Trakt św. Wojciecha
| Śródmieście, Orunia, Lipce, Św. Wojciech | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Widok na trakt św. Wojciecha | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 8,1 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Gdańska  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 54°18′35,1″N 18°37′48,1″E/54,309760 18,630028 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trakt św. Wojciecha – ulica Gdańska należąca do ciągu drogi krajowej nr 91, rozpoczynająca się w Śródmieściu, biegnąca przez dzielnicę Orunia-Św. Wojciech-Lipce, aż do granicy z Pruszczem Gdańskim.
Stanowi wlot do Gdańska od południa. Piąta pod względem długości (7352 m) ulica Gdańska zarządzana przez ZDiZ[1]. Łączy również Śródmieście z Obwodnicą Południową Gdańska.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Trakt Świętego Wojciecha jest przedłużeniem ulicy Okopowej wychodzącej z Węzła Unii Europejskiej w dzielnicy Śródmieście. Rozpoczyna się na Zaroślaku na zbudowanym na nowo w l. 2018-2021 Wiadukcie Biskupia Górka. Następnie biegnie przez całą dzielnicę Orunia-Św. Wojciech-Lipce, aż do granicy z Pruszczem Gdańskim.
Trakt przebiega kolejno przez Stare Szkoty, Orunię, gdzie łączy się z drogami wojewódzkimi: nr 221 Gdańsk – Kościerzyna w ciągu ulicy Podmiejskiej oraz nr 222 Gdańsk-Skórcz w ciągu ul. Starogardzkiej. Następnie Trakt Świętego Wojciecha biegnie przez przedmieście Lipce, w którym ulica łączy się z południową obwodnicą Gdańska (węzeł Lipce) będącą częścią drogi ekspresowej S7. Dalej Trakt biegnie przez Święty Wojciech, gdzie dzieli się na dwie części: historyczną, przechodzącą przez teren osiedla oraz szosę omijającą zabudowania, pełniącą funkcję małej obwodnicy. Ulica kończy się na granicy z Pruszczem Gdańskim w najdalej na południe wysuniętym rejonie miasta. Na całej długości Traktu, po jego zachodniej stronie płynie Kanał Raduni.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica ta powstała prawdopodobnie w czasie budowy Kanału Raduni jako droga techniczna. Funkcję głównego wjazdu do Gdańska od południa, znajdującego się w ciągu dawnej drogi kupieckiej Via Mercatorum, pełniła wcześniej biegnąca brzegiem morskim (sięgającym do X w. tego rejonu miasta) ul. Żuławska, o czym świadczą liczne odkrycia archeologiczne (łodzie).
W latach 1656-1927 w miejscu gdzie dziś Trakt św. Wojciecha rozpoczyna się na Zaroślaku, była położona Brama Oruńska - jedna z dwóch bram drogowych prowadzących do Gdańska od południa.
W przeszłości Trakt św. Wojciecha dzielił się na kilka odcinków o różnych nazwach. Pierwszy odcinek, przebiegający przez Zaroślak nosił od 1922 nazwę: Südpromenade (niem. Południowa Promenada) i powstał z połączenia ulic Am Mennonitenkirchhof (do 1915 pod nazwą Am Petershagener Tor) oraz Zweite (II.) Petershagen do 1922 roku. W 1933 całą ulicę nazwano Günter – Schaffer – Wall. Drugi odcinek przebiegający przez Stare Szkoty nosił nazwę Altschottland (niem. Stare Szkoty). Trzeci odcinek biegnący przez teren dawnych Chmielników (niem. Hopfenbruch) nosił nazwę Stadtgebiet (niem. Teren Miasta)[2]. Odcinki biegnące przez teren Oruni nazywały się Hauptstraße (niem. Główna) i Südstraße (niem. Południowa)[2]. Po 1933 obydwie uzyskały nazwę Horst - Wessel - Straße. W latach 1945–1949 ulica składała się z trzech odcinków o nazwach Oruńska 1, Oruńska 2 i Oruńska 3. W latach 1949–1997 nosiła nazwę Jedności Robotniczej[2].
W 2012 roku wyremontowano odcinek ulicy między Południową Obwodnicą Gdańska a granicą miasta (bez remontu drogi lokalnej przez centrum Św. Wojciecha), w 2013 odcinek między ul. Gościnną oraz Starogardzką, w 2014 fragment między ul. Starogardzką a Niegowską, w 2015 odcinek Gościnna – Sandomierska[3], w 2016 odcinek na północ od ul. Sandomierskiej (do Zrembu), a w lipcu 2017 przystąpiono do remontu odcinka od Zrembu do ul. Zaroślak[4], który zakończył się 29 września 2017 i pochłonął 2,7 mln zł[5]. W grudniu 2012 roku otwarto węzeł Lipce, łączący Trakt z Południową Obwodnicą Gdańska. Jednocześnie, w latach 2012–2013, przebudowie uległ biegnący wzdłuż ulicy wał Kanału Raduni.
W I połowie sierpnia 2019 na fragmencie ulicy w południowej części miasta wytyczony został buspas w kierunku centrum Gdańska[6]. 1 kwietnia 2021 wraz z nowym mostem nad kanałem Raduni, wiodącym do ul. Zaroślak, otwarto buspasy na Wiadukcie Biskupia Górka o łącznej długości 800 m, dzięki czemu łączna długość buspasów w Gdańsku osiągnęła wielkość 4685 m[7].
Na przełomie 2021 i 2022 dokonano wyburzeń mało wartościowej zabudowy magazynowej po wschodniej stronie ulicy, w bezpośredniej bliskości wiaduktu Biskupia Górka[8].
Zabudowa[edytuj | edytuj kod]
Wzdłuż ulicy znajdują się trzy zabytkowe zespoły. Pierwszym z nich jest układ urbanistyczny Oruni i Starych Szkotów z mieszaną zabudową mieszkalno-usługową, kształtowany był od XV do XX wieku. Drugim chronionym zespołem jest układ ruralistyczny Lipiec – dawna wieś ulicówka położona wzdłuż Traktu i Kanału Raduni. Zachowała się tu zabudowa z XIX wieku. Trzecim chronionym obszarem jest układ ruralistyczny Świętego Wojciecha z zabudową siedliskową z początku XX wieku[9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Drukarnia Gdańska – historyzujący budynek na Oruni (nr 57), związany z Polonią w Wolnym Mieście Gdańsku[10].
- Park Ferberów i Dwór Ferberów – zespół dworsko-ogrodowy z pierwszej połowy XVIII wieku położony w Lipcach (nr 293), wpisany do rejestru zabytków pod nr 901 dn. 4 lutego 1984 (obecnie pod nr 1050)[10].
- Lwi Dwór – dom podcieniowy z XVII wieku w Lipcach (nr 297)[10].
- Zajazd „Pod Świńskimi Głowami” – dom mieszkalny na fundamentach dawnej karczmy z 1600 r., położony w Lipcach (nr 320)[10].
- Dom mieszkalny w Świętym Wojciechu (nr 437)[10].
- Kościół św. Wojciecha – kościół parafialny z XIV wieku, położony w Świętym Wojciechu (nr 440)[10].
- Sanktuarium Świętego Wojciecha – miejsce pierwszego pochówku Świętego Wojciecha. Zabytkowa kaplica na wzgórzu objętym ochroną ekspozycji[10].
- Kanał Raduni – przekop rzeki Raduni płynący od Pruszcza Gdańskiego do Starego Miasta w Gdańsku, wzdłuż całej długości ulicy. Zabytek średniowiecznej inżynierii, wykopany w połowie XIV wieku przez Krzyżaków. Pomiędzy Kanałem a Traktem Świętego Wojciecha znajduje się szeroki wał z aleją kasztanowców[10].
Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]
Na Trakcie Św. Wojciecha kursują autobusy ZTM Gdańsk, PKS Gdańsk, PKS Starogard Gdański oraz innych przewoźników jadące w kierunku Kaszub i Kociewia. W latach 1896-1972 na odcinku od centrum do ul. Gościnnej ulicą kursował tramwaj elektryczny. Była to linia jednotorowa[11].
Instytucje[edytuj | edytuj kod]
- Sala Królestwa Świadków Jehowy[12] (nr 71)
- KRUS – oddział Gdańsk (nr 137)[13]
- Przedszkole nr 3 (nr 143)
- Urząd Dozoru Technicznego – oddział Gdańsk (nr 215b)
- Jednostka Ratowniczo – Gaśnicza Nr 3 (nr 253)[14]
- Wojskowa Komenda Uzupełnień Gdańsk (nr 253)[15]
- Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska – oddział Gdańsk[16] (nr 293c)
- Urząd pocztowy nr 19 (nr 434)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Najdłuższe ulice w Trójmieście. Rekordzistka ma 11,6 km. 2018-12-25. [dostęp 2018-12-26].
- ↑ a b c Akademia Rzygaczy – wydział ulicologii. [dostęp 2010-07-28].
- ↑ Maciej Naskręt: Będzie remont ostatniego fragmentu Traktu św. Wojciecha. Trojmiasto.pl, 2016-02-25.
- ↑ jw: Od środy remont na Trakcie św. Wojciecha. Trójmiasto.Wyborcza.pl, 2017-07-04.
- ↑ jakwej: Koniec remontu Traktu św. Wojciecha. Trójmiasto.Wyborcza.pl, 2017-09-28.
- ↑ jw: Dwa nowe buspasy w Gdańsku. Autobusy pojadą szybciej. Trójmiasto.Wyborcza.pl, 2019-08-20.
- ↑ 800 m nowych buspasów na Trakcie Św. Wojciecha. Szybszy dojazd na Orunię i do Pruszcza Gdańskiego
- ↑ Znikają hale przy Trakcie św. Wojciecha
- ↑ Studium uwarunkowań przestrzennych miasta Gdańska s. 180–181. Gdańsk - oficjalny portal miasta. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c d e f g h Studium uwarunkowań przestrzennych miasta Gdańska s. 159–178. Gdańsk - oficjalny portal miasta. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Oruńskie tramwaje. Gdańska Strefa Prestiżu. [dostęp 2019-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-18)].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-19].
- ↑ OR w Gdańsku. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. [dostęp 2010-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-27)].
- ↑ Jednostka Ratowniczo - Gaśnicza nr 3 Gdańsk - Orunia. Trójmiasto.pl.
- ↑ Dojazd. Wojskowa Komenda Uzupełnień w Gdańsku.
- ↑ Strona główna - Strona Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Gdańsku [online], www.gdansk.wios.gov.pl [dostęp 2019-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-17] (pol.).