Stefan Kaczmarz
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 20 marca 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | po 4 września 1939 |
| profesor nauk matematycznych | |
| Specjalność: algebra, teoria funkcji rzeczywistych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 13 października 1924 |
| Habilitacja | 1929 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie |
| Odznaczenia | |
    | |
Stefan Marian Kaczmarz (ur. 20 marca 1895 w Samborze, zm. po 4 września 1939) – polski matematyk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 20 marca 1895 w Samborze, w rodzinie urzędnika sądowego Mikołaja i Emilii ze Smyczyńskich (zm. 1919). Uczył się w Szkole Powszechnej w Kętach (1901–1905), Państwowym Gimnazjum w Wadowicach (1905–1907) oraz w latach 1907-1913 w II Gimnazjum Państwowym w Tarnowie, które ukończył maturą z odznaczeniem w 1913. Od 1913 studiował matematykę, fizykę i chemię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. W szeregach 16 kompanii 2 pp Leg. wyjechał na front i wziął udział w kampanii karpackiej (1915–1917). W styczniu 1918 został przydzielony do Szkoły Podchorążych Artylerii P.K.P. w Walawie. Po kryzysie przysięgowym był internowany w Huszt i Bustyahaza na Węgrzech. Po ucieczce trafił do obozu internowanych legionistów w Witkowicach pod Krakowem.
Po uwolnieniu w 1918 podjął przerwane studia na UJ, które ukończył w 1922. Od 15 listopada 1918 do 15 lutego 1919 służył w Batalionie Akademickim w Krakowie jako szeregowy, po czym został zwolniony z wojska w stopniu plutonowego. 10 lipca 1920 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego. Z obozu akademików-ochotników w Rembertowie został przydzielony do Poznania, gdzie w okresie od 25 lipca 1920 do 5 listopada 1920 odbywał skrócony kurs w Szkole Podchorążych Artylerii. 15 listopada 1920 został przeniesiony do rezerwy w stopniu podchorążego rezerwy. W 1922 ukończył dodatkowo Studium Pedagogiczne UJ w Krakowie. W latach 1921–1923 pracował w Krakowie jako asystent w Katedrze Matematyki Akademii Górniczej oraz uczył w Prywatnym Gimnazjum żeńskim im. Heleny Kaplińskiej. Od 1 października 1923 pracował na Politechnice Lwowskiej jako adiunkt Katedry Matematyki Wydziału Mechanicznego. We Lwowie wykładał także na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza oraz był pedagogiem w Gimnazjum im. Króla Stefana Batorego i Gimnazjum Humanistycznym żeńskim Sióstr Nazaretanek. 13 października 1924 obronił doktorat O związkach między pewnymi równaniami funkcyjnymi i różniczkowymi na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, habilitował się w 1929 r. W Wojsku Polskim został awansowany na stopień podporucznika rezerwy uzbrojenia ze starszeństwem z 1 lipca 1925[1].
Zajmował się algebrą, teorią funkcji rzeczywistych, szeregami Fouriera i szeregami ortogonalnymi. Należał do kręgu współpracowników Stefana Banacha i przedstawicieli lwowskiej szkoły matematycznej. Stworzył podstawy metody Kaczmarza – metody rozwiązywania układów równań liniowych. Jest to algorytm iteracyjny, który znalazł szereg zastosowań, m.in. w tomografii komputerowej i cyfrowym przetwarzaniu sygnałów.
1 stycznia 1935 awansował na adiunkta Politechniki Lwowskiej. Od 1936 był członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie.
W 1938 został porucznikiem rezerwy Wojska Polskiego. Walczył w kampanii wrześniowej 1939. Okoliczności jego śmierci nie są bliżej znane. Przez długi czas przypuszczano, że zginął w Katyniu (taką informację podał Jan Draus[2]). Jego nazwisko nie znalazło się jednak zarówno na liście jeńców osadzonych w Kozielsku[3] jak też na liście ofiar Katynia[4] ani na żadnej z list katyńskich[5][6][7]. Bardziej prawdopodobna jest więc wersja, że zginął we wrześniu 1939 w czasie walk pod Umiastowem k. Ożarowa lub bombardowania trasy kolejowej koło Niska.
Od 1928 był mężem nauczycielki Heleny z Firlicińskich (1904–1994), z którą miał dwie córki: Krystynę (1930-2013) i Zbysławę (1931–2003).
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1937)[8][9]
- Medal Niepodległości (29 grudnia 1933)[10]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (29 kwietnia 1929)
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (1938)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 195, 730.
- ↑ Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 92. ISBN 978-83-7188-964-6.
- ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 222. ISBN 83-7001-294-9.
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 243. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 202. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Miednoje Tom I. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005. s. 324. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
- ↑ Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 258 z 13 listopada 1937.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lech Maligranda, Stefan Kaczmarz (1895–1939) Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria VI: Antiquitates Mathematicae 1 (2007), s. 15–61.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Stefan Kaczmarz w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-25].
