wiedeńskim Żydowskim Centrum Dokumentacji Historycznej (Jüdische Historische Dokumentation), współpracując ściśle z założycielem instytutu Szymonem Wiesenthalem (1908–2005)[5][6].
Następnie wyjechał do Izraela, gdzie po pewnym okresie pracy dla instytutu Jad Waszem, w 1957 roku założył Institute of Documentation for the Investigation of Nazi War Crimes[3]. Prowadząc instytut kontynuował poszukiwanie nazistowskich zbrodniarzy i wywierał naciski na rządy wielu państw, doprowadzając do ich ekstradycji[3]. Przyczynił się do ujęcia i osądzenia 250 zbrodniarzy, m.in. Adolfa Eichmanna[7]. Informacje zgromadzone przez instytut posłużyły jako dowody w procesie Adolfa Eichmanna w latach 1961–62[3][8].
Był żonaty z Anną, z którą miał syna[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Tuviah Friedman. 2011-02-26. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ a b c Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 70. ISBN 978-0-520-96276-7. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ a b c d e Artur Wróblewski: Słynny żydowski „łowca nazistów” rabował w Radomiu. nowahistoria.interia.pl, 2017–07-27. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 74. ISBN 978-0-520-96276-7. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ a b Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 74. ISBN 978-0-520-96276-7. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 75. ISBN 978-0-520-96276-7. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
- ↑ Nazi hunter Tuvya Friedman laid to rest in Haifa. Jerusalem Post. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Eric Stover, Victor Peskin, Alexa Koenig: Hiding in Plain Sight: The Pursuit of War Criminals from Nuremberg to the War on Terror. Univ of California Press, 2016, s. 88. ISBN 978-0-520-96276-7. [dostęp 2017-08-03]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tuviah Friedman: The Hunter: Autobiography Of The Man Who Spent Fifteen Years Searching For Adolf Eichmann. Pickle Partners Publishing, 2015. ISBN 978-1-78625-149-7. [dostęp 2017-08-03].