Tekla Bądarzewska-Baranowska

Tekla Baranowska z Bądarzewskich
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 września 1823
Warszawa lub Mława

Data i miejsce śmierci

29 września 1861
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

muzyka

Ważne dzieła

Modlitwa dziewicy

Multimedia w Wikimedia Commons
Modlitwa dziewicy. Wersja w MIDI.
Żałobnica z grobu Tekli Bądarzewskiej
Grób Tekli Bądarzewskiej-Baranowskiej na cmentarzu Powązkowskim

Tekla Bądarzewska-Baranowska (ur. 17 września 1823 w Warszawie[1] lub w Mławie[2], zm. 29 września 1861 w Warszawie[2]) – polska pianistka, kompozytorka salonowych utworów na fortepian, w tym Modlitwy dziewicy.

Życie i twórczość[edytuj | edytuj kod]

Tekla Bądarzewska była córką Andrzeja Bądarzewskiego, komisarza policji, burmistrza Pułtuska, i Tekli Chrzanowskiej[3]. Za jej narodzinami w Warszawie przemawia fakt odnalezienia metryki chrztu, sporządzonej w kościele Matki Bożej Loretańskiej na Pradze[4]. Rodzina od 1827 mieszkała w Warszawie. Pianistka wyszła za mąż za Jana Baranowskiego 16 maja 1852[5] albo nieznacznie później[6]. Była matką trojga lub pięciorga dzieci.

Skomponowała prawdopodobnie jedynie cztery utwory[7], choć przypisuje się jej ok. 35 miniatur. Szczególną sławę zyskała utworem Modlitwa dziewicy. Kompozycja ukazała się drukiem w kwietniu 1851 w Warszawie, i już do jesieni 1856 druk wznowiono ośmiokrotnie[8]. Modlitwa dziewicy została wydana w Berlinie i w Poznaniu w 1855, a 26 września 1858 została przedrukowana jako dodatek nutowy do paryskiego czasopisma „Revue et Gazette musicale de Paris”[9]. Od tego momentu utwór cieszy się ogromną popularnością wśród pianistów-amatorów[10].

Interpretacje[edytuj | edytuj kod]

Utwór Modlitwa dziewicy wykonywany i nagrywany jest do dzisiaj. Ukazał się w co najmniej 80 wydawnictwach w różnych krajach, m.in. we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Stanach Zjednoczonych, Australii.

W 1930 Kurt Weill wykorzystał kompozycję w operze Rozkwit i upadek miasta Mahagonny. W 1993 w Korei Północnej ukazała się kaseta VHS z występem zespołu elektronicznego Pochonbo, na której została przedstawiona Modlitwa dziewicy w elektronicznej aranżacji. Modlitwa dziewicy była pierwszym polskim utworem, jaki nagrano w Skandynawii[11].

W 2007 w Japonii nagrano pierwszy w historii album z kompozycjami Tekli Bądarzewskiej Spełniona Modlitwa Dziewicy[12].

W 2012 dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Warszawy nagrano pierwszą polską płytę z muzyką Bądarzewskiej Zapomniany dźwięk w wykonaniu Marii Pomianowskiej i Przyjaciół, wydano także książkę Beaty Michalec Tekla z Bądarzewskich Baranowska, autorka nieśmiertelnej La prière d’une vierge – Miejsca, czas i ludzie.

Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]

  • Jeden z kraterów na Wenus został nazwany Bądarzewska dla upamiętnienia Tekli Bądarzewskiej-Baranowskiej decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej.
  • Skwer na Muranowie (Warszawa) został nazwany imieniem Tekli Bądarzewskiej w 2010 roku. Znajduje się on przy ul. Andersa 13[13].
  • W Mławie, w rodzinnym mieście Tekli Bądarzewskiej, 30 maja 2012 powstało Towarzystwo Miłośników Twórczości Tekli Bądarzewskiej[14], które postawiło sobie za cel promowanie i przypominanie twórczości tej artystki.
  • Grobowiec Tekli Bądarzewskiej-Baranowskiej z figurą kobiety trzymającej rulon nut zatytułowanych po francusku La prière d’une vierge (Modlitwa dziewicy) znajduje się na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 181, rząd 1, miejsce 27/28)[15][16].

Błędy w przekazach[edytuj | edytuj kod]

Data urodzin[edytuj | edytuj kod]

W audycji-reportażu Powrót zapomnianej Katarzyny Michalak[17][18] z Polskiego Radia Lublin, Beata Michalec, sekretarz Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, twierdzi, że kompozytorka zmarła w wieku 32 lat i miała trójkę dzieci – trzy córki, dwoje zaś to dzieci jej siostry, tym samym neguje treść nekrologu zamieszczonego przez męża.

O twórczości[edytuj | edytuj kod]

W Encyklopedii Orgelbranda z 1898 roku cały wpis biograficzny o kompozytorce brzmi: „Bądarzewska Tekla, zamężna Baranowska, *1834, † 1861, słaba bardzo kompozytorka muzyczna, której ckliwa La priere d’une vierge zyskała ogromną popularność w całym świecie. Inne jej utwory nie miały już żadnego powodzenia”[19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michał Fronczak, Tekla z Mławy czy jednak warszawskiej Pragi? Tajemnica dotycząca daty i miejsca narodzin Tekli Bądarzewskiej rozwiązana [online], Instytut Boyma, 27 września 2022 [dostęp 2023-01-02] (pol.).
  2. ↑ a b Tekla z Bądarzewskich Baranowska - Towarzystwo Przyjaciół Warszawy [online], www.tpw.org.pl [dostęp 2023-01-02].
  3. ↑ Beata Michalec, Tekla z Bądarzewskich Baranowska : zapomniana kompozytorka z Mazowsza, Pułtusk 2016, s. 13-52, ISBN 978-83-7549-260-6, OCLC 986497154 [dostęp 2023-01-02].
  4. ↑ Michał Fronczak, Tekla z Mławy czy jednak warszawskiej Pragi? Tajemnica dotycząca daty i miejsca narodzin Tekli Bądarzewskiej rozwiązana [online], Instytut Boyma, 27 września 2022 [dostęp 2023-02-21] (pol.).
  5. ↑ Beata Michalec, Tekla z Bądarzewskich Baranowska : zapomniana kompozytorka z Mazowsza, Pułtusk 2016, s. 66-68, ISBN 978-83-7549-260-6, OCLC 986497154 [dostęp 2023-01-02].
  6. ↑ Michał Fronczak, Tekla z Mławy czy jednak warszawskiej Pragi? Tajemnica dotycząca daty i miejsca narodzin Tekli Bądarzewskiej rozwiązana [online], Instytut Boyma, 27 września 2022 [dostęp 2023-02-21] (pol.).
  7. ↑ Beata Michalec, Tekla z Bądarzewskich Baranowska : zapomniana kompozytorka z Mazowsza, Pułtusk 2016, s. 155-156, ISBN 978-83-7549-260-6, OCLC 986497154 [dostęp 2023-01-02].
  8. ↑ Beata Michalec, Tekla z Bądarzewskich Baranowska : zapomniana kompozytorka z Mazowsza, Pułtusk 2016, s. 141-152, ISBN 978-83-7549-260-6, OCLC 986497154 [dostęp 2023-01-02].
  9. ↑ Boston Public Library, Revue et gazette musicale de Paris, Paris : Gazette musicale de Paris, 1835 [dostęp 2023-01-02].
  10. ↑ Alan Głodek, Magdalena Sobańska-Cwalina, Pop, symbol kiczu czy “wielka dama”? 160 lat po śmierci Tekli Bądarzewskiej-Baranowskiej jej muzyka wzbudza kontrowersje [online], Instytut Boyma, 9 stycznia 2022 [dostęp 2023-01-02] (pol.).
  11. ↑ K. Janczewska-Sołomko, Początki fonografii ze szczególnym uwzględnieniem poloników, s. 4 (jest to tekst wystąpienia z dn. 5 marca 2010 r., zob. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina. Sprawozdanie z działalności w roku akademickim 2009/2010, s. 42-43)
  12. ↑ Dorota Hałasa, Polska „Spełniona modlitwa dziewicy” hitem w Japonii [online], asakonishi.com [dostęp 2009-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2008-06-18].
  13. ↑ A. Dragon, Muranowskie aktywistki, nauczycielki, poetki. O kobietach żydowskich przedwojennej Warszawy, praca magisterska, UW, Warszawa 2013, s. 20.
  14. ↑ Towarzystwo Miłośników Twórczości Tekli Bądarzewskiej [online], rejestr.io [dostęp 2021-03-08].
  15. ↑ Cmentarz Stare Powązki: BARANOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  16. ↑ Tekla Z Bądarzewskich Baranowska [online], www.tpw.org.pl [dostęp 2009-10-26] (pol.).
  17. ↑ N.Kowalska, Feature po polsku. Artystyczne reportaże radiowe autorstwa Katarzyny Michalak, "Media-Kultura-Komunikacja społeczna", 11, 2015, nr 4, s. 6-7.
  18. ↑ K. Klimczak, P. Czarnek, Rola muzyki we współczesnym reportażu radiowym, "Folia Litteraria Polonica", 2012, nr 17, s. 175-176.
  19. ↑ S. Orgelbrand: Encyklopedia Powszechna. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Akcyjnego Odlewni czcionek i Drukarni S. Orgelbranda Synów., 1898, s. 240, seria: Encyklopedia Powszechna : z ilustracjami i mapami.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Polska muzyka romantyzmu
Kompozytorzy
Wirtuozi
Ważniejsze utwory
Czasopisma muzyczne
Drukarnie
Początki badań etnograficznych
Inne sztuki
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tekla_Bądarzewska-Baranowska&oldid=71483915”