Thomas-Morse XP-13 Viper
 Samolot w wersji XP-13, na zdjęciu dobrze widoczna jest blacha falista pokrywająca kadłub | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | Thomas-Morse Aircraft |
| Typ | |
| Konstrukcja | dwupłat o konstrukcji głównie metalowej |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 1929 |
| Liczba egz. | 1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | Pratt & Whitney R-1340 Wasp |
| Moc | 450 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 8,53 m |
| Długość | 7,16 m |
| Wysokość | 2,56 m |
| Powierzchnia nośna | 17,6 m² |
| Masa | |
| Własna | 1008 kg |
| Startowa | 1449 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 302 km/h |
| Prędkość przelotowa | 241 km/h |
| Pułap praktyczny | 7360 m |
| Dane operacyjne | |
Thomas-Morse XP-13 Viper – prototypowy samolot myśliwski zaprojektowany i zbudowany w zakładach Thomas-Morse Aircraft jako prywatna inicjatywa tej firmy. Viper miał konstrukcję głównie metalową i był jednym z najbardziej udanych metalowych samolotów Thomas-Morse. Powstał tylko jeden egzemplarz, który został zakupiony przez United States Army Air Corps (USAAC), ale pomimo dobrych osiągów i własności pilotażowych samolot nie wszedł do produkcji seryjnej. Był to ostatni samolot, który powstał w firmie Thomas-Morse Aircraft. Viper został stracony w wyniku pożaru, który wybuchł na jego pokładzie w locie, a sama firma została przejęta przez Consolidated Aircraft Corporation.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
Firma Thomas-Morse i jej główny projektant B. Douglas Thomas miała długą historię projektowania i budowania nowoczesnych i nowatorskich samolotów. W zakładach Thomas-Morse powstał między innymi pierwszy amerykański myśliwiec (MB-1), pierwszy samolot o metalowej konstrukcji, który został zaakceptowany przez Armię (O-6), czy pierwszy samolot o metalowej konstrukcji produkowany seryjnie dla Armii (O-19). W zakładach zaprojektowano także szereg konstrukcji, który nie weszły do służby, czy zostały uznane jako mniej udane, a w ich konstrukcji często stosowano nowatorskie rozwiązania (na przykład TM-23 i TM-24).
W czasie I wojny światowej firma odniosła znaczny sukces finansowy i zdobyła znakomitą reputację produkując ponad 600 samolotów SH-4 i S-4 w różnych wersjach[1]. Już po wojnie Thomas-Morse przez pewien czas był jednym z najważniejszych graczy na rynku amerykańskich wytwórni lotniczych projektując i budując 50 egzemplarzy myśliwca MB-3, który był standardowym myśliwcem Armii na początku lat 20. XX wieku[1]. Po utracie kontraktu na budowę dalszych egzemplarzy MB-3 pozycja firmy znacznie się pogorszyła (kontrakt został wygrany przez Boeing)[1].
Viper (w języku angielskim „żmija”) powstał jako prywatna inicjatywa firmy z nadzieją na uzyskanie kontraktu na produkcję seryjną samolotu[2]. Dowództwo USAAS było wówczas zainteresowane konstrukcją samolotu napędzanego nowo powstałym silnikiem Curtiss H-1640 i postanowiono, że także Viper zostanie wyposażony w ten silnik[2].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Viper[a] był jednosilnikowym, jednomiejscowym, dwupłatowym samolotem myśliwskim[2][3]. Wewnętrzna część konstrukcji kadłuba i skrzydeł wykonana była ze stali (według jednego źródła konstrukcja skrzydeł byłą drewniana[3]), kadłub samolotu i powierzchnie sterowe kryte były falistą blachą aluminiową, a skrzydła i ogon były pokryte płótnem[2][3].
W oryginalnej wersji samolot napędzany był silnikiem Curtiss H-1640 o mocy 600 KM[2][3], w drugiej wersji (znanej jako XP-13A) napęd samolotu stanowił silnik Pratt & Whitney SR-1340-C o mocy 450 KM z owiewką typu NACA[3][4]. Samolot w drugiej wersji miał także nieco powiększony ogon[3][4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Viper, który został zbudowany jako prywatna inicjatywa firmy[2][3] został przekazany USAAC w czerwcu 1929 i pod tymczasowym oznaczeniem P-559 został oblatany przez pilotów USAAC w bazie Wright Field[3]. Po przejściu testów został zakupiony przez USAAC w sierpniu 1930[2] już jako XP-13 (numer seryjny 29-453)[2][3].
Według pilotów USAAC samolot miał bardzo dobre własności pilotażowe i akrobatyczne[3]. Testy wykazały jednak nierozwiązywalne problemy z chłodzeniem silnika Curtiss H-1640 i we wrześniu 1930[3] samolot został częściowo przebudowany ze standardowym wówczas silnikiem używanym przez samoloty Armii Pratt & Whitney R-1340 Wasp[3][4].
Pomimo mniejszej mocy nowego silnika, w drugiej wersji samolot okazał się szybszy o 15 mil na godzinę (24 km/h), co było zapewne związane z mniejszą masą nowego silnika i poprawioną aerodynamiką samolotu[3][4]. Wersja z silnikiem Wasp otrzymała oznaczenie XP-13A i numer seryjny 28-189[3][4].
Jedyny prototyp uległ zniszczeniu po tym jak zapalił się w locie[3][4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Samolot został nazwany „Viper” przez jego producenta, oznaczenie XP-13 został mu nadane przez Armię już po jego zakupie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 13.
- ↑ a b c d e f g h Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. s. 58.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 31.
- ↑ a b c d e f Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. s. 59.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. Nowy Jork: Aerofact, 1971. ISBN 0-668-02403-8.
- John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-233-8.