Termy Karakalli
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy | 206 |
| Ukończenie budowy | 216–217 |
Położenie na mapie Rzymu  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
Położenie na mapie Lacjum  | |
 41°52′46″N 12°29′35″E/41,879444 12,493056 | |
Termy Karakalli[1] (łac. Thermae Caracallae; wł. Terme di Caracalla) – najlepiej zachowane rzymskie termy, znajdujące się za Porta Capena w okręgu XII, na południowy zachód od via Appia[2].
Budowę term rozpoczęto w 206 roku, za panowania Septymiusza Sewera[3]. Oddano je do użytku za panowania jego następcy Karakalli w 216–217 roku[3]. Były to pierwsze łaźnie publiczne wzniesione w Rzymie od ponad 100 lat, kiedy to otwarte zostały Termy Trajana[2]. Prace budowlane zakończono ostatecznie za Heliogabala i Aleksandra Sewera[2][3]. Drobniejszych przebudów dokonano w czasach Aureliana, Konstansa i Teodozjusza[3]. Budowla została porzucona i popadła w ruinę po 537 roku, w którym to podczas oblężenia Rzymu przez Gotów zniszczono doprowadzające wodę do miasta akwedukty[2][3].
Cały kompleks łaźni zajmował obszar około 12 hektarów[3]. Był to kompleks typowy dla obiektów budowanych w czasach cesarstwa, wzniesiony według wzorców ustalonych ostatecznie w architekturze Term Trajana[2][3]. Główny budynek miał wymiary 214×110 m[2]. Do pomieszczeń prowadziła brama umieszczona pośrodku wschodniego boku. Przez pomieszczenia szatni (apodyterium) przechodziło się do palestry. Pomieszczenia te przeznaczone były między innymi do wykonywania ćwiczeń gimnastycznych. Z nimi sąsiadowały sale masażu, wypoczynku i najprawdopodobniej biblioteki umieszczone w symetrycznie rozmieszczonych apsydach. Za tymi pomieszczeniami, po stronie zachodniej budynku, znajdował się kompleks pomieszczeń ogrzewanych. Były tam m.in. pomieszczenia sauny (laconicum) oraz basen z gorącą wodą (caldarium). Caldarium miało postać okrągłego pomieszczenia, nakrytego kopułą o średnicy 35 metrów[3]. Dalej umieszczono otwarte pomieszczenie sąsiadujące z wewnętrznym patio, na którym umieszczono basen z zimną wodą (frigidarium). Po stronie zachodniej budynku znajdował się plac do rozgrywania zawodów sportowych. Eksedry umieszczone po wschodniej i zachodniej stronie budynku mieściły sale, z których jedna w kształcie ośmiokąta najprawdopodobniej odgrywała rolę nimfeum. Po stronie południowej i północnej wybudowano perystyle i aule zakończone apsydami na dłuższym boku. Wnętrza budowli urozmaicały liczne wnęki i nisze. Ściany i posadzki pokrywały mozaiki oraz malowidła.
W XVI wieku ruiny term zaczęły budzić zainteresowanie w kręgach uczonych i artystów, którzy studiowali i uwieczniali architekturę budowli[3]. Za pontyfikatu papieża Pawła III (1534–1549) rozpoczęto prace wykopaliskowe, które zaowocowały odkryciem licznych dzieł sztuki, m.in. Heraklesa Farnese, Byka Farnese i Flory Farnese, obecnie znajdujących się w zbiorach Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu[2]. Kompleksowe prace archeologiczne na terenie kompleksu przeprowadzono w XIX (1824–29, 1868, 1870–72, 1878–81) i na początku XX wieku (1900–01, 1911–12)[3].
7 lipca 1990 roku w Termach Karakalli odbył się pierwszy koncert trzech tenorów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polski egzonim wprowadzony na 123. posiedzeniu KSNG.
- ↑ a b c d e f g L. Richardson jr: A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1992, s. 387-389. ISBN 0-8018-4300-6.
- ↑ a b c d e f g h i j Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. Edited by Nancy Thomson de Grummond. London: Routledge, 1996, s. 129-130. ISBN 1-884964-80-X.
- ↑ Koncert Trzech Tenorów z rzymskich Term Karakalli. Stolica. [dostęp 2014-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-29)].