Tegha
Tegha lub tega – rodzaj szabli, używanej w Indiach, o bardzo szerokiej i/lub bardzo zakrzywionej głowni[1].
W języku arabskim tegha oznacza po prostu głownię miecza, ale przyjęło się tego słowa używać jako nazwy broni zbliżonej do talwaru, lecz o głowni szerszej i bardziej zakrzywionej[2]. Ze względu na podobieństwo rozgraniczenie między talwarem (klasyczną szablą indyjską) a teghą nie jest łatwe. Na ogół za teghi uznaje się tylko egzemplarze najszersze i najbardziej zakrzywione[3].
Broń tego typu pojawia się na indyjskich reliefach z II w.n.e., jednak nie jest udowodnione zachowanie ciągłości wytwarzania takiej broni aż do momentu, kiedy pojawia się ona w czasach nowożytnych. Niemniej „nowoczesna” forma potwierdzona wczesną ikonografią wskazuje na możliwe istnienie tradycji używania takiej broni[4]. Tegha jest najprawdopodobniej pochodzenia północnohinduskiego. Zachowane egzemplarze są bardzo szerokie i mocno wygięte, z rękojeścią na ogół chronioną koszową osłoną typu hinduskiego. Północno-zachodnie Indie pod panowaniem Wielkich Mogołów przyjęły muzułmański styl broni[5]. Muzułmańskie talwary do początku XVII w. miały na ogół głownie stosunkowo proste i z piórem; od lat 20. XVII w. upowszechniła się forma mocniej wygięta i bez pióra, a najsilniej wygięte egzemplarze są nazywane tegha[2]. Centralne Indie, choć pod wpływem Mogołów, zachowały własne tradycje. W XVIII w. Vizianagaram w państwie Marathów stał się ważnym centrum produkcji broni. Jednym z typowych wyrobów były ciężkie teghi o szerokiej, hinduskiej głowni i kanciastej osłonie rękojeści, typu muzułmańsko-hinduskiego. Tamtejsze wytwory często zdobiono grubym, wycinanym reliefem[2].
Szable te były używane zarówno przez Marathów, Radźputów[6], jak i Mogołów[7]. Prawdopodobnie pierwotnie służyły kawalerzystom jako druga broń boczna, wieszana u siodła. Ze względu na swoje imponujące rozmiary przejęły następnie funkcję broni ceremonialnej[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zdzisław Żygulski: Broń wschodnia. Turcja, Persja, Indie, Japonia. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 119. ISBN 83-03-01484-6.
- ↑ a b c Rawson 1968 ↓, s. 85.
- ↑ Paul 2005 ↓, s. 46.
- ↑ Rawson 1968 ↓, s. 6.
- ↑ Rawson 1968 ↓, s. 29.
- ↑ Tegha. W: George Stone: A glossary of the construction, decoration, and use of arms and armor in all countries and in all times: together with some closely related subjects. Mineola, N.Y: Dover Publications, 1999, s. 308. ISBN 0-486-40726-8.
- ↑ Paul 2005 ↓, s. 43.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E. Jaiwant Paul: Arms and armour: traditional weapons of India. Delhi: Roli, 2005. ISBN 81-7436-340-8.
- Philip S. Rawson: The Indian sword. London: Herbert Jenkins, 1968.