Trafford Leigh-Mallory

Trafford Leigh-Mallory
Ilustracja
Trafford Leigh-Mallory w 1944 r.
Air Chief Marshall Air Chief Marshall
Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1892
Mobberley,
Wielka Brytania

Data i miejsce śmierci

14 listopada 1944
Alpy francuskie,
Francja

Przebieg służby
Lata służby

1914–1944

Siły zbrojne

Royal Air Force

Stanowiska

dowódca 8 Eskadry Lotniczej,
dowódca 12 Grupy Myśliwskiej,
dowódca 11 Grupy Myśliwskiej,
dowódca Alianckich Ekspedycyjnych Sił Powietrznych,
dowódca Sił Powietrznych w Azji Południowo-Wschodniej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

II wojna światowa †

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Łaźni (Wielka Brytania) Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania) Legionista Legii Zasługi (USA) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Kutuzowa I klasy (ZSRR)
Multimedia w Wikimedia Commons

Trafford Leigh-Mallory (ur. 11 lipca 1892 w Mobberley, zm. 14 listopada 1944 w Alpach francuskich) – brytyjski wojskowy, oficer Królewskich Sił Powietrznych, pilot, dowódca alianckich sił powietrznych podczas kampanii w Normandii.

W czasie I wojny światowej służył jako pilot myśliwca i dowódca eskadry Królewskiego Korpusu Lotniczego. Pozostając po zakończeniu wojny w nowo utworzonych Królewskich Siłach Powietrznych, Leigh-Mallory pracował jako oficer sztabowy i szkoleniowy w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, mając istotny wpływ na kierunki rozwoju RAF-u.

W przededniu wybuchu II wojny światowej był dowódcą 12 Grupy Myśliwskiej, a wkrótce po zakończeniu bitwy o Anglię objął dowództwo Grupy 11 Myśliwskiej, broniąc podejścia do Londynu. W 1942 r. został naczelnym dowódcą brytyjskiego lotnictwa myśliwskiego. W 1943 r. wybrano go głównodowodzącym Alianckich Powietrznych Sił Ekspedycyjnych, co uczyniło go dowódcą lotniczym podczas inwazji aliantów w Normandii.

W listopadzie 1944 r., w drodze na Cejlon, gdzie miał objąć stanowisko dowódcy sił powietrznych w południowo-wschodniej Azji, jego samolot rozbił się w Alpach francuskich, w wyniku czego Leigh-Mallory, jego żona i cała załoga zginęła[1]. Był jednym z najstarszych stopniem brytyjskich oficerów i najwyższym oficerem RAF-u, który zginął podczas II wojny światowej.

Wczesne życie[edytuj | edytuj kod]

Trafford Leigh-Mallory urodził się w Mobberley w hrabstwie Cheshire, jako syn Herberta Leigh Mallory’ego (1856–1943), pastora wspólnoty anglikańskiej w Mobberly, który legalnie zmienił nazwisko na Leigh-Mallory w 1914 r. Był młodszym bratem George’ a Mallory’ ego, znanego alpinisty[2]. Studiował w Haileybury i Magdalene College w Cambridge[2], gdzie był członkiem klubu literackiego i gdzie poznał Arthura Teddera, przyszłego marszałka RAF-u. Zdał licencjat z prawa i złożył podanie do Inner Temple, elitarnego stowarzyszenia prawników w Londynie, by zostać adwokatem, gdy w 1914 r. wybuchła Wielka Wojna.

W 1915 r. Leigh-Mallory poślubił Doris Sawyer, para miała dwoje dzieci[2].

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory zgłosił się na ochotnika do batalionu sił terytorialnych Królewskiego Pułku Liverpoolskiego jako szeregowiec[3]. Został powołany na stanowisko podporucznika 3 października 1914 r.[4] i przeniesiony do pułku Lancashire Fusiliers, choć szkolenie oficerskie zatrzymało go w Anglii, kiedy jego batalion wszedł już na pokład statku płynącego do Francji. Wiosną 1915 r. został wysłany na front wraz z pułkiem South Lancashire[3] i został ranny podczas ataku w II bitwie pod Ypres[2]. 21 czerwca 1915 r. otrzymał awans na porucznika[5].

Po wyleczeniu z ran, w styczniu 1916 r. Leigh-Mallory dołączył do Królewskiego Korpusu Powietrznego i został przyjęty na szkolenie dla pilotów[3]. 7 lipca 1916 r. wysłano go, jako porucznika lotnictwa[6] do 7. dywizjonu[3], wraz z którym latał podczas operacji bojowych, obejmujących bombardowania, rozpoznanie i operacje fotograficzne podczas bitwy nad Sommą.

Następnie przeniesiono go do 5 Eskadry w lipcu 1916 r.[3], po czym wrócił do Anglii. Został awansowany na kapitana stanu wojny 2 listopada 1916 r.[7]

Pierwszą jednostką lotniczą, którą dowodził Leigh-Mallory, była 8 Eskadra, przekazana pod jego rozkazy w listopadzie 1917 r.[3] Po bitwie o Cambrai eskadra brała udział w nowatorskich jak na tamte czasy kombinowanych operacjach wojskowych, współpracując z siłami pancernymi i artylerią, co miało później niebagatelny wpływ na rozwój jego kariery. Po zawieszeniu broni Leigh-Mallory za swoje zasługi na polu walki został odznaczony Orderem Wybitnej Służby[3].

Lata międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie Leigh-Mallory rozważał powrót do zawodu prawnika, ale z racji niewielkich szans na rozwój kariery w zawodzie pozostał w niedawno utworzonych Królewskich Siłach Powietrznych, awansując na majora (w brytyjskich silach powietrznych ten stopień nosi nazwę Squadron Commander) 1 sierpnia 1919 r.[8] i obejmując dowództwo nad Dywizjonem Rozejmowym[3].

Awansowany na podpułkownika (ang. Wing Commander) 1 stycznia 1925 r.[9] Leigh-Mallory wstąpił do Szkoły Oficerskiej RAF-u (ang. RAF Staff College), którą ukończył w 1925 r. Dwa lata później objął kierownictwo nad Szkołą Operacji Połączonych (ang. School of Army Cooperation) z uwagi na swoje doświadczenie w tego typu działaniach podczas Wielkiej Wojny. Ostatecznie w 1930 r. został wysłany do Szkoły Sztabu Armii (ang. Army Staff College) w Camberley[3]. Był w tamtym czasie wiodącym autorytetem w dziedzinie współpracy różnych rodzajów sił zbrojnych na polu walki. Przez krótki czas wykładał w Królewskim Instytucie Połączonych Wojsk (ang. Royal United Services Institute) na temat współpracy lotnictwa z siłami zmechanizowanymi na polu walki.

Awansowany na pułkownika (ang. Group Captain) 1 stycznia 1932 r.[10], Leigh-Mallory otrzymał stanowisko w Ministerstwie Lotnictwa, a następnie został przydzielony do delegacji brytyjskiej na Konferencji Rozbrojeniowej w Genewie pod patronatem Ligi Narodów[3], gdzie nawiązał wiele przydatnych kontaktów. Po fiasku konferencji wrócił do Ministerstwa Lotnictwa i uczęszczał do Imperial Defense College, najstarszej z uczelni sztabowych w Wielkiej Brytanii[3]. Jednak brak doświadczenia w dowodzeniu dużymi jednostkami wojskowymi oznaczał dla niego konieczność służby jako dowódca Szkoły Latania nr 2 i dowódca niewielkiej stacji lotniczej RAF w Digby, dopóki nie przydzielono mu funkcji oficera sztabowego za granicą[3]. Został wysłany do Iraku w Boże Narodzenie 1935 r.[3], gdzie został awansowany na generała brygady (ang. Air Commodore) 1 stycznia 1936 r.[11] W grudniu 1937 r. powrócił do Anglii, gdzie został mianowany dowódcą 12 Grupy Myśliwskiej[3].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Anglię[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory po objęciu dowództwa nad 12 Grupą Myśliwską okazał się energicznym organizatorem i liderem. 1 listopada 1938 r. awansował na generała dywizji (ang. Air Vice-Marshal)[12], stając się zarazem jednym z najmłodszych oficerów brytyjskiego lotnictwa noszących ten stopień. Był dowódcą lubianym przez podwładnych, ale jego relacje z dowódcami innych stacji lotniczych były dość napięte.

12 Grupa Myśliwska i „Big Wing”[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory w sztabie 11 Grupy Myśliwskiej, Uxbridge, Middlesex

Podczas bitwy o Anglię Leigh-Mallory pokłócił się z wicemarszałkiem lotnictwa Keithem Parkiem, dowódcą 11 Grupy. Park, który był odpowiedzialny za obronę południowo-wschodniej Anglii i Londynu, stwierdził, że 12 Grupa nie robi wystarczająco dużo, aby chronić lotniska na południowym wschodzie. Leigh-Mallory opracował wraz z majorem Douglasem Baderem zmasowaną formację myśliwską zwaną Wielkim Skrzydłem (ang. Big Wing), której z powodzeniem używali do polowania na formacje niemieckich bombowców. Leigh-Mallory krytykował taktykę Parka i Hugh Dowdinga, dowódcy sił myśliwskich, sądząc, że nie zrobiono wystarczająco dużo, aby formacje wielkości skrzydeł mogły działać z powodzeniem[2]. Następnie podjął działania w kręgach politycznych, aby doprowadzić do usunięcia Parka z dowództwa 11 Grupy; miały w tym swój udział fałszywe roszczenia do sukcesów innego skrzydła, Duxford Big Wing. Przez cały okres bitwy o Anglię jego brak wsparcia dla 11 Grupy Parka przyczynił się w istotny sposób do szkód, jakie Luftwaffe były w stanie wyrządzić na lotniskach 11 Grupy[13].

Po bitwie o Anglię, naczelnik lotnictwa Charles Portal, nowy naczelny dowódca sił powietrznych, który zgadzał się ze stanowiskiem Leigh-Mallory’ ego, usunął zarówno Parka, jak i Dowdinga ze swoich stanowisk. Leigh-Mallory przejął od Parka dowodzenie nad 11 Grupą Myśliwską w grudniu 1940 r.[3] Jako inicjator zmiany dowodzenia nad grupą, Leigh-Mallory został oskarżony o utworzenie spisku mającego na celu obalenie Dowdinga.

11 Grupa Myśliwska i Normandia[edytuj | edytuj kod]

Jednym z powodów powołania Leigh-Mallory’ego na dowódcę 11 Grupy Myśliwskiej było to, że był postrzegany jako jednej z nielicznych ofensywnie myślących dowódców ze starszego pokolenia. Po mianowaniu na nowe stanowisko w krótkim czasie wprowadził do lotów nad Francją jednostki myśliwskie wielkości skrzydła, znane jako „rodeos” (gdy towarzyszyły im bombowce prowokujące do ataku wrogie myśliwce, były one znane jako operacje „cyrkowe”)[14]. Jednak Leigh-Mallory spotkał się z krytyką, ponieważ jego naloty na terytorium wroga spowodowały ciężkie straty w szeregach RAF-u z ponad 500 pilotami utraconymi w samym 1941 roku, tracąc cztery samoloty na każdą zniszczoną niemiecką maszynę i wyrządzając niewielkie szkody w celach naziemnych. Działo się to pomimo tego że w tym okresie niemieckie siły zbrojne mobilizowały się do operacji Barbarossa, a niewielu lotników Luftwaffe pozostało w zachodniej Europie. To była okazja do szybkiego przyswajania wiedzy przez Leigh Mallory'ego, mimo że Luftwaffe popełniła podobne błędy podczas Bitwy o Anglię i niewielu innych starszych dowódców RAF-u rozumiało to. Jeden z jego oficerów sztabu zauważył:

Moim zdaniem wiele się wtedy nauczyliśmy – jak przeprowadzać te naloty, oszukując radary i techniki odpierania ataków powietrznych przez wroga. Na Bliskim Wschodzie nadal byliśmy w świecie I wojny światowej – nie nauczyliśmy się żadnej z technik mylenia wroga, takich jak wysyłanie myśliwców wysokiego pułapu i przeprowadzanie bombowców pod nimi.

Warto przy tym zwrócić uwagę na to, że Leigh Mallory posiadał wówczas aż 75 eskadr myśliwskich, głównie w celu prowadzenia nieskutecznych operacji ofensywnych z terytorium Wielkiej Brytanii w 1941 r., podczas gdy na Malcie i w Singapurze broniły się tylko przestarzałe samoloty. W tym czasie najlepsi dowódcy RAF-u i taktycy walk powietrznych służyli w rejonie Morza Śródziemnego, osiągając większe sukces nad Maltą i Afryką Północną niż ich koledzy na wyspach brytyjskich. Leigh-Mallory został wyznaczony na pełniącego obowiązki (ang. promoted to acting) generała broni (ang. Air Marshall) 13 lipca 1942 r.[15]

Leigh-Mallory prowadzi odprawę dywizjonu lotniczego we Francji we wrześniu 1944 r.

W listopadzie 1942 r. Leigh-Mallory zastąpił Sholto Douglasa na stanowisku szefa Dowództwa Sił Myśliwskich[3] i 1 grudnia 1942 r. awansował do stopnia generała broni czasu wojny[16]. W styczniu 1943 r. został komandorem Orderu Łaźni, a po dokonaniu wizytacji dowództwa lotnictwa i armii w Afryce rozpoczął lobbing na rzecz utworzenia jednolitego dowództwa sił powietrznych Aliantów w nadchodzącej inwazji na Europę. Reakcją na te starania był znaczny opór innych oficerów wobec takiego stanowiska, które nie było w interesie żadnej z liczących się wówczas formacji lotniczych – reprezentowanych w szczególności przez Arthura Teddera, Arthura Harrisa z Dowództwa Sił Bombowych i Carla Spaatza z Sił Powietrznych Armii Amerykańskiej – każdy z nich wydawał się być zainteresowany utrzymaniem swojego zakresu autonomii w dowodzeniu. Właśnie dlatego potrzebny był jeden dowódca sił powietrznych, a Leigh-Mallory, z bogatym doświadczeniem we współpracy różnych rodzajów wojsk, był idealnym kandydatem na to stanowisko. Z tych powodów, ostatecznie w sierpniu 1943 r. został on mianowany naczelnym dowódcą Alianckich Ekspedycyjnych Sił Powietrznych (ang. Allied Expeditionary Air Force) w przyszłej inwazji na Normandię[3]. Leigh-Mallory otrzymał stały awans na generała dywizji 15 grudnia 1943 r.[17], a na generała broni 1 stycznia 1944 r.[18]

Ponieważ wiele z misji bombowych prowadzonych przez lotników Leigh-Mallory’ ego było wymierzonych przeciwko węzłom transportowym, takim jak miasta i wioski, ich dowódca znalazł się pod presją polityków, aby ograniczyć skutki ataków w postaci strat wśród francuskich cywilów. Leigh-Mallory opierał się, twierdząc, że ofiary są niefortunne, ale konieczne, jeśli plan lotniczy ma przynieść jakikolwiek skutek. Jego bombardowania strategiczne znacznie spowolniły ruchy wojsk i zaopatrzenia na tyłach armii niemieckiej, a doświadczenie we współpracy różnych rodzajów wojsk przyniosło wymierne skutki podczas Operacji Overlord. Gen. Bernard Law Montgomery był zadowolony ze wsparcia lotniczego w Normandii i powiedział w Ministerstwie Wojny:

Zdecydowanie musimy utrzymać Leigh-Mallory’ego jako naczelnego dowódcę lotnictwa. Jest jedynym lotnikiem, który wygrał bitwę lądową i nie popadł z tego powodu w pychę.

Śmierć i dziedzictwo[edytuj | edytuj kod]

16 sierpnia 1944 r., kiedy bitwa o Normandię dobiegała końca, Leigh-Mallory został mianowany szefem Dowództwa Sił Powietrznych w Azji Południowo-Wschodniej (ang. South East Asia Command, SEAC) z polowym awansem na generała (ang. Air Chief Marshal)[19]. Jednak zanim zdążył objąć to stanowisko, 14 listopada wraz z żoną zginął w drodze do Birmy, gdy ich Avro York MW126, pilotowany przez majora Charlesa Gordona Drake’a Lancastera[20], rozbił się w Alpach francuskich, zabijając wszystkich na pokładzie[1][2]. Komisja śledcza stwierdziła, że wypadek był konsekwencją złej pogody i można go było uniknąć, gdyby Leigh-Mallory nie nalegał, aby lot odbywał się w tak złych warunkach wbrew radom załogi[2]. Jego zastępcą w SEAC miał być główny rywal z czasów bitwy o Anglię, Keith Park.

Pamięć[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory i jego żona są pochowani wraz z 10 lotnikami w Le Rivier d’Allemont, 15 mil na południowy wschód od Grenoble, w niewielkiej odległości od miejsca katastrofy[21]. Aby uczcić 60. rocznicę śmierci Leigh-Mallory’ego, lokalna gmina otworzyła poświęcone mu niewielkie muzeum w 2004 roku.

Brytyjska lokomotywa parowa o numerze 34109, zbudowana dla Południowego Regionu Kolei Brytyjskich w 1950 roku, została nazwała na cześć dowódcy lotniczego Sir Trafford Leigh-Mallory[22].

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory był krytykowany za intrygi polityczne w Ministerstwie Lotnictwa, w szczególności za działanie w porozumieniu z Sholto Douglasem, które doprowadziło do zastąpienia Dowdinga i Parka na ich stanowiskach 25 listopada 1940 r., dwa miesiące po zwycięstwie w bitwie o Anglię. Leigh-Mallory zastąpił wtedy Keitha Parka w 11 Grupie Myśliwskiej, a Sholto Douglas w miejsce Dowdinga objął funkcję Dowódcy Sił Myśliwskich[23]. Kiedy opublikowano oficjalną historię Bitwy o Anglię, nazwisko Dowdinga nie zostało w niej wymienione, co skłoniło Churchilla, by powiedzieć Archibaldowi Sinclairowi, ministrowi lotnictwa:

To nie jest dobrze napisana historia… Zazdrości i kliki, które doprowadziły do popełnienia tej niegodziwości, są dyskredytacją Ministerstwa Lotnictwa[24]

Hobby i zainteresowania[edytuj | edytuj kod]

Leigh-Mallory był zapalonym żeglarzem.

Po tym, jak jedno z jego dzieci wyszło z poważnej choroby, Leigh-Mallory zainteresował się cudownymi uzdrowieniami i spirytualizmem. W jednej z anegdot sugerował, że widział ducha Emily Langton Massingberd, działaczki na rzecz praw kobiet w starym, murowanym domu Gunby Hall w Lincolnshire. Kiedy budynek był zagrożony wyburzeniem podczas II wojny światowej w celu zagospodarowania miejsca pod budowę nowego lotniska, Leigh-Mallory interweniował, aby go uratować. Obecnie budynek znajduje się pod opieką National Trust[25].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Trafford Leigh-Mallory. World War II Database. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Trafford Leigh-Mallory. Oxford Dictionary of National Biography. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Air of Authority – A History of RAF Organisation – Air Chief Marshal Sir Trafford Leigh-Mallory.
  4. ↑ No. 28922. „The London Gazette”, s. 7815, 2 października 1914. (ang.). 
  5. ↑ No. 29419. „The London Gazette (Supplement)”, s. 12995, 28 grudnia 1915. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  6. ↑ No. 29682. „The London Gazette (Supplement)”, s. 7413, 26 lipca 1916. (ang.). 
  7. ↑ No. 29826. „The London Gazette (Supplement)”, s. 11123, 16 listopada 1916. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  8. ↑ No. 31486. „The London Gazette”, s. 9865, 1 sierpnia 1919. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  9. ↑ No. 33007. „The London Gazette (Supplement)”, s. 8, 1 stycznia 1925. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  10. ↑ No. 33785. „The London Gazette (Supplement)”, s. 16, 1 stycznia 1932. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  11. ↑ No. 34237. „The London Gazette”, s. 8407, 31 grudnia 1935. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  12. ↑ No. 34566. „The London Gazette”, s. 6820, 1 listopada 1938. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  13. ↑ Korda 2009 ↓, s. 130.
  14. ↑ Regan 1996 ↓.
  15. ↑ No. 35646. „The London Gazette (Supplement)”, s. 3304, 28 lipca 1942. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  16. ↑ No. 35813. „The London Gazette (Supplement)”, s. 5338, 8 grudnia 1942. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  17. ↑ No. 36307. „The London Gazette (Supplement)”, s. 5658, 28 grudnia 1943. [dostęp 2021-02-28]. 
  18. ↑ No. 36307. „The London Gazette (Supplement)”, s. 89, 28 grudnia 1943. [dostęp 2021-02-28]. (ang.). 
  19. ↑ No. 36674. „The London Gazette (Supplement)”, s. 3995, 29 sierpnia 1944. [dostęp 2021-02-28]. 
  20. ↑ Squadron Leader (Pilot)LANCASTER, CHARLES GORDON DRAKE. Commonwealth War Graves Commission. [dostęp 2019-10-22]. (ang.).
  21. ↑ ALLEMONT (LE RIVIER) COMMUNAL CEMETERY. Commonwealth War Graves Commission. [dostęp 2019-10-22]. (ang.).
  22. ↑ Hornby R2606 Southern Railway Rebuilt West Country '34109'. Model Rail Database. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  23. ↑ Korda 2009 ↓, s. 289–299.
  24. ↑ Gilbert 1983 ↓, s. 1061.
  25. ↑ Take a virtual tour of three floors of the house. National Trust. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Len Deighton: Battle of Britain. London: Michael Joseph, 1980. ISBN 978-0224018265. (ang.).
  • Martin Gilbert: Finest Hour. London: Heinemann, 1983. (ang.).
  • Michael Korda: With Wings Like Eagles: A History of the Battle of Britain. New York: HarperCollins, 2009. ISBN 978-0061125362. (ang.).
  • Geoffrey Regan: The Guinness Book of Flying Blunders. London: Guinness Books, 1996. ISBN 978-0851126074. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trafford_Leigh-Mallory&oldid=73059656”