Topola Wilsona
 Liście topoli Wilosna | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | topola Wilsona |
| Nazwa systematyczna | |
| Populus wilsonii C.K.Schneid. C. S. Sargent, Pl. wilson. 3:16. 1916 | |
Topola Wilsona (Populus wilsonii C.K. Schneid.) – gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Pochodzi z Chin[3]. W niektórych rejonach świata jest uprawiana jako roślina ozdobna lub drzewo do nasadzeń krajobrazowych. W Polsce sadzona jest bardzo rzadko, właściwie spotkać ją można tylko w kilku ogrodach botanicznych.
Występuje na tych samych obszarach co Populus lasiocarpa, jednak potrafi rosnąć jeszcze wyżej (1300 – 3300m), a spotkać ją można w dolinach górskich rzek i potoków[4]. Według niektórych źródeł dorasta tam do 25 m wysokości i 90 cm średnicy pnia[5]. Topola ta została znaleziona przez E. H. Wilsona w roku 1907, a następnie przesłana do Arboretum Arnolda. Dziewięć lat później opisał ją Schneider w Plantae Wilsonianae, którą nazwał na cześć odkrywcy P. wilsonii.
W 1956 roku pierwszy raz na świecie wykonano udaną krzyżówkę P. wilsonii z P. lasiocarpa. Dokonali tego Stanisław Bartkowiak i Władysław Bugała w Arboretum Kórnickim. Wyselekcjonowano 6 klonów, które posiadały cechy obu rodziców. Otrzymane mieszańce poprzez zlepek nazw łacińskich nazwano Populus ×wilsocarpa S. Bartkowiak & W. Bugała[6] – nazwa ta została jednak nieprawidłowo opublikowana, przez co traktowana jest jako nieważna[7]. Aktualną nazwą przyjętą dla mieszańców topoli wielkolistnej i topoli Wilsona jest Populus ×kornicensis Böcker & Koltzenburg ex Korbik & Kosiński[8]. W Polsce nosi nazwę topoli kórnickiej[9]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Zaliczana jest do sekcji topól wielkolistnych (Leucoides, która obejmuje trzy gatunki). Topola Wilsona rośnie w Polsce bardzo wolno, co w rodzaju Populus spotykane jest dość rzadko. Tworzy bardzo regularną, charakterystyczną koronę, zbudowaną z grubych gałęzi, które są skierowane promieniście ku górze.
Pędy są grube, nagie, ciemnozielone, błyszczące. Liście szerokojajowate z równą lub sercowatą podstawą, grube i skórzaste, długości około 20 cm i 15 szerokości. Pokryte kutnerem za młodu, potem nagie. Ogonek liściowy okrągły, długości ok. 10 cm i zielony (u P. lasiocarpa – purpurowy). W Polsce rosną tylko okazy żeńskie[4]. Pąki wierzchołkowe duże, podobne do pąków kasztanowca, zaokrąglone na szczycie (u P. lasiocarpa są spiczasto zakończone). Kwiatostany i owoce są gęsto owłosione.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Populus wilsonii bywa włączana do Populus glauca s.l. (nazwa uznawana jest za synonim tego gatunku, podobnie jak Populus jacquemontiana Dode var. glauca (Haines) Kimura[10]. Niektórzy autorzy wskazują jednak na istotne różnice morfologiczne pomiędzy tymi dwoma topolami, uzasadniające utrzymanie dla obu statusu odrębnych gatunków[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-04-25].
- ↑ a b Bugała W.: Arboretum Kórnickie, Rocznik IV – 1959: Kolekcja topoli w Arboretum Kórnickim; część III; s. 153
- ↑ Schneider C. K. 1916. Salicaceae in Plantae Wilsonianae. Vol. III, part I, Cambridge.
- ↑ Topola Wilsona. Instytut Dendrologii PAN. [dostęp 2021-01-20].
- ↑ Populus × wilsocarpa | International Plant Names Index [online], www.ipni.org [dostęp 2023-11-06].
- ↑ Korbik M., Kosiński P., Revisiting the taxonomy of Populus lasiocarpa × P. wilsonii hybrids. Dendrobiology 90:86–94, www.idpan.poznan.pl, 2023, DOI: 10.12657/denbio.090.007 [dostęp 2023-11-06] (ang.).
- ↑ S. Bartkowiak, W. Bugała. Populus ×wilsocarpa – nowy mieszaniec topoli otrzymany w Arboretum Kórnickim. Arboretum Kórnickie, rocznik XXIII – 1978, s. 219.
- ↑ Populus glauca - Trees and Shrubs Online [online], treesandshrubsonline.org [dostęp 2022-05-30].
- ↑ Mateusz Korbik, Dawid Andrzejczak, Różnice morfologiczne pomiędzy Populus glauca i Populus wilsonii z sekcji Leucoides rodzaju Populus (Salicaceae), „Konferencja: X Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego w Niemczy "Zachowanie walorów przyrodniczych i kulturowych Dolnego Śląska"”, 26 maja 2022, ISBN 978-83-938299-9-6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Topola. [dostęp 2009-05-22].