Stefan Strzemieński
 Stefan Strzemieński (przed 1934) | |
 generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia | 14 marca 1885 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 31 lipca 1955 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | III Brygada Jazdy |
| Stanowiska | dowódca brygady kawalerii |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
            | |
Stefan Marian Strzemieński (ur. 14 marca 1885 w majątku Leśna, zm. 31 lipca 1955 w Penrhos[1], w Walii) – generał brygady Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Stefan Marian Strzemieński urodził się 14 marca 1885 roku w majątku Leśna, w powiecie sejneńskim, w rodzinie Bronisława, powstańca styczniowego, i Marii z d. Gerald-Wyżyckiej[2][3]. Wstąpił do Korpusu Kadetów w Połocku (ros. Полоцкий кадетский корпус)[4]. W 1905 ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Jelizawietgradzie[3] (ros. Елисаветградское кавалерийское училище), jako kornet (ros. корнет). Następnie pełnił służbę w 16 pułku dragonów na Kaukazie, a w czasie I wojny światowej na froncie niemieckim, austriackim i tureckim. W 1916 roku awansował na rotmistrza. Następnie służył w korpusie ekspedycyjnym, skierowanym przez Persję dla połączenia się z wojskami angielskimi pod Bagdadem i Kut-el-Amara[3].
W listopadzie 1917 roku został dowódcą 6 szwadronu w 3 pułku ułanów w I Korpusie Polskim[3]. 13 października 1918 roku w swoim mieszkaniu przy ulicy Marszałkowskiej w Warszawie przystąpił do organizacji 3 pułku ułanów. Pułkiem dowodził do 16 lipca 1920 roku. W międzyczasie dowodził w zastępstwie Frontem Poleskim (23 kwietnia–2 maja 1919), dowodził Grupą Pińską i Grupą Słucką oraz Grupą w 2 Brygadzie Jazdy gen. Kosteckiego i dowodził 2 Brygadą Jazdy (18 marca–15 kwietnia 1920)[3]. 17 lipca 1920 roku objął dowództwo 3 Brygady Jazdy, a już 7 września dowództwo 2 Brygady Jazdy[3]. Tą ostatnią wielką jednostką jazdy dowodził do grudnia 1920 roku.
.jpg)
W maju 1921 roku objął dowództwo VIII Brygady Jazdy w Białymstoku. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 25. lokatą w korpusie oficerów jazdy[5]. 1 czerwca 1924 roku został mianowany dowódcą XII Brygady Kawalerii w Ostrołęce[6]. 14 września 1926 roku został przeniesiony na stanowisko dowódcy I Brygady Kawalerii w Warszawie[7][3]. Od 11 listopada 1926 roku jednocześnie pełnił obowiązki dowódcy 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie. 6 listopada 1930 roku przyjął od pułkownika dyplomowanego Bolesława Wieniawa-Długoszowskiego obowiązki komendanta garnizonu i placu miasta stołecznego Warszawy[3][8][9]. Z dniem 30 listopada 1932 roku został przeniesiony w stan spoczynku[10]. 26 stycznia 1933 roku awansował na generała brygady ze starszeństwem z dniem 30 listopada 1932 roku i 1. lokatą w korpusie generałów[11].
W połowie kwietnia 1933 roku wyjechał do Brazylii, jako przedstawiciel Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej[4] z zadaniem zbadania możliwości osadniczych, szczególnie w stanie Parana. Po kilkumiesięcznym pobycie przedstawił dwa projekty przeprowadzenia akcji osadniczej. 7 czerwca 1934 roku podpisał umowę z rządem parańskim o zakupie 7 tys. ha ziemi w dorzeczu rzeki Ivai. Na obszarze byłego rezerwatu indiańskiego zorganizowano osadę „Morska Wola”. Jego działalność była krytycznie oceniana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Zarzucano mu, że nie uwzględniał realiów społeczno-politycznych Parany oraz możliwości finansowych i organizacyjnych Ligi, a nadto wywołanie antypolskiej kampanii prasowej i brak konsultacji swoich poczynań z Konsulem Generalnym RP w Kurytybie. Sugestie MSZ o odwołaniu go z Brazylii nie zostały uwzględnione przez Ligę wobec czego kontynuował swoją działalność.
12 września 1939 roku, w trakcie kampanii wrześniowej, na polecenie ministra spraw wojskowych, objął dowództwo nad Grupą „Dubno” z zadaniem przygotowania obrony na linii rzeki Ikwy (dorzeczem Prypeci), w rejonie Dubna, przy pomocy oddziałów improwizowanych w ośrodkach zapasowych. 18 września na czele grupy podjął marsz na Lwów. 21 września stoczył pomyślną walkę z wydzielonym oddziałem niemieckiej 4 Dywizji Lekkiej. 24 września po walkach pod Rawą Ruską z niemiecką 2 Dywizją Pancerną grupa skapitulowała, lecz uniknął niewoli, przedostał się do Rumunii, gdzie został internowany w obozie w Băile Herculane[12].
W lutym 1941 roku został przewieziony do III Rzeszy i osadzony w oflagu. Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii. Zmarł 31 lipca 1955 roku w Pernhos w Walii. Pochowany na cmentarzu Pwllheli.
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)[13]
- Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)[14]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (8 listopada 1930)[15]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[16]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[17]
- Odznaka Pamiątkowa 3 pułku ułanów[17]
- Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii (Królestwo Rumunii)
- Komandor Orderu św. Sawy (Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców)
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska)
- Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według Cezarego Leżeńskiego i Lesława Kukawskiego była to miejscowość o nazwie „Peurhos”.
- ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h Kolekcja GiO ↓, s. 4.
- ↑ a b Kolekcja GiO ↓, s. 2.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 153.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 53 z 5 czerwca 1924 roku, s. 310.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 14 września 1926 roku, s. 301.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 4.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 305 z 7 listopada 1930 roku, s. 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 21 kwietnia 1932 roku, s. 288.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 45.
- ↑ Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] Przegląd Historyczno-Wojskowy 15 (66)/3 (249), s. 93–94.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2868 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 12)
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ a b Na podstawie fotografii [1].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Strzemieński Stefan. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.581 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-15].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Bohdan Dobrzyński, Zarys historii wojennej 3-go Pułku Ułanów, Warszawa 1929.
- Tadeusz Białas, Liga Morska i Kolonialna 1930–1939, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983, ISBN 83-215-3257-8, s. 197–200, 203.
- Ludwik Głowacki, Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, Wydawnictwo Lubelskie, wyd. II, Warszawa 1986, ISBN 83-222-0377-2, s. 221, 368.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione, s. 171.
- Cezary Leżeński i Lesław Kukawski, O kawalerii polskiej XX wieku, Zakład Naukowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1991, ISBN 83-04-03364-X, s. 41.
- Henryk Wielecki, Rudolf Sieradzki, Wojsko Polskie 1921–1939. Organizacja i odznaki kawalerii, Warszawa: Wydawnictwo CREAR, 1992, ISBN 83-900345-0-7, OCLC 834075857.
- Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: „Bellona”, 1994, s. 320–321, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159.