Stefan Zych
 kapitan artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Późniejsza praca | urzędnik ministerstwa |
| Odznaczenia | |
  | |
.png){kind=small}
Stefan Władysław Kazimierz Zych (ur. 26 grudnia 1897 w Przemyślu, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – polski urzędnik, kapitan w stanie spoczynku artylerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się jako syn Antoniego i Marii, z domu Sikocińska. Miał brata Jana. Ukończył pięć klas liceum we Lwowie, szóstą rozpoczął w Krakowie, lecz dalszą naukę przerwał wybuch I wojny światowej. Wstąpił do Legionów Polskich, służył w szeregach 3 pułku piechoty. Walczył na froncie karpackim, gdzie został ranny w nogę, następnie na froncie wołyńskim.
Po wojnie wstąpił do Wojska Polskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości kończył Szkołę Podchorążych Artylerii w Poznaniu. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 służąc w 2 pułku artylerii polowej, w tym w Bitwie Warszawskiej, za co został otrzymał dwukrotnie Krzyż Walecznych oraz Krzyż Niepodległości.
Po zakończeniu wojny zdał maturę i został skierowany na dwuletni kurs w Oficerskiej Szkole Topografów w Warszawie. Został awansowany do stopnia kapitana w korpusie oficerów artylerii ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 (w 1928 był zweryfikowany z lokatą 77, a w 1934 z lokatą 12). W 1928 był przydzielony do 10 oddziału służby uzbrojenia. W 1929, z uwagi na stan zdrowia pogorszony doświadczeniami wojennymi, został przeniesiony w stan spoczynku. Został zatrudniony w Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. Był urzędnikiem Okręgu Korpusu I[1].
Po wybuchu II wojny światowej 1939 i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W tym czasie nadsyłał korespondencję do bliskich w Warszawie. Wiosną 1940 został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 949 (dosłownie opisane jako Wladislaw Zuch)[2]. Przy zwłokach Stefana Zycha zostały odnalezione prawo jazdy, dowód rejestracyjny, legitymacja oficerska, adres rodzinny Kalisz, ul. Łódzka 29, i inne dokumenty[3].
Jego żoną była Cecylia, z domu Puk (1896–1971, jej ojciec inż. Stanisław Puk posiadał firmę, która wybudowała Hotel Polonia w Warszawie), z którą miał syna Leszka (1928–2000) i córkę Marię. Podczas służby Stefana Zycha w Przemyślu, rodzina zamieszkiwała z nim w tym mieście, zaś po przejściu w stan spoczynku i podjęciu pracy w ministerstwie w Warszawie, Zychowie zamieszkali w kamienicy Puków przy ulicy Staszica 13. Leszek Zych był prezesem Kaliskiej Rodziny Katyńskiej; wraz z nim działała jego żona Gabriela Zych, która zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia majora[4]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[5].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Niepodległości
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921)[6]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Polscy oficerowie i policjanci zamordowani przez NKWD i pochowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie oraz obywatele RP z tzw. Ukraińskiej Listy Katyńskiej – Z. katedrapolowa.pl. [dostęp 2010-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 czerwca 2012)].
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-07-12].
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 187. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-07-12].
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 84)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 739. [dostęp 2014-07-25].
- Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914-1939. Stefan Zych. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 2014-07-25].
- Barbara Stanisławczyk: Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska historie dramatów i miłości. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2011, s. 185-204. ISBN 978-83-7510-814-9.