Stefan Wesołowski (żołnierz)

Stefan Piotr Wesołowski
bosmanmat bosmanmat
Data i miejsce urodzenia

31 stycznia 1909
Warszawa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

1 kwietnia 1987
Miami Beach, Stany Zjednoczone

Przebieg służby
Lata służby

1918–1946

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
 Marynarka Wojenna (II RP)
Polska Marynarka Wojenna
 US Army

Formacja

Legiony Polskie

Główne wojny i bitwy

Obrona Lwowa
III powstanie śląskie
II wojna światowa

Późniejsza praca

marynarka handlowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje - trzykrotnie ranny
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Komandorski Orderu Zasługi PRL Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Morski Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej (czterokrotnie) Krzyż Zasługi (II RP) Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 Medal Rodła Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone) Gwiazda za Wojnę 1939–1945 (Wielka Brytania) Gwiazda Atlantyku (Wielka Brytania) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania) Medal Obrony (Wielka Brytania)
Krzyż Wojenny 1939–1945 z brązową palmą (Francja)

Stefan Piotr Wesołowski herbu Ogończyk (ur. 31 stycznia 1909 w Warszawie, zm. 1 kwietnia 1987 w Miami Beach) – polski żołnierz, powstaniec, marynarz, 9-letni obrońca Lwowa, powstaniec śląski i najmłodszy kapral w historii Wojska Polskiego. Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodu szlacheckiego o tradycjach patriotycznych, był synem Lucjana i Bronisławy. Ojciec Lucjan uczestniczył w rewolucji 1905 roku, dziadek Seweryn brał udział w powstaniu styczniowym, a pradziadek Józef Wesołowski w powstaniu listopadowym. Kilku członków rodu Wesołowskich zostało odznaczonych najwyższym odznaczeniem wojskowym, krzyżem Orderu Virtuti Militari.

W roku 1934 ożenił się z Antoniną z domu Kijańczyk. Ojciec Zdzisława i Jeremiego[1].

Najmłodszy kapral[edytuj | edytuj kod]

Stefan Wesołowski był jednym z najmłodszych żołnierzy w historii. Wstąpił do Legionów jako 9-latek. Nastąpiło to w roku 1918, kiedy to postanowił walczyć o niepodległość ojczyzny i uciekł z domu. Jako żołnierz Dywizjonu Huzarów Śmierci[a] brał udział w obronie Lwowa. Jego postawa w walce przyniosła mu order Virtuti Militari[b][2].

Trzy lata później udał się z grupą kolegów na Śląsk, gdzie uczestniczył w trzecim powstaniu śląskim. Tu również wykazał się odwagą, wysadzając w powietrze niemiecki pociąg pancerny. Został za to odznaczony Krzyżem Walecznych oraz zyskał stopień kaprala[2]. W ten sposób, mając 12 lat, został najmłodszym podoficerem Wojska Polskiego.

Służba na morzu[edytuj | edytuj kod]

W kole jako chłopiec okrętowy Gazoliny

Po zakończeniu walk powstańczych nie powrócił do Warszawy. Pojechał do Gdańska, gdzie jako chłopiec okrętowy zaciągnął się na niewielki statek handlowy „Abdank” (armator „Gryf”), a później na szkuner „Gazolina” (armator Stanisław Wirpsza) przewożący produkty naftowe[3]. Wesołowski chciał jednak służyć w Marynarce Wojennej. Udało mu się to na skutek decyzji admirała Kazimierza Porębskiego. W wieku lat 13 został skierowany do szkoły podoficerskiej MW, gdzie uczył się znaków sygnalizacji i nadrabiał poważne zaległości w nauce czytania i pisania.

Zaskarbił sobie pełną akceptację załogi na statkach, na których służył. Po flocie polskiej przyszła kolej na francuską. Wysłany na przeszkolenie do Hawru, służył na niszczycielach „Bourrasque”, „Fortune” i „Condercet”. Po ośmiu latach aktywnej służby Stefan Wesołowski w roku 1930 przeszedł do rezerwy[4]. Aż do roku 1939 pływał na statkach handlowych. Uzyskał dyplom szypra I klasy. W 1938 został kierownikiem holownika Pollux przy budowie portu Władysławowo[5].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

24/29 sierpnia 1939 roku ogłoszona została w Polsce powszechna mobilizacja, a 1 września wybuchła II wojna światowa. Wesołowski znalazł się jako bosmanmat sygnalista na pokładzie niszczyciela ORP „Błyskawica”. To właśnie z pokładu „Błyskawicy” – na rozkaz kmdr. ppor. Włodzimerza Kodrębskiego – nadał 30 sierpnia sygnał: Szczęść Boże, ku chwale ojczyzny! – kiedy okręt, na czele zespołu niszczycieli, wypływał z portu w Gdyni, by – realizując Plan Peking – udać się do Wielkiej Brytanii[6].

Stefan Wesołowski został kontuzjowany podczas bitwy o Narwik w Norwegii i z uwagi na zły stan zdrowia nie mógł już wrócić do służby na okręcie. Za postawę podczas walki, kiedy to skutecznie ostrzelał atakujący „Błyskawicę” bombowiec niemiecki, został odznaczony po raz drugi Krzyżem Walecznych.

3 lipca 1945 otrzymał także Medal Morski Polskiej Marynarki Handlowej z trzema okuciami (czyli czterokrotne nadadanie, nr leg. 1055)[7].

Po opuszczeniu szpitala został zaokrętowany na ORP „Gdynia”, a w pierwszych dniach lipca 1940 roku otrzymał przydział do służby na byłym francuskim ścigaczu „Ch 15” jako zastępca dowódcy[5]. Wiosną 1941 został zwolniony do rezerwy z przyczyn zdrowotnych. Zgłosił się do Polskiej Marynarki Handlowej. Po ukończeniu kursu radiotelegrafistów w Londynie, został radiopraktykantem na polskim motorowcu „Lechistan”. Odbył na nim dwie podróże w konwojach przez Atlantyk[5]. W marcu 1943 zwolił się ze służby z powodów zdrowotnych i pozostał w Nowym Jorku[5].

W US Army Transporation Corps[edytuj | edytuj kod]

W listopadzie 1943 roku nastąpił przełomowy moment w życiu Stefana Wesołowskiego. Podczas załadunku statku w Stanach Zjednoczonych otrzymał propozycję objęcia stanowiska zastępcy dowódcy – a następnie dowódcy w randze kapitana[8] – lotniskowca transportowego USAT Ganandoc[c] ze składu US Army Transportation Corps.

„Ganandoc” miał za zadanie dostarczać samoloty bojowe i zaopatrzenie z Halifaksu w Nowej Szkocji, poprzez Atlantyk do Liverpoolu w Wielkiej Brytanii. Po kilku rejsach okręt wyznaczony został do udziału w operacji desantowej na Sycylii a następnie w lądowaniu w Normandii. Podczas tej ostatniej operacji okręt został poważnie uszkodzony przez pociski artylerii niemieckiej. Kapitan Wesołowski zdołał doprowadzić go do portu Southampton w Anglii. Tam USS Ganandoc przeszedł remont i udało się go przywrócić do służby.

Wesołowski służył później na wielu innych jednostkach amerykańskich, w tym jako dowódca na holowniku oceanicznym „LT-533”[d], który przewoził sprzęt i uzbrojenie dla wojsk walczących we Francji.

Obywatelstwo amerykańskie[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu wojny rząd Stanów Zjednoczonych przyznał kapitanowi Wesołowskiemu i jego przebywającej w Polsce rodzinie amerykańskie obywatelstwo. Dzięki temu żona Antonina i dwaj synowie – po sześciu latach rozłąki – w lipcu 1946 roku przybyli do Nowego Jorku. Kapitan Wesołowski przeszedł wkrótce do rezerwy i zaczął pływać w amerykańskiej flocie handlowej, gdzie służył przez następne 20 lat. Rodzina mieszkała początkowo na Staten Island pod Nowym Jorkiem, a po przejściu Stefana Wesołowskiego na emeryturę, w Miami Beach na Florydzie.

Stefan Wesołowski otrzymał ponad pięćdziesiąt odznaczeń[2] przyznanych przez władze Polski, Stanów Zjednoczonych w roku 1980, za osiągnięcia na polu walki w latach 1943-1946 otrzymał decyzją prezydenta USA, Cartera, Brązowy Medal Gwiazdy za Odwagę, trzecie w kolejności odznaczenie[9], Litwy, Francji, Wielkiej Brytanii, Chin, Norwegii i Związku Sowieckiego (tych ostatnich nie przyjął); stał się bohaterem dwóch narodów: Polski i Stanów Zjednoczonych.

Swe wspomnienia spisał w książce Od „Gazoliny” do „Ganandoca”, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1983, ISBN 83-215-5188-2.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Polskie[1]:

Amerykańskie[1]:

Brytyjskie[1]:

Pozostałe[1]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Niektóre opracowania (np. nowojorski „Nowy Dziennik” z września 2009) podają 16. Pułk Piechoty Dywizji Huzarów Śmierci.
  2. ↑ Nie da się znaleźć na listach udekorowanych VM.
  3. ↑ Army Ship Photo Index [online], www.navsource.org [dostęp 2020-11-10].
  4. ↑ Tugboat Information [online], www.tugboatinformation.com [dostęp 2020-11-10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Hero of two nations. Captain Stefan P. Wesolowski, (1909–1987). [dostęp 2013-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-14)].
  2. ↑ a b c W. Leszczyński, s. 3-4.
  3. ↑ Piwowoński 1989 ↓, s. 14.
  4. ↑ W.Leszczyński, s.47.
  5. ↑ a b c d Pertek 1984 ↓, s. 342.
  6. ↑ W.Leszczyński, s.288.
  7. ↑ Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990. T. II. Zielona Góra: Kanion, 1992, s. 355.
  8. ↑ W.Leszczyński, s.289.
  9. ↑ Olgierd Budrewicz, Między Wisłą a Missisipi, Warszawa: Polonia, 1989.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wacław Leszczyński: Ludzie naszego Wybrzeża. Toronto: Century Publishing Co., 1981.
  • Jerzy Pertek: Pod obcymi banderami. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1984. ISBN 83-210-0481-4.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stefan_Wesołowski_(żołnierz)&oldid=71825725”