Termopile
Termopile[1] (gr. Θερμοπύλες, stgr. Θερμοπύλαι[2], thermos – gorący, pylai – wrota) – zwężenie równiny nadmorskiej[3], wąskie przejście (potocznie przesmyk) między górami a morzem w pobliżu miasta Lamia w Grecji, między Zatoką Maliakos a górą Oiti, prowadzące z Tesalii do Grecji Środkowej[4]. Miejsce zawdzięcza nazwę silnemu źródłu dającemu początek strumieniowi o temperaturze wód 40 °C.
Bitwa na przesmyku termopilskim[edytuj | edytuj kod]
W 480 p.n.e. została stoczona słynna bitwa pod Termopilami między koalicją Greków pod przywództwem Sparty a wojskami perskimi. Zwycięstwo odniosła Persja, jednak ponosząc ogromne straty w ludziach, w tym sam Kserkses I, który stracił podczas ataku dwóch synów, Abrokomesa i Hyperantesa[5].
Przy przecinającej przesmyk dawnej drodze głównej, w 1955 roku wzniesiono zespół pomnikowy Spartan, z centralnie akcentowanym posągiem króla Sparty, Leonidasa. W okresie późniejszym po lewej dodano skromny pomnik siedmiuset także wtedy bohatersko poległych Tespijczyków. Po drugiej stronie szosy, na wzgórzu Kolonos, gdzie bronili się ostatni obrońcy przesmyku, tablica upamiętnia bitwę wyrytą inskrypcją:
O cudzoziemcze, powiedz Lacedemończykom, że wierni ich prawom, tu spoczywamy[6]
Więcej o historii miejsca[edytuj | edytuj kod]
Na przestrzeni dziejów Termopile – ze względu na strategiczne znaczenie przesmyku – były także areną kolejnych bitew:
- w roku 353 p.n.e. – zablokowanie przejścia w czasie Trzeciej Wojny, toczonej przez Focjan przeciwko Filipowi II Macedońskiemu;
- w roku 279 p.n.e. – obrona przesmyku przez Greków w czasie inwazji wojsk Galickich pod dowództwem Brennusana na Grecję, odwrót Greków przez morze;
- w roku 191 p.n.e. – między Rzymianami a Seleucydami, zwycięstwo Rzymian;
- w roku 267 – nieudana obrona przesmyku przez siły lokalne w czasie inwazji Herulów na Bałkany;
- w roku 1821 (lub bitwa pod Alamaną) – w trakcie greckiej wojny o niepodległość, zwycięstwo Turków;
- 24–25 kwietnia 1941 r. – między wojskami australijsko-nowozelandzkimi a niemieckimi – obrona przesmyku przed Niemcami, a następnie wycofanie się Australijczyków i Nowozelandczyków.
Gorące źródło[edytuj | edytuj kod]
Po nieczynnym już, gminnym zakładzie wodolecznictwa pozostało popularne wśród kierowców, dzikie miejsce kąpielowe z wodospadem.
Centrum Informacji Historycznej w Termopilach[edytuj | edytuj kod]
Działa ono od 2010 roku, w pobliżu zespołu pomnika.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Polskie Termopile
- Kraków – Cmentarz Rakowicki – na pomniku w kształcie bramy napis: „Przechodniu powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy” – nazwiska ułanów i tablica
- Liszki – pomnik upamiętniający pacyfikację patriotów polskich z wyrytym epigramem Simonidesa: „Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, iż wierni jej prawom, tu spoczywamy”
- Monte Cassino – podobny napis („Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”) znajduje się na polskim cmentarzu wojennym w Monte Cassino. Upamiętnia polskich żołnierzy poległych podczas jego zdobywania.
- „Warszawskie Termopile” – obrona Warszawy w 1939 roku. 1 batalion 30 Pułku Strzelców Kaniowskich powstrzymał 21 września natarcie niemieckiej 23 Dywizji Piechoty wspartego czołgami i ogniem 70 dział i ułatwił przedostanie się do Warszawy przedzierającym się przez Puszczę Kampinoską niedobitkom Armii Pomorze i Poznań, rozbitym w bitwie nad Bzurą. Straty batalionu – ok. 600 żołnierzy w rejonie wsi Placówka i Wawrzyszew.
- Obrona Wizny w dniach 7–10 września 1939.
- Wyspa Wężowa - Ukraińskie Termopile
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Termopile – nazwa wymieniana także na tablicach drogowych. Niemniej aktualna nazwa administracyjna, to Lutra Termopilon, do 2010 stanowiły stolicę gminy, aktualnie w składzie gminy Lamia. Zakład wodolecznictwa zamknięto z uwagi na wyeksploatowanie i wobec istnienia w gminie innych, podobnych
- ↑ Jona Lendering: Thermopylae. [dostęp 2012-05-12]. (ang.).
- ↑ Andrzej Czerny: Teoria nazw geograficznych. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, 2011, s. 129. ISBN 978-83-61590-16-3.
- ↑ Adam Ziółkowski: Historia powszechna. Starożytność. Warszawa: PWN, 2009, s. 433. ISBN 978-83-01-15810-1.
- ↑ A.T. Olmstead, Dzieje imperium perskiego, Warszawa: PIW, 1974, s. 245.
- ↑ „śpimy”, w polskim znaczeniu spoczęliśmy na zawsze, patrz wikisłownik gr. – objaśnienie do przekładu na język nowogrecki